Morgunblaðið - 07.05.2008, Blaðsíða 20

  

 


 
      
       



   

  

 
     !  

   
  


 "    
 

 
 #   $ 
     
%$&'    
 & 

  ( )
 
  
  !*  

    +
 %,


 )
*   %     
-  
   
 & ".
  # 
/,01+23, +24 567 89:: /
,0;+23, <=>:+?/3@2<2+
,
 

%A2202B,%C33/3
D(  
  

6E
6F
>>
- kemur þér við
Sérblað um heimili og
hönnun fylgir blaðinu
Fasteignasala hættir
og segir öllum upp
Enginn hlustar
á borgarstjóra
Reykjavíkur
Gera við tennurnar
í Thaílandi
Sena rifti samningi
við Friðrik og Regínu
Kom Hemma Gunn
að hjá BBC
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?
hollráð um heilsuna| lýðheilsustöð
20 MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
leikurinn er seldur á
netinu, til dæmis í net-
versluninni Amazon,
fylgja rækilegar lýs-
ingar á honum og leið-
beiningar til foreldra.
x x x
Gagnrýnendur hafalofað leikinn í há-
stert, meðal annars í
Morgunblaðinu. En um
hvað snýst þessi frá-
bæri leikur? Kvenfyr-
irlitningu og ofbeldi. Í
Bandaríkjunum er
hann bannaður innan
17 ára og á Bretlandi
innan 18 ára. Því er
sérstaklega hælt hvað allt er raun-
verulegt í leiknum. Ef maður er
skotinn tætist hold hans í sundur og
blóð sprautast út um allt. Fórn-
arlömbin eru lögregluþjónar, leigu-
bílstjórar, fatafellur og endrum og
sinnum saklausir vegfarendur. Eit-
urlyf og áfengi eru á boðstólum og
aðalpersónan getur keypt sér vændi.
Kynlífið er til staðar þótt það sjáist
ekki. Framleiðendurnir skýla sér
bak við húmor, en inntakið í leiknum
er þó langt frá því að vera fyndið.
Vitaskuld er ekki hægt að ritskoða
efni af þessu tagi, en það er spurning
hvernig framleiðendunum dettur í
hug að búa efni af þessu tagi til
„skemmtunar“.
x x x
Leikur þessi er vissulega bann-aður, en það er hægt að ganga
út frá því sem vísu að foreldrar
munu verða fyrir miklum þrýstingi
barna sinna – þótt þau séu ekki orðin
sautján ára – um að leyfa þeim að
kaupa þennan leik svo að börnin geti
setið í bjarma sjónvarpsskjásins
upptekinn af því að myrða mann og
annan í stað þess að njóta bjartra
sumarkvölda.
Niko Bellic er ný-kominn með
skipi frá Austur-
Evrópu til Bandaríkj-
unum þar sem hann
hyggst hefja nýtt líf,
en ekkert er sem sýn-
ist og brátt dregst
hann inn í skuggalegan
heim glæpa og ofbeld-
is.
x x x
Þetta er ekki sögu-þráður í bíómynd
heldur í tölvuleik, sem
nefnist Grand Theft
Auto IV, var að koma á
markað og mun ugg-
laust verða mikill tímaþjófur fyrir
áhugamenn um tölvuleiki í sumar.
Áður hafa komið út þrjár útgáfur af
leiknum og hafa allar notið vinsælda.
Ofbeldið hefur verið linnulaust, en
undirtóninn kaldhæðinn. Þar sem
 

víkverji skrifar | vikverji@mbl.is
Ánokkrum tugum ára hafaafþreyingarmöguleikarokkar Vesturlandabúabreyst svo um munar.
Sjónvarpsáhorf er algeng afþreying
nútímafjölskyldunnar. Tölvueign á
Íslandi er mikil og umræða um net-
fíkn og tölvuleikjafíkn skýtur reglu-
lega upp kollinum.
Frá því að sjónvarp fór að vera
almenningseign hafa áhrif sjón-
varpsáhorfs, og sérstaklega áhorfs
barna, á ofbeldisefni verið mikið
rannsökuð. Í fjölda rannsókna hafa
fundist tengsl á milli þess að börn
horfi á ofbeldisfullt sjónvarpsefni og
árásargirni á meðal þeirra. Í öðrum
rannsóknum hafa slík tengsl ekki
fundist og í enn öðrum hefur ekki
verið hægt að segja til um hvort
kom á undan, áhorfið eða árás-
argirnin. Ef til vill sækja árás-
argjörn börn frekar í að horfa á of-
beldisefni.
Auk þess að finna tengsl milli
þess að sjá ofbeldi í sjónvarpi og
árásargirni þá hefur sýnt sig að
sum börn eru hræddari við um-
heiminn og sýna minni tilfinningar
við það að kynnast sársauka og
þjáningum annarra.
Tölvuleikjanotkun hefur í minna
mæli verið rannsökuð en einnig þar
eru niðurstöður tvíbentar. Samtök
bandarískra sálfræðinga benda þó á
að áhrif ofbeldisfullra tölvuleikja
kunni að vera meiri en ofbeldisfulls
sjónvarpsefnis. Ástæðurnar geta
verið að leikirnir krefjast virkrar
þátttöku. Ef leikirnir eru ofbeldis-
fullir þá er slík hegðun verðlaunuð
og börn endurtaka hegðunina aftur
og aftur. Æði misjafnt er á milli
barna hversu mikil áhrif óhugn-
anlegt efni hefur á þau en talið er
að foreldrar vanmeti þessi áhrif.
Börn hafa ekki þroska til þess að
meta upplýsingar á sama hátt og
fullorðnir.
Verjum börnin gegn ofbeldi
Á meðan við höfum ekki óyggj-
andi sannanir fyrir áhrifum ofbeld-
isfulls sjónvarpsefnis eða tölvuleikja
spyrja foreldrar hvað þeir eigi að
gera. En á meðan við bíðum þessa
eigum við þá ekki að leyfa börnum
okkar að njóta vafans? Sú hugs-
anlega áhætta að börn sýni minni
samhygð eða verði árásargjörn er
bara ein hlið teningsins. Viljum við
ekki líka verja börnin okkar gegn
ofbeldi?
Hvort sem sannað verður að
áhorf geti skaðað börnin eða ekki
þá virðast sérfræðingar sammála
um að ef foreldrar horfa með börn-
um sínum þá geti það dregið úr
hugsanlegum skaða og aukið skiln-
ing barnsins á efninu sem horft er
á. Barnið getur þá rætt við foreldra
sína um það sem gerist á skjánum
og fengið útskýringar auk þess sem
áhorfið er samverustund foreldra
og barns. Verum óhrædd við að
verja börnin okkar gegn ofbeldis-
efni og tökum afstöðu til þess hvers
konar efni þau fá að sjá í sjónvarpi
eða tölvum.
Takmörkum tímann
framan við skjáinn
Auk þess að huga að áhrifum of-
beldisefnis í sjónvarpi og tölvu-
leikjum á börnin er mikilvægt að
velta því fyrir sér hvernig við og
börnin okkar kjósum að verja tím-
anum. Mikilvægt er að foreldrar
setji börnum reglur, sem farið er
eftir, um hversu miklum tíma er
eytt fyrir framan sjónvarps- eða
tölvuskjá á hverjum degi. Almennt
er ráðlagt að verja ekki meira en
tveimur klukkustundum á dag í af-
þreyingu fyrir framan skjáinn. Auð-
veldara er að leggja línurnar um
slíkt meðan börnin eru ung heldur
en þegar þau verða eldri en það er
aldrei of seint að taka upp góða siði.
Börn þurfa tíma til að læra heima
og hvílast auk þess að njóta útiveru
og annarra leikja sem fela í sér
hreyfingu. Nú, þegar vorið er kom-
ið, er upplagt að takmarka tímann
við skjáinn, taka fram reiðhjólin og
sippuböndin og skella okkur út að
leika með börnunum.
Leyfum börnunum
að njóta vafans!
Ljósmynd/Kristinn Ingvarsson
Við skjáinn Samtök bandarískra sálfræðinga benda þó á að áhrif ofbeldis-
fullra tölvuleikja kunni að vera meiri en ofbeldisfulls sjónvarpsefnis.
Jenný Ingudóttir, MPH
verkefnisstjóri, Lýðheilsustöð.