Morgunblaðið - 07.05.2008, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 2008 29
vakna til vitundar um og halda í
heiðri. Elsa var frá upphafi mátt-
arstoð í félaginu, tók mikinn þátt í
störfum félagsforystu og var gjald-
keri félagsins fyrstu tólf árin.
Reynsla hennar af félagsstörfum
nýttist að fullu á fyrstu mótunar-
árum félagsins. Lagði hún á ráðin
við samningu stofnskrár, skipulagn-
ingu atburða á vegum félagsins og
leiðsögn í ferðum um Rangárþing
fyrstu árin. Æ síðan var Elsa boðin
og búin að leggja að mörkum vinnu
við undirbúning að því sem hið litla
áhugafélag fékk áorkað, hugmynda-
rík og tillögugóð. Hún flutti áheyri-
leg og forvitnileg erindi á Odda-
stefnum, árlegu málþingi sem
haldið er víðs vegar um Rangárþing
og stöku sinnum í höfuðborginni.
Hún hvatti til og vann að tengslum
Oddafélagsins við aðrar mennta-
stofnanir í sýslunni. Kom sér vel að
Elsa var öllum hnútum kunnug,
Sunnlendingur og rannsakandi stór-
brotinnar náttúru Suðurlands, jarð-
laga, hrauna, vatna og vinda, sand-
foks, sjálfrar Heklu og Kötlu, hinna
skapandi og eyðandi afla í héraðinu.
Samherjar Elsu í Oddafélaginu
þakka henni að leiðarlokum farsæla
og ljúfa samvinnu og samveru. Þeir
munu sakna hennar nú er tíminn
líður fram án hennar en þeir og aðr-
ir sem urðu þess aðnjótandi að
kynnast Elsu eiga um ókomna tíð
minningar um góðan vin.
Eins og tíðkast gjarnan þegar ár-
in færast yfir og um hægist hjá
mönnum hafa samstúdentar mínir
og makar átt stefnumót í hádegi
einn dag í mánuði nokkra undan-
farna vetur. Er þá haldið við forn-
um kynnum og sögð tíðindi af sjálf-
um sér – og sínum þegar svo ber
undir. Í þessum hópi mínum er
Pálmi Lárusson. Á síðasta samfund
samstúdenta 1956 fyrir mánuði voru
þau komin austan úr Mýrdal, Pálmi
og Elsa, sem lék á als oddi að venju.
Skiptumst við sessunautar á fram-
tíðardraumum um Kaldrananes í
Mýrdal og Mörk á Landi þar sem
við Jóhanna, kona mín, erum sum-
arbændur.
En enginn veit sína ævina fyrr en
öll er. Huggun er það þó ástvinum
að draumar geta lifað út yfir gröf og
dauða og ræst til minningar um þá
sem þá drauma áttu. Að leiðarlok-
um vottum við hjónin Pálma og fjöl-
skyldu samúð í söknuði þeirra.
Þór Jakobsson.
Ég kynntist Elsu Vilmundardótt-
ur árið 1960, þegar ég kom til
Stokkhólms og datt inn í vinkvenn-
ahóp Kristínar Gústavsdóttur, alda-
vinkonu minnar. Þessi hópur sam-
anstóð af fjórum bráðskemmti-
legum konum, auk Kristínar og
Elsu voru þær Helga Sveinbjörns-
dóttir og Svanhildur Sigurgeirsdótt-
ir, sem báðar eru látnar. Ég var
heppin að fá inngöngu í þennan hóp
og mikið óskaplega var þetta
skemmtilegt ár. Að vísu hafði Elsa
minni tíma í vinkvennasnakk en við
hinar, því að hún var þegar farin að
spinna sinn lífsþráð með Pálma,
bekkjarbróður okkar Kristínar,
þráðinn sem entist ævilangt.
Þegar svo var komið heim voru
samfundirnir ekki eins tíðir, við
snerum okkur hver að sínu eins og
gengur. Þó hittumst við alltaf af og
til, einkum þegar Kristín kom til
landsins. Einhvers staðar á ég í fór-
um mínum uppskrift að fiskisúpu,
sem Elsa gaf okkur eitt skiptið. Ég
hef aldrei lagt í að búa hana til sjálf,
hún er svo flókin; alls konar krydd-
jurtir og ýmsar tegundir af fiski.
Það einfaldasta sem ég man er, að í
súpuna skyldu fara tvær flöskur af
hvítvíni. Kannski var flaskan bara
ein, mér hættir stundum til að ýkja
það, sem mér finnst gott, og súpan
hennar Elsu er í minningunni óvið-
jafnanlega góð.
En við Elsa áttum eftir að end-
urnýja kynnin á öðrum vettvangi,
þegar bekkurinn okkar Pálma fór
að hittast fyrir utan sérstök júbi-
leumsár. Fyrst árlega í vorgleði og
seinna oftar, í ferðum utanlands og
innan og seinast mánaðarlega í
bekkjarsúpunni. Þau Elsa og Pálmi
létu ekki sitt eftir liggja á þessum
samkomum, voru með í þeim harða
kjarna, sem oftast mætti. Hápunkt-
urinn var þó, þegar þau tóku á móti
bekknum af miklum höfðingsskap
vorið, sem við fórum inn að Mýr-
dalsjökli. Eftir frábæran hádegis-
verð í Kaldrananesi var aftur sest í
rútuna þar sem Elsa settist við
hljóðnemann og lýsti fyrir okkur
Mýrdalnum og síðan leiðinni inn í
Þakgilið, skemmtileg að vanda.
Þetta var þó hvorki í fyrsta né síð-
asta skiptið, sem ég naut góðs af
fróðleik Elsu. Ég minnist hennar til
dæmis í ferðinni frægu í veiðivötn
með Náttúrufræðifélaginu árið
1961. Þar var hún í essinu sínu með
hamar á lofti, sló sundur steina og
grjót og útskýrði innihaldið fyrir
ferðafélögunum.
Árgangurinn MR56 var svo hrif-
inn af sjálfum sér, að af 96 manns
giftust 18 innan bekkjarins. Aðrir
litu þó lengra og ég vona, að enginn
af öllum okkar ágætu, inngiftu mök-
um taki óstinnt upp, þótt ég segi, að
þar finnst mér Elsa hafa verið
fremst meðal jafningja.
Þetta eru nú nokkrar sundurlaus-
ar minningar, en mig langaði til
þess að kveðja Elsu og votta Pálma
og fjölskyldu þeirra innilega samúð.
Bekkurinn okkar mun sakna henn-
ar, þegar við förum til Hollands í
sumar.
Ég er þakklát fyrir að hafa þekkt
hana öll þessi ár.
Kristín Bjarnadóttir.
Að leiðarlokum vil ég kveðja góða
samstarfskonu og félaga í gegnum
lífið og þakka samfylgdina.
Eftir að ég fullorðnaðist hefur
Elsa ávallt verið hluti af tilverunni.
Fyrst lágu leiðir okkar saman í
Menntaskólanum í Reykjavík,
haustið 1949, og útskrifuðumst við í
júní 1953. Strax að loknu stúdents-
prófi hélt ég til Stokkhólms í nám í
jarðfræði. Ekki leið á löngu áður en
Elsa ákvað að fara svipaða mennta-
leið, þ.e.a.s. að læra jarðvísindi við
Stokkhólmsháskóla. Stokkhólmsár-
in voru okkur dýrmæt, vinabönd
styrktust um leið og grundvöllur
var lagður að lífsstarfinu.
Á þessum árum var í Stokkhólmi
fjölmenn nýlenda íslenskra náms-
manna. Í þessum hópi var margt
brallað og vinátta myndaðist sem
haldist hefur fram á þennan dag.
Við vorum ung og ástin kviknaði hjá
mörgum og þannig var það bæði hjá
mér og einnig hjá Elsu vinkonu
minni. Ég fann hana Kæju mína og
Elsa fann Pálma sinn.
Að Stokkhólmsárunum loknum
hóf ég störf hjá Raforkumálaskrif-
stofunni sem nú er Orkustofnun.
Ekki hafði ég starfað þar lengi áður
en Elsa kom til starfa. Fyrstu árin
var samstarf okkar mjög náið þar
sem einungis voru þrír jarðfræð-
ingar starfandi á stofnuninni og
ekki mikið fleiri starfandi á landinu
öllu. Okkar starf fólst í jarðfræði-
legum undirbúningi vatnsfallsvirkj-
ana. Undirbúningur virkjana á
Tungnaáröræfum, þ.e.a.s. virkjana
við Búrfell, Sigöldu, Hrauneyjafoss,
o.s.frv., var lengi framan af okkar
aðalverkefni og er óhætt að fullyrða
að það var ánægjulegt stórvirki. Á
þessum tíma var hálendið lokað fyr-
ir bílaumferð og við eyddum nokkr-
um sumrum við störf úti í óspiltri
náttúru og nutum þess besta sem
Ísland hefur fram að færa.
Við Elsa unnum alla okkar starfs-
ævi eða í rúm 40 ár á Orkustofnun.
Á þessum tíma breyttust störf og
skipulag og samstarf okkar varð
ekki eins mikið og áður en vináttu-
böndin héldust engu að síður. Það
kom sem reiðarslag þegar mér bár-
ust þær fréttir að Elsa hefði látist
snögglega. Það getur vart verið til-
viljun ein að hún fór á sínum gamla
vinnustað, umvafin góðu samstarfs-
fólki, að sýna nýjum orkumálastjóra
lífsverk sitt, jarðfræðikort af eld-
virkum svæðum á Suðurlandi.
Fyrir hönd fjölskyldu minnar vil
ég votta Pálma, Vilmundi, Guðrúnu
Láru og öðrum aðstandendum mína
innilegustu samúð.
Bestu kveðjur,
Haukur Tómasson.
Á þessum vordögum eru nú 30 ár
síðan leiðir okkar Elsu lágu fyrst
saman á fundum í Kópavogi sem
Soroptomistaklúbbur Kópavogs
boðaði til fulltrúa frá helstu félögum
og klúbbum í bænum. Þar var rætt
um úrbætur í hjúkrunarmálum
aldraðra en ekkert sjúkrarými var
þá í bænum og ekkert hjúkrunar-
heimili. Þessum fundum stýrði Elsa
en hún var þá formaður Soroptim-
istaklúbbsins. – Niðurstaðan af
þessum fundum varð sú að ákveðið
var að félögin settu á stofn und-
irbúningsnefnd í þeim tilgangi að
mynda samtök og hrinda í fram-
kvæmd byggingu hjúkrunarheimilis
í Kópavogi. Elsu var falið að leiða
þessa undirbúningsnefnd sem hún
gerði af einstakri lagni og áhuga.
Á þeim vikum og mánuðum sem í
hönd fóru áttum við Elsa og forusta
Soroptomistaklúbbsins náið og ein-
staklega traust samband við und-
irbúning að stofnun samtaka allra
þeirra félagasamtaka sem að þessu
máli komu. Á því tímabili leitaði
Elsa og fleiri nefndarmenn eftir því
að ég tæki að mér formennsku í
væntanlegum samtökum um bygg-
ingu hjúkrunarheimilis fyrir aldraða
í Kópavogi og varð sú niðurstaðan,
en ég sat þá í nefndinni sem fulltrúi
Rauðakrossdeildarinnar í Kópavogi.
Forustu sinni í undirbúnings-
nefndinni skilaði Elsa svo af sér er
hún boðaði til stofnfundar Samtaka
um byggingu hjúkrunarheimilis
aldraðra í Kópavogi hinn 17. mars
1979 á heimili sínu við Hrauntungu í
Kópavogi. Þar fæddust Sunnuhlíð-
arsamtökin við traust handtök „ljós-
móðurinnar“ Elsu Vilmundardóttur
og þar voru örlög ráðin að fram-
kvæmdum við hinar miklu bygg-
ingar sem síðar risu við Kópavogs-
brautina í þágu aldraðra og sjúkra
samborgara.
Minningar um samstarfið við
Elsu frá þessum tíma eru mér
ógleymanlegar; traust vinátta henn-
ar, fórnfýsi, glögg rökhugsun og
óbilandi trú á verkefnið sem að var
unnið.
Að leiðarlokum þakka ég fyrir að
hafa fengið að vera samstarfsmaður
Elsu á þessum árum og mun ávallt
minnast hennar er ég heyri góðrar
konu getið.
Við fráfall hennar votta ég Pálma,
börnum þeirra og öðrum aðstand-
endum innilega hluttekningu.
Ásgeir Jóhannesson.
Fallin er í valinn kær vinkona og
vinnufélagi, Elsa G. Vilmundardótt-
ir. Skyndilega og öllum að óvörum, í
miðjum klíðum við að kynna okkur
samstarfsmönnum sínum síðasta
verkefni sitt á sviði jarðfræði.
Elsa varð fyrst íslenskra kvenna
til að ljúka háskólanámi í jarðfræði.
Að námi loknu hóf hún störf á Raf-
orkumálaskrifstofunni, síðar Orku-
stofnun og að lokum sem verktaki
hjá ÍSOR, þá komin á eftirlaun.
Ég kynntist Elsu sumarið 1969,
þegar ég hóf störf hjá Orkustofnun
með það í huga að hefja jarðfræði-
nám um haustið. Við Þórisvatn
stóðu yfir virkjanarannsóknir. Með-
al annars voru jarðlög á gangaleið-
um könnuð með kjarnaborunum.
Margt var um manninn, glatt á
hjalla og kviðlingar oft látnir fjúka.
Var Elsa enginn eftirbátur karlanna
þar. Mér varð ljóst hve djúpa virð-
ingu Bormenn Íslands báru fyrir
Elsu, enda átti hún meðal þeirra
vini til lífstíðar. Þetta sumar kynnti
Elsa mig fyrir Tungnaáröræfum og
störfum jarðfræðings í mörkinni.
Á árunum 1980-2002 átti ég því
láni að fagna að vinna með Elsu á
hálendinu. Oftast vorum við tvær
einar á ferð, hún að kortleggja
berggrunn, en ég laus jarðlög og
jökulmenjar. Hún með hamar að
vopni, en ég skóflu.
Oftast var gist í misvistlegum
fjallakofum og ekki verið að fárast
yfir skorti á þægindum eða aðbún-
aði. Þar sem Elsa var var alltaf
notalegt að vera. Á kvöldin var set-
ið, skrifað og skrafað um uppgötv-
anir dagsins og vinna næsta dags
skipulögð við kertaljós. Elsa var
alltaf brennandi af áhuga og full til-
hlökkunar yfir því hvað morgundag-
urinn bæri í skauti sér.
Margar minningar frá ferðum
okkar koma upp í hugann um at-
burði sem okkur þóttu ekkert
fyndnir meðan á þeim stóð, en hlóg-
um að síðar. Þegar við húktum
skjálfandi af hræðslu inni í bíl með-
an eldingum sló niður allt í kringum
okkur í miklu gjörningaveðri. Þegar
við kúrðum í svefnpokunum, hvor
sínum megin í skálanum við Álfta-
vatn og „rifumst“ um það hvernig
veðrið væri. Horfðum í kross út um
gluggann og sáum ekki fyrr en við
fórum á fætur, að sunnan skálans
var hvítt af snjó en norðanmegin
alautt. Þegar maður, sem ók
Sprengisandsleið, hringdi í Þjóðar-
sálina og kvartaði yfir veginum og
sagði, að ekki væri skrýtið að veg-
urinn væri slæmur, ef vegagerðin
færi fram með þeim hætti, sem
hann hefði orðið vitni að. Hafði
hann ekið á eftir bíl, sem nam stað-
ar við vegkantinn. Út kom kona
öðrum megin með hamar í hendi og
fór að berja sundur steina. Hinum
megin þusti út kona með skóflu og
tók að moka af miklum ákafa. Þeir
sem til þekktu vissu strax hverjar
voru þar á ferð.
Elsa var mikil „sveitakona“ í sér.
Hversu mikil gerði ég mér fyrst
grein fyrir er við komum eitt sinn
ofan af hálendinu fram hjá innsta
bæ. Þá sagði hún: „Fólkið á þessum
bæ nýtur þeirra forréttinda að sjá
ekki nein rafmagnsljós frá næstu
bæjum.“ Það þyrmdi yfir mig, borg-
arbarnið! Það kom því ekki á óvart
þegar þau Pálmi festu kaup á
Kaldrananesi í Mýrdal og gerðu
upp með miklum myndarbrag.
Ég sendi Pálma, Vilmundi,
Gunnu Láru og fjölskyldum inni-
legar samúðarkveðjur. Hvíl í friði
kæra vinkona.
Ingibjörg Kaldal.
Elsa Vilmundardóttir kom inn í
líf mitt þegar hún giftist Pálma Lár-
ussyni, skólabróður mínum. Þau
urðu síðan í nánasta vinahópi okkar
hjóna þó að lengi byggjum við hvor
í sínum landshlutanum.
Elsa og Pálmi og börn þeirra
voru áberandi samhent og mikill
styrkur þeim sem næst þeim stóðu,
skyldum og vandalausum. Elsa var
jarðfræðingur hjá Orkustofnun að
loknu námi og sinnti þar rannsókn-
um. Nokkrar skýrslur sendi hún
mér um þau verkefni.
Hver sem er mætti vera full-
sæmdur af þessu ævistarfi en Elsa
þræddi engar hversdagsgötur í lífi
sínu. Hún var félagslynd og naut
þess að veita góðum málum lið. Það
var í góðu samræmi við það að hún
átti þá náðargáfu að koma auga á
dýpt tilverunnar betur en margur.
Efnið stendur fyrir sínu en andinn á
sér einnig vaxtarmöguleika. Þetta
er sérstaklega áhugavert þegar í
hlut á manneskja sem hefur hlotið
þjálfun í vísindalegum vinnubrögð-
um.
Saga mannsins greinir frá mörg-
um og fjölbreyttum tilraunum hans
til að lyfta sér upp úr efnisheim-
inum. Þar má finna heil úthöf kenn-
inga, trúarsetninga og töfralausna.
Margir láta sér nægja sína
barnatrú, aðrir hafna öllum hug-
myndum nema þær verði sannaðar
með margföldunartöflunni. En enn
aðrir ganga á hólm við lífsgátuna og
leita að gullkornum sem reynsla
mannsandans geymir.
Þannig var Elsa. Hún leitaði og
fann að fleira er til en það sem
skilningarvitin fimm skynja. Hún
bar það ekki á torg og hafði enga
þörf fyrir að sannfæra aðra um það.
Það var á við helga stund að fá
hlutdeild í þessum áhugamálum
með henni. Nánast lágmælt og
feimin bar hún fram gullkorn sín,
opnaði nýja sýn og tengdi það sem
áður var ótengt. Fjöldi samfunda
skipti ekki máli, hugmyndirnar lifðu
áfram sínu lífi, skutu rótum og báru
fræ.
Og allt gerðist þetta eins og af
sjálfu sér, engar umbúðir, engin sal-
arkynni og engir búningar, aðeins
heimboð þar sem drukkið var kaffi
og rætt um börnin og barnabörnin.
En, það verður aldrei önnur Elsa.
Við Margrét flytjum Pálma og
fjölskyldu hans innilegar þakkar- og
samúðarkveðjur.
Matthías Eggertsson.
 Fleiri minningargreinar um Elsu
G. Vilmundardóttur bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu á næstu
dögum.
✝
Ástkær eiginmaður minn og faðir okkar,
SIGURJÓN GUÐMUNDSSON
bóndi,
Kirkjubóli,
Innri-Akraneshreppi,
andaðist laugardaginn 3. maí.
Útförin fer fram frá Innra-Hólmskirkju föstudaginn
9. maí kl. 14.00.
Kristín Marísdóttir
og börn.
✝
Ástkær dóttir okkar, systir og mágkona,
FJÓLA BJÖRK SIGURÐARDÓTTIR,
Stigahlíð 71,
Reykjavík,
lést að morgni laugardags 3. maí á gjörgæsludeild
Landspítalans í Fossvogi.
Sigurður Hannesson, Guðrún Böðvarsdóttir,
Böðvar Sigurðsson, Helena Guðmundsdóttir,
Lára Jóna Sigurðardóttir, Jón Baldvin Haraldsson
og fjölskyldur.
✝
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og lang-
amma,
INGIBJÖRG JÓNSDÓTTIR,
Kjarnholtum,
Biskupstungum,
lést á sjúkrahúsinu á Selfossi laugardaginn 3. maí.
Útförin fer fram frá Skálholtskirkju laugardaginn
10. maí kl. 14.00.
Börn, tengdabörn, ömmubörn og langömmubörn.