Morgunblaðið - 13.07.2008, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 13. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
arna fara saman persónu-
legur áhugi og viðskipta-
legur. Ég hef áhuga á nýt-
ingu vistvænnar orku út
frá umhverfissjónarmiði,
mér finnst nánast óhjá-
kvæmilegt að hafa þann
áhuga. Þar felast ákveðin
tækifæri,“ segir Ólafur Jóhann Ólafsson, nýr
hluthafi og stjórnarformaður í Geysi Green,
aðspurður hvers vegna hann hafi ákveðið að
fjárfesta í orkugeiranum. „Þeir sem eru viðrið-
nir Geysi Green leituðu til mín á sínum tíma og
spurðu hvort ég væri tilbúinn að vera þeim
innan handar þegar þeir voru að koma fyr-
irtækinu á koppinn. Þegar ég fór að skoða
málið nánar fannst mér það mjög áhugavert
og sogaðist inn í það.“
Hvaða möguleika sérðu í þessum geira?
„Það er mikið um að vera á þessu sviði
vegna þess að olíuverð hefur rokið upp úr öllu
valdi og í kjölfarið orkuverð almennt. Menn
vita að olíuna mun þrjóta, hún er ekki eilíf
uppspretta. Menn spyrja hvað sé til ráða og
velta alls konar möguleikum fyrir sér. Við Ís-
lendingar kunnum ágætlega að búa til orku úr
jarðvarma og við lærðum það á þann hátt sem
er mikilvægastur, með því að prófa okkur
áfram með tilraunum og gera mistök eins og
gengur. Þegar ég var strákur heyrði ég sög-
urnar um Kröfluvirkjun. Það situr enn í
hausnum á mér að þegar fréttir voru skrifaðar
um þá virkjun þá voru það iðulega einhverjar
hörmungarsögur. Þau mistök hafa reynst vel
því menn hafa lært af þeim og þeir sem til
þekkja segja mér að nú sé Kröfluvirkjun til
fyrirmyndar. Enda lærir maður mest af mis-
tökunum.
Jarðvarmi er praktískur orkugjafi sem er
víða um heim á háhitasvæðum. MIT-háskólinn
í Massachusetts spáði því fyrir nokkru að eftir
um það bil áratug mundi þessum svæðum
fjölga því tækninni mun fleygja fram og hægt
verði að bora mun dýpra og þá niður í glóandi
stein og búa til gufu. Ef þeir reynast sannspá-
ir, sem ég held að þeir verði, mun þetta hafa
gífurleg áhrif. En menn eru nú ekki beinlínis
að bíða eftir þessu því um allan heim er byrjað
að nýta það sem til er. Það er mikil gróska í
þessum geira og við Íslendingar erum ekki
einir um áhugann eða kunnáttuna. Samkeppni
er víða orðin mikil, ekki síst í Bandaríkjunum
þar sem eru vænleg háhitasvæði á vest-
urströndinni. Alls staðar er verið að leita
nýrra leiða vegna olíu- og orkuverðs. Við
kunnum að beisla jarðvarmann Íslendingar en
þurfum samstarfsmenn erlendis. Við í Geysi
Green höfum þá sums staðar og erum að vinna
í að styrkja okkur annars staðar.“
Þetta er sem sagt góður bisness?
„Ef þetta er vel gert og skynsamlega og
menn týna sér ekki í einhverri Innansveit-
arkróniku eða draumum um skjótfenginn
gróða þá er þetta góður bisness. Þarna fer það
saman, sem gerist ekki alltaf í viðskiptum, að
hægt er að hagnast og líða vel að því leyti að
hvorki er verið að skaða náttúruna með þess-
um orkugjafa né náungann. En það er mikið
verk að vinna og við verðum að forðast það
sem gerðist hér á landi þegar vottur af gullæði
greip menn fyrir nokkrum misserum þegar
byrjað var að tala um nýtingu vistvænnar
orku. Menn ætluðu að hagnast óskaplega á
skömmum tíma. Þetta er langtíma fjárfesting
og unnið verður að verkefnunum á mörgum
árum. Þetta mun taka tíma en þannig verða nú
alvöru verðmæti yfirleitt til.“
Tími gífuryrða liðinn
Fylgdistu með REI-málinu og þeim deilum
sem hér urðu?
„Já, ég gerði það.“
Hvernig horfir það mál við þér?
„Klúðraðist ekki nánast allt sem klúðrast
gat? Menn benda hver á annan og kenna öðr-
um um en ég held að mál sé að linni því þannig
leysum við engan vanda. Mjög agressívir fjár-
málamenn komu inn í þennan geira og verklag
þeirra var kannski ekki það ákjósanlegasta
miðað við aðstæður. Síðan blandaðist pólitík
saman við og úr þessu varð sprengja. Ég held
að menn hafi gert hluti í fljótfærni og eftir það
komst málið í hnút sem hefur hingað til virst
erfitt að leysa. Einhverjir þurfa að toga í
spottann til að leysa hnútinn en sumir hafa
kannski forðast það því óneitanlega hafa þeir
sem hafa komið nálægt málinu lent í ýmiss
konar kröggum. Þess vegna hefur allt setið
fast mánuðum saman og þessi orkugeiri lítið
þróast.
Menn verða að hætta að finna blóraböggla
og láta af því að velta sér upp úr því sem orðið
er því fortíðinni breytir enginn. Það er búið og
gert. Tími stóryrða og gífuryrða er liðinn.
Menn verða að horfa fram á veginn og skyn-
samt fólk þarf að setjast niður og leysa þessi
vandamál. Ég held að það sé hægt. Geysir
Green verður til dæmis í samráði við sam-
starfsaðila okkar að leysa mál við Orkuveituna
í sambandi við Hitaveitu Suðurnesja, sér-
staklega þegar ljóst er að Orkuveitan má ekki
eiga meira í henni en 10 prósent. Það ætti að
vera öllum til góðs ef skynsamlega er að því
staðið.“
Ekki frjálshyggjumaður
Finnst þér að fyrirtæki í ríkiseigu eigi að
vera í áhætturekstri?
„Hvað varðar REI og Orkuveituna þá kem-
ur mér í raun ekki við hvað önnur fyrirtæki
gera. Við hjá Geysi Green eigum alveg nóg
með okkur. Í öllum viðskiptum er það mín fíló-
sófía að ég eigi nóg með mitt og það sé fullt
starf sem þarfnist fullrar einbeitingar að
starfa sæmilega í þágu þeirra fyrirtækja sem
ég er viðriðinn. Þess vegna eyði ég ekki miklu
púðri í að hafa skoðanir á því sem aðrir eru að
gera. Það má hins vegar kannski segja að
REI-málið sanni að þetta fari ekki alltof vel
saman.
Við Íslendingar verðum að gæta okkar á því
að þótt við höfum ákveðna þekkingu á sviði
jarðvarma þá vinnum við það verk ekki héðan
þegar við förum út fyrir landsteinana. Til að
skýra þetta er auðveldast að nefna dæmi sem
snýr að okkur hér innanlands. Setjum sem svo
að jarðvarmafyrirtæki í Argentínu færi að
bora og virkja einhvers staðar hér á landi og
hefði ekki í þjónustu sinni starfsmenn sem
þekktu íslenskan raunveruleika. Við vitum öll
hvernig það færi. Eru opinber fyrirtæki tilbú-
in að byggja upp starfsemi erlendis með þeim
tilkostnaði og áhættu sem því fylgir? Persónu-
lega finnst mér það ekki sérlega sniðugt.“
Finnst þér að einkaaðilum ætti að vera
kleift að eiga stóran hlut í orkuauðlindum,
jafnvel meirihluta?
„Nei, ekki auðlindum. Það er mjög eðlilegt
að auðlindin sé í eigu sveitarfélaga og einka-
fyrirtæki semji við sveitarfélögin um nýtingu
auðlindarinnar. Ég sé ekki að þetta standi
einkafyrirtækjum nokkuð fyrir þrifum og
þetta fyrirkomulag verndar það sem vernda
þarf, sem er auðlindin og dreifikerfið. Frum-
varp ríkisstjórnarinnar sem nú er orðið að lög-
um er á þessum nótum. Mér finnst þetta mjög
gott fyrirkomulag en kannski er ég ekki nógu
mikill frjálshyggjumaður!“
Söguleg skáldsaga í smíðum
Þú hefur oft lýst því hvernig þú skrifar fyrir
hádegi og sinnir viðskiptum eftir hádegi. Ríkir
þessi skipting ennþá?
„Já, ég verð að hafa morguninn til skrifa,
það hentar mér mjög vel að ná fjórum tímum á
dag í skriftir. Ég get ekki skrifað á öðrum tím-
um dags. Morgunninn er alltaf heilagur. Í
Geysi Green sinni ég stjórnarformennsku,
ekki í daglegum rekstri og í fjölmiðlabisness
er ég ennþá hjá Time Warner og þar hef ég
svigrúm en það getur vel verið að ég minnki þá
vinnu með tímanum. Ef eitthvað þarf undan að
láta, þá mun starf mitt í viðskiptum ekki taka
tíma frá skriftunum heldur skriftirnar taka
tíma frá viðskiptunum. Með aldrinum verður
maður enn nískari á tímann en áður.“
Ertu með bók fyrir þessi jól?
„Nei, ekki þessi jól. Ég er að vinna að bók
sem ég fékk hugmynd að fyrir um sex árum.
Grunnhugmyndin hefur ekki breyst mikið á
þessum tíma en sögusviðið færðist milli heims-
álfa. Þær bækur mínar sem ég hef verið
ánægðastur með eiga það sameiginlegt að það
tók langan tíma að finna bygginguna og sögu-
sviðið. Mér finnst nauðsynlegt að ramma sög-
una inn áður en ég byrja á henni. Í þessu til-
viki var meðgangan lengri en nokkru sinni
áður, í um fjögur ár var ég að velta fyrir mér
möguleikum og skrifaði aðrar bækur á meðan.
Nokkrum sinnum í undirbúningi þessarar
bókar náði ég því sem pabbi kallaði náð-
arstundir, það er þegar einhverju niður lýstur
í höfuðið á manni og lýkur upp lausn sem ann-
ars hefði tekið langan tíma að finna og hefði
kannski aldrei fundist.“
Er gaman að skrifa þessa bók?
„Í þessu tilviki var mig farið að klæja því
mig langaði svo til að byrja. Ég hélt hins vegar
aftur af mér því maður má ekki byrja fyrr en
maður er tilbúinn. Í upphafi þarf að ná tóni og
stemningu. Það tókst í fyrra og þá sleppti ég
mér af stað. Ég var orðinn viðþolslaus þegar
ég byrjaði loks á henni þessari. Forleggjarar
mínir ýttu á mig, sem er þeirra starf, og vildu
fá bókina fyrir þessi jól en ég ákvað að slá ekki
undir nára. Ég held að það hafi stafað af
ákveðinni eigingirni því ég nýt þess að skrifa
þessa bók. Hún er ekki auðveld og það koma
dagar sem eru erfiðari en aðrir. En þetta hef-
ur gengið vel og ég vil ekki fara út af því spori
og flýta mér. Svo, eins og ég segi, þá nýt ég
þess svo mjög að skrifa hana að ég vil ekki
klára hans strax.“
Um hvað er þessi bók?
„Þetta er söguleg skáldsaga sem gerist að
miklu leyti á Ítalíu fyrir og í seinni heimsstyrj-
öld, bæði í Róm og suðurhluta Toscana. Í þess-
ari bók er ég að kannski að skrifa um sköp-
unarþrána og þá um leið getuna, því þráin til
að skapa og getan til að skapa fara ekki alltaf
saman. Í þetta blandast svo stríðið og þar nýt
ég þess að hafa komist í mjög góðar heimildir.
Tvær aðalpersónur bókarinnar eru konur en
kona hefur ekki verið aðalpersóna í bókum
mínum síðan í Slóð fiðrildanna, þannig að ég
vitja kvenna að nýju.“
Gallharðir Íslendingar
Þú sinnir skriftum fyrir hádegi og við-
skiptum það sem eftir lifir dags. Þú átt konu
og þrjú börn, yngsta barnið er fjögurra ára.
Hefurðu tíma til að sinna fjölskyldunni eins og
þú vildir?
„Ég er mikill fjölskyldumaður og við hjónin
njótum þess bæði að vera með börnunum svo
það er mér ekki bara skylt heldur líka ljúft.
Strákarnir okkar eru orðnir fimmtán og þrett-
án ára og það er gaman að spjalla við þá um
þeirra áhugamál og sparka með þeim bolta.
Örverpið, dóttir okkar, er eins og þú segir ekki
nema fjögurra ára, afskaplega tápmikil og
gleður hjartað daglega. Við reynum fjöl-
skyldan að koma saman daglega, borðum til
dæmis saman kvöldmat eins oft og við getum,
ég fórna oft boðum og samkvæmum til þess og
þykir það satt best að segja ekki miklar fórnir.
Þau verða vaxin úr grasi áður en maður veit
af.“
Hversu oft kemurðu heim til Íslands með
fjölskylduna?
„Við komum hér á sumrin og um jól. Krakk-
arnir eru í skóla í New York og það bindur
okkur nokkuð. Börnin eru gallharðir Íslend-
ingar. Þau velkjast ekki í neinum vafa um
þjóðerni sitt, sem er eins gott! Sú litla sagði
við vinkonu sína um daginn að hún væri að
fara til Íslands vegna þess að hún þyrfti að
slípa íslenskuna, hitta vini sína og frænkur.
Svo sagði hún: Þegar ég kem í haust þá tala ég
enga ensku.“
Heldurðu að þú eigir eftir að flytja til Ís-
lands til að setjast hér að?
„Ég veit það ekki. Mér líður mjög vel hérna.
Ég hef aldrei skilið þegar menn flytja til út-
landa og lýsa því yfir að það sé gott að hafa
farið burt og vera laus við allt og alla. Mér
finnst alltaf gott að koma hingað. Það er
ákveðin ástæða fyrir því að ég tek þátt í Geysi
Green. Ef ég get lagt hönd á plóg er ég ánægð-
ur því það skiptir máli fyrir Íslendinga að
koma orkumálunum á sæmilegan rekspöl, við
eigum möguleika en höfum ekki nýtt þá sem
skyldi. En önnur ástæða, sem mér finnst ekki
verri, er að geta átt meiri samskipti við landa
mína. Ég er Íslendingur og hef ekki áhuga á
að vera neitt annað.“
Mega ekki týna sér í
Ólafur Jóhann Ólafsson rithöf-
undur er nýr stjórnarformaður
Geysis Green, auk þess að starfa
hjá Time Warner. Hann vinnur
nú að nýrri skáldsögu. Kolbrún
Bergþórsdóttir ræddi við hann.
Forleggjarar mínir ýttu á mig, sem
er þeirra starf, og vildu fá bókina
fyrir þessi jól en ég ákvað að slá
ekki undir nára. Ég held að það
hafi stafað af ákveðinni eigingirni
því ég nýt þess að skrifa þessa
bók. Hún er ekki auðveld og það
koma dagar sem eru erfiðari en
aðrir. En þetta hefur gengið vel.