Morgunblaðið - 19.07.2008, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JÚLÍ 2008 27
UNDANFARNA mánuði hefur
undirbúningur að nýju fjölmiðla-
frumvarpi staðið yfir og til stendur
að kynna frumvarpið fyrir Alþingi
næsta haust. Ástæða þessa nýja
frumvarps er ný sjónvarpstilskipun
frá ESB sem ber að innleiða fyrir
árslok 2009. Það ber að hrósa
menntamálaráðuneytinu fyrir það
hvernig það hefur staðið að und-
irbúningi frumvarpsins, tilskipunin
og ýmsir þættir sem tengjast henni
voru kynnt ítarlega á málþingi á
vegum menntamálaráðuneytisins í
byrjun apríl.
Tilskipunin felur í sér margt já-
kvætt fyrir Íslendinga. Sem dæmi
má nefna að tryggt er að hægt
verður að sýna fréttir frá eftirsókn-
arverðum íþróttaviðburðum þrátt
fyrir að slíkt efni sé keypt með
einkarétti til sýninga í lokaðri dag-
skrá og yfirvöldum ber að hvetja til
þess að aðilar á markaði setji sér
reglur sjálfir eða í samvinnu við hið
opinbera um auglýsingar á óhollu
fæði gagnvart börnum.
Tilskipunin felur jafnframt í sér
að heildarmagn leyfilegra auglýs-
inga verður rýmkað úr 15% af dag-
legum útsendingartíma í 20%. Til-
skipunin gefur tækifæri til þess að
setja takmörk á umsvif ríkissjón-
varps á auglýsingamarkaði umfram
einkastöðvarnar.
Ríkissjónvarps-
stöðvar sem hafa meg-
intekjur sínar af af-
notagjöldum í
Danmörku, Svíþjóð,
Noregi, Finnlandi og
Bretlandi eru ekki á
auglýsingamarkaði og
Frakkar hafa þegar
tekið ákvörðun um að
ríkissjónvarpsstöðvar
skuli draga sig út af
auglýsingamarkaði.
Því til viðbótar eru
mörg önnur dæmi í
Evrópu um að þrengri reglur gildi
um umsvif ríkissjónvarps á auglýs-
ingamarkaði en einkarekinna sjón-
varpstöðva.
Fyrir nokkrum árum síðan
færðu Samtök auglýsenda rök fyrir
því að Ríkissjónvarpið ætti heima á
auglýsingamarkaði. Margt hefur
breyst í umhverfi sjónvarpsstöðva
síðan þá. Helstu rökin á sínum
tíma voru þau að Ríkissjónvarpið
væri eina sjónvarpsstöðin sem næði
til stærsta hluta Íslendinga, aug-
lýsendur sem stefndu að því að ná
til margra neytenda vikulega í
sjónvarpi þyrftu að leita í aðrar
miðlategundir til að ná markmiðum
sínum, með tilheyrandi kostnaðar-
aukningu. Nýjar rafrænar mæl-
ingar á sjónvarpsáhorf sýna að
áhorf á sjónvarp er um þriðjungi
meira en dagbókarmælingar sýndu
áður. Nýjar rafrænar mælingar
sýna til dæmis að vikulegt upp-
safnað áhorf á SkjáEinn, sem er
ókeypis sjónvarpsstöð og dreift er
um allt land í gegnum stafrænt
Sjónvarp Símans, Digital Ísland og
eigin dreifikerfi er að meðaltali um
80% í aldurshópnum 12-80 ára og
um 85% í aldurshópnum 12-49 ára.
Menntamálaráðherra, starfs-
menn ráðuneytisins, margir þing-
menn og hagsmunaaðilar hafa tekið
á móti upplýsingum og rökum fyrir
breytingum á þeim lið nýja fjöl-
miðlafrumvarpsins sem snýr að
stöðu ríkissjónvarps á auglýs-
ingamarkaði frá fulltrúum Skjás-
ins. Viðtökurnar hafa í öllum til-
fellum verið góðar og skilningur á
því að leiðrétta þurfi samkeppn-
isumhverfi sjónvarpsstöðva. Málið
er því í skoðun hjá ráðuneytinu.
Það má með sanni segja að unn-
ið hafi verið að því undanfarnar
vikur og mánuði að leiðrétta sam-
keppnisumhverfi einkarekinna
sjónvarpsstöðva á Íslandi og und-
irrituð trúa því að sú vinna eigi eft-
ir að bæta rekstrarumhverfið og
tryggja Íslendingum áfram val-
frelsi þegar kemur að sjónvarpi.
Hvort sem fólk velur að horfa á
ríkissjónvarp, áskriftarsjónvarp
eins og Stöð 2 eða ókeypis sjón-
varp eins og SkjáEinn.
Það er mikilvægt að umræða um
stöðu ríkissjónvarps á auglýs-
ingamarkaði sé fagleg og á rökum
reist. Það er almennur vilji til þess
að ríkið eigi og reki fjölmiðil, um-
ræðan má ekki snúast um tilvist
RÚV ohf., nú tökum við umræðuna
um það tækifæri sem er fram-
undan til að leiðrétta samkeppn-
isumhverfi einkarekinna sjónvarps-
stöðva.
Friðrik Eysteinsson og Sigríður
Margrét Oddsdóttir skrifa
um væntanlegar breytingar
á umhverfi sjónvarpsrekenda
» Formaður samtaka
auglýsenda og fram-
kvæmdastjóri Skjás-
Eins hvetja stjórnvöld
til að nýta tækifærið og
leiðrétta samkeppn-
isumhverfi sjónvarps-
stöðva.
Friðrik
Eysteinsson
Friðrik Eysteinsson er formaður
Samtaka auglýsenda og aðjúnkt í
markaðsfræði við Viðskiptafræðideild
Háskóla Íslands. Sigríður Margrét
Oddsdóttir er framkvæmdastjóri
Skjá miðla ehf., móðurfélags Já og
Skjásins.
Leiðrétting á samkeppnisumhverfi
sjónvarpsstöðva í sjónmáli
Sigríður Margrét
Oddsdóttir
VANDINN í efna-
hagsmálum er meiri
en verið hefur í rúman
hálfan annan áratug.
Við honum þurfa
stjórnvöld og lands-
menn að bregðast og
eiga þann eina kost að
gera það af eigin
rammleik, á eigin
ábyrgð og með eigin
úrræðum. Við getum
ekki búist við því að
skattgreiðendur er-
lendis vilji taka á sig
byrðar og greiða
skuldir annarra þjóða.
Ef við leitum nú til
annarra, svo sem Evr-
ópusambandsins, og
viljum fá að taka upp
gjaldmiðil þeirra, þá
er verið að óska eftir
fjárhagsaðstoð og hún
fæst ekki nema gegn
gjaldi. Það þarf alltaf að borga til
þess að komast út úr efnahagsvand-
anum. Að auki þarf að koma á efna-
hagslegum stöðugleika með lágum
vöxtum og lágri verðbólgu áður en
gjaldmiðilssamstarf er til umræðu.
Það er sama hvernig litið er á mál-
ið, Íslendingar þurfa alltaf sjálfir að
ná tökum á efnahagsmálunum með
sinn eigin gjaldmiðil, krónuna, áður
en lengra er haldið. Því til viðbótar,
þá er hugsanlegur ávinningur af að-
ild að Evrópusambandinu eða gjald-
miðilssamstarfi, svo sem á vexti og
verðlag, bundinn því að rekin sé
skynsamleg efnahags- og ríkisfjár-
málastjórn innanlands. Við tryggj-
um ekki erlendis í þessum efnum.
Þegar upp er staðið er það alltaf í
okkar höndum hvernig til tekst,
innan sem utan Evrópusambands-
ins. Núna reynir á ríkisstjórnina og
framtíð hennar veltur á því hvort
hún veldur verkefni sínu. Það er
ekki góðs viti að helmingur rík-
isstjórnarinnar er upp-
tekin af Evrópusam-
bandinu og talar
þannig að aðild að því
komi í staðinn fyrir
efnahagsstjórnun.
Skárri horfur
Að undanförnu hafa
atvinnurekendur
kvartað yfir háum
vöxtum og skorti á
lánsfé og frá verka-
lýðshreyfingunni hefur
mest borið á áhyggjum
af vaxandi atvinnuleysi.
Nýjustu upplýsingar
staðfesta þetta ekki,
enn sem komið er.
Samtök atvinnulífsins
gerðu könnun meðal
félagsmanna sinna í
síðustu viku og hún
leiddi í ljós að 72%
svarenda höfðu ekki
glímt við lausafjárskort
og að tæpur helmingur
fyrirtækjanna hyggst
halda óbreyttum fjölda
starfsmanna til áramóta. Fram-
kvæmdastjóri samtakanna við-
urkenndi að niðurstaðan kæmi sér
skemmtilega á óvart. Eðlilega því
hann hefur haft stór orð uppi um
yfirvofandi hrun. Hagstofan birti
svo í vikunni upplýsingar um at-
vinnuþátttöku og atvinnuleysi á 2.
ársfjórðungi 2008. Það reyndist
hafa minnkað frá sama tíma í fyrra,
var 3,1% í stað 3,2%. Atvinnulausir
voru að meðaltali 5.700, en voru
5.800 í fyrra og 7.200 á 2. ársfjórð-
ungi ársins 2006. Það eru ekki kom-
in fram þau áhrif sem óttast var,
sem betur fer. Líklegt er að sam-
dráttur í atvinnu komi mun seinna
fram en haldið hefur verið fram,
sem gefur stjórnvöldum meiri tíma
til þess að undirbúa aðgerðir og
tímasetja þær þannig að þær komi í
kjölfar lækkandi verðbólgu. En
hafa verður í huga að þótt störfum
muni ef til vill fækka um 3-4000 á
næsta ári þá er það aðeins um 15%
af þeim 25.000 sem starfandi hefur
fjölgað frá 2004. Stækkun vinnu-
markaðarins um 16% á aðeins 4 ár-
um er gríðarleg og endurspeglar
mikla þenslu í íslensku efnahagslífi.
Mikilvægt er að stjórnvöld og aðilar
vinnumarkaðarins fari ekki á taug-
um og leggi raunhæft mat á að-
stæður. Engin ástæða er til þess,
hins vegar, að draga úr því að erf-
iðleikar eru framundan bæði hjá al-
menningi og fyrirtækjum. Til dæm-
is glíma bændur við miklar
verðhækkanir á sínum aðföngum
sem eru þeim þungbærar.
Jafnvægi í viðskiptum
Mikilvægast er að draga úr um-
svifunum í þjóðfélaginu og ná jafn-
vægi í viðskiptum við útlönd. Und-
anfarin ár hafa einkennst af
erlendri lántöku fyrir innlenda
neyslu og ýmis útgjöld. Segja má að
hluti af lífskjörunum hafi verið tek-
in að láni erlendis. Slíkt gengur
ekki til lengdar og það endaði auð-
vitað með því að gengið féll. Nú er
komið að skuldadögunum og þá
þarf að draga saman seglin þar til
að jafnvæginu er náð. Því fyrr sem
það gerist þeim mun betra. Þá
styrkist gengið þar sem þörfin fyrir
gjaldeyri en ekki meiri en fram-
boðið og það verður stöðugra. Eitt
af því sem þarf að huga að er staða
viðskiptabankanna og skuldsetn-
ingu þeirra erlendis. Huga þarf að
reglum um fjármagnsflutninga sem
styðja við jafnvægi á gjaldeyr-
ismarkaði. Verðbólgan sem nú ríður
yfir er að hluta til af orsökum sem
við ráðum ekki við en að stórum
hluta til vegna þenslunnar innan-
lands. Háir vextir eru óhjá-
kvæmilegir meðan verðbólgan er
svo há sem raun ber vitni. Verði
orðið við kröfum um vaxtalækkun
strax þá er hætta á því að vextir
verði neikvæðir. Það kemur skuld-
urum að vísu vel fyrst um sinn, en
viðheldur þenslunni og þar með
verðbólgunni með þeim afleiðingum
að sparifjáreigendur og lífeyr-
issjóðir munu tapa. Þess vegna er
lykilatriðið í efnahagsstjórnuninni
að ná niður verðbólgunni. Það eiga
allir mest undir því þegar til lengd-
ar lætur, sérstaklega skuldsett
heimili og fyrirtæki.
Aðeins einn kostur:
Krónan áfram
Kristinn H. Gunn-
arsson skrifar um
efnahagsmálin
» Íslendingar
þurfa alltaf
sjálfir að ná tök-
um á efnahags-
málunum með
sinn eigin gjald-
miðil, krónuna,
áður en lengra
er haldið.
Kristinn H. Gunnarsson
Höfundur er formaður þingflokks
Frjálslynda flokksins.
KOMIST hafa til
valda í Reykjavík
þrjár borgarstjórnir á
þessu kjörtímabili án
þess að þær hafi
fengið öruggan meiri-
hluta. Staðan sem
upp er komin í borg-
inni vekur spurningar
um hvort þetta
stjórnleysi komi niður
á framkvæmdum við
Sundabraut, mislægu
gatnamótin og tvö-
földun Suðurlands-
vegar sem eiga að
vera með tveimur ak-
reinum í hvora átt.
Hina hugmyndina um
leiðina 2+1 á að af-
skrifa. Hún réttlætir
aldrei eldsneytisflutn-
inga á þessum vegum
ef oddvitar fortíð-
arinnar vilja leika sér
með fleiri mannslíf.
Annars fimmfaldast
slysahættan í stað
þess að tryggja ör-
yggi vegfarenda áður en heild-
arfjöldi ökutækja sem um þessa
vegi munu fara kemst yfir 30 þús-
und bíla á dag. Áður en Sunda-
braut komst í aðalskipulag var tal-
að um tilfærslur á Vesturlandsvegi
niður á Korpúlfsstaðasvæðið og að
Leiruvogi. Þessu andmæltu heima-
menn í Mosfellssveit þegar þeir
börðust gegn því að vegurinn færi
þrisvar sinnum yfir Korpu. Þegar
þróunarstofnun skoðaði málið
sveigði Vesturlandsvegurinn við
Keldnaholt og lá eftir farvegi við
Korpu inn að voginum. Það kom
aldrei til greina að vegurinn gæti
þjarmað svona að Korpu þegar
lagt var til að fundin yrði önnur
lausn. Í framhaldi af þessu kom
hugmyndin um Sunda-
braut til sögunnar. Í
fyrsta sinn sást hún á
tillöguuppdrætti Þró-
unarstofnunar fyrir
þremur áratugum. Inn
í aðalskipulag var hún
sett árið 1984 og tekin
í tölu þjóðvega í vega-
áætlun tíu árum
seinna. Á skipulagi
Þróunarstofnunar kom
Sundabraut til sög-
unnar sem framtíðar
Vesturlandsvegur frá
Kleppi framan við
stórskipahöfnina á
hábrú eða í botngöng-
um yfir Elliðaárvog og
þaðan um Gufunes og
Geldingarnes með ann-
arri brú yfir Álfsnes.
Fallist var á þennan
uppdrátt án þess að
staðfesting ráðherra
fengist fyrir borg-
arstjórnarkosning-
arnar árið 1978.
Í kjölfarið féll rík-
isstjórn Geirs Hall-
grímssonar þáverandi
forsætisráðherra eftir
að vinstri flokkarnir
náðu borginni á sitt
vald með stuðningi Alþýðu-
bandalagsins sáluga í þeim tilgangi
að slá af þennan uppdrátt fyrir
fullt og allt. Með þessum vinnu-
brögðum afskræmdu vinstri flokk-
arnir allar staðreyndir áður en
kjósendur þeirra sátu uppi með
sárt ennið. Nokkrum árum áður
biðu þingmenn Alþýðubandalagsins
ósigur í hörðum deilum við Fram-
sóknarflokkinn um brottför hersins
frá Keflavíkurflugvelli og aðild Ís-
lands að NATÓ í tíð Einars
Ágústssonar þáverandi utanrík-
isráðherra. Framkoma Vegagerð-
arinnar sem kemur með krók á
móti bragði til að bjóða von-
sviknum höfuðborgarbúum birginn
er til háborinnar skammar. Í stað
þess að kynna sér eftir hvaða leið-
um megi leysa umferðarvanda höf-
uðborgarsvæðisins kýs Vegagerðin
frekar að gera allar kostnaðaráætl-
anir tengdar Sundagöngum að
pólitísku reiptogi. Eftir borg-
arstjórnarskiptin í Reykjavík hafa
kjörnir fulltrúar lýst því yfir að
vilji þeirra standi til að Sundabraut
verði í göngum frá Laugarnesi í
Gufunes. Öryggi vegfarenda er
best tryggt með því að grafa tvenn
Sundagöng, í báðum göngunum
skulu vera tvær akreinar. Því
fylgir meiri slysahætta þegar um-
ferð úr báðum áttum fer í gegnum
veggöng með tveimur akreinum.
Þetta snertir líka Hvalfjarð-
argöngin, sem þola ekki umferð
sex þúsund bíla á dag. Hrós mitt
fær samgönguráðherra sem af-
skrifað hefur leiðina 2+1. Tölfræði
um meðalumferð færir gild rök
fyrir því að kostnaðurinn við leið
2+2 skili sér betur. Íbúasamtök
beggja vegna Elliðavogs, Laug-
ardals og Grafarvogs slaka hvergi
á klónni í andstöðu sinni við eyja-
lausnina. Umferðarspá gefur til
kynna að um 40 til 50 þúsund bílar
muni fara í gegnum Sundagöng
sem ættu að borga sig á 5 til 9 ár-
um með 500 kr veggjaldi á hvern
bíl. Fullyrt var í Morgunblaðinu
10. febrúar sl. að fjármagn til
Sundabrautar hefði verið tryggt
með sölu ríkiseigna. Fram kemur í
viðhorfskönnunum og fjölmiðlum
að Sundabraut kosti um 1/3 hluta
af þeirri heildarupphæð sem nefnd
er í kostnaðarmati Vegagerð-
arinnar. Tillögu um að leysa um-
ferðarvanda höfuðborgarsvæðisins
án Sundaganga á að fella.
Sundabraut
í göngum
Guðmundur Karl
Jónsson fjallar
um væntanlega
Sundabraut
Guðmundur Karl
Jónsson
» Framkoma
Vegagerð-
arinnar sem
kemur með
krók á móti
bragði til að
bjóða von-
sviknum höfuð-
borgarbúum
birginn er til
háborinnar
skammar.
Höfundur er farandverkamaður.
www.sjofnhar.is