Morgunblaðið - 11.08.2008, Blaðsíða 18

18 MÁNUDAGUR 11. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Morgun-blaðiðsagði frá
því í gær að ís-
lenzkur þorskur
hefði horfið úr hillum sviss-
neskra stórmarkaða, nánast
eins og hendi væri veifað, eftir
áralangt markaðsstarf.
Ástæðan er sú að fiskurinn
hefur enga vottun um að hann
sé veiddur með sjálfbærum
hætti.
Hilma Sveinsdóttir, sem
rekur Ice-co GmbH og hefur
byggt upp markaðinn fyrir ís-
lenzkan þorsk í Sviss, segir að
þessi þróun hafi ekki verið
óvænt. Neytendur og stór-
markaðakeðjur hafi um árabil
viljað fá umhverfisvottaða
vöru. Fyrirtækið hafi reynt að
þrýsta á íslenzk stjórnvöld og
hagsmunaaðila í sjávarútvegi
að fá vottun á vöruna, en án
árangurs.
Svisslendingar taka nú um-
hverfisvottaðan þorsk fram yf-
ir þann íslenzka, t.d. vöru vott-
aða af Sjávarnytjaráðinu
(Marine Stewardship Council,
MSC) eða kaupa einfaldlega
eldisþorsk. Hilma bendir á að
miklir hagsmunir séu í húfi.
„Og það er ekki góð þróun að á
þessum kröfuharða markaði,
þar sem greitt er hátt verð,
skuli íslenzkur þorskur vera
orðinn annars flokks vara.“
Umræður um nauðsyn
umhverfisvottunar fyrir ís-
lenzkar sjávarafurðir hafa nú
staðið í meira en áratug, en
slík vottun er enn
ekki orðin að veru-
leika. Málið hefur
tekið alltof langan
tíma og getur
stefnt íslenzkum hagsmunum í
hættu.
MSC hefur boðið íslenzkum
stjórnvöldum, hagsmuna-
aðilum og fyrirtækjum upp á
vottun en af samstarfi hefur
ekki orðið, ekki sízt vegna tor-
tryggni í garð tengsla MSC við
umhverfisverndarsamtök.
Þess í stað hafa stjórnvöld og
hagsmunasamtök viljað búa til
séríslenzka umhverfisvottun.
Fyrir skömmu kom fram í
Morgunblaðinu að norskar út-
gerðir væru búnar að semja
við MSC um að fá að nota um-
hverfismerki ráðsins á ufsa.
Þá kom jafnframt fram að ver-
ið væri að búa til íslenzkt um-
hverfismerki, en það væri ekki
tilbúið. Kynna ætti undirbún-
ingsvinnuna í október. Hve-
nær merkið kemur er óvíst.
Ef setja á séríslenzka um-
hverfisvottun á sjávarafurðir
þarf að hyggja að tvennu. Í
fyrsta lagi þarf merkið að
njóta sambærilegs trúverð-
ugleika meðal neytenda og
smásölufyrirtækja og merki
MSC. Til þess þarf umfangs-
mikla og væntanlega dýra
kynningu. Í öðru lagi verður
slíkt merki að fara að komast á
markað. Annars öðlast keppi-
nautar íslenzkra fyrirtækja, til
dæmis norskar útgerðir, for-
skot.
Málið hefur tekið
alltof langan tíma}Kemur vottun of seint?
Nánara sam-starf for-
ystumanna vinnu-
markaðarins yrði
jákvætt skref úr
þeim efnahagsvanda sem Ís-
lendingar glíma við. For-
sendur fyrir slíku samstarfi
eru fyrir hendi eins og kom
fram í Morgunblaðinu á laug-
ardaginn.
Þar tóku þeir Vilhjálmur
Egilsson og Ögmundur Jón-
asson vel í hugmynd Gylfa
Arnbjörnssonar, fram-
kvæmdastjóra Alþýðu-
sambands Íslands, um að
menn vinni saman að mögu-
legum lausnum.
Í þessari umræðu hefur
stjórn peningamála verið í
brennidepli. Flókið verður að
vinna úr þeim vanda og ljóst
að engin ein allsherjarlausn er
til. Við slíkar aðstæður reynir
einmitt á samvinnu manna og
þá þarf ekki endilega alltaf
ríkisvaldið að koma til. Það
hafa forystumenn atvinnu-
lífsins sýnt áður þegar blásið
hefur á þjóðarskútuna. Eins
og við gerð þjóðarsáttarinnar
árið 1990 verða
menn að læra af
reynslunni og
meta aðgerðir eft-
ir árangri fyrri
ára.
Biðin eftir erlendri lántöku
ríkisins til að styrkja gjaldeyr-
isforða Seðlabankans má ekki
draga úr mönnum frumkvæðið
í þessum efnum. Árni Mathie-
sen fjármálaráðherra hefur
lýst því yfir að skilmálar fyrir
lántöku séu óviðunandi að
sinni. Við slíkar aðstæður sé
skynsamlegt að bíða. Það var
mikilvægt að fjármálaráð-
herra upplýsti um stöðu mála.
Gylfi bendir á að lausn vand-
ans felist ekki endilega í stórri
lántöku ríkissjóðs. Í svipaðan
streng tóku bankastjórar
Glitnis og Kaupþings í fréttum
Sjónvarpsins í síðustu viku.
Hreiðar Már Sigurðsson, for-
stjóri Kaupþings, sagði að at-
vinnulífið ætti líka að byrja á
að taka til í sinum eigin garði.
Frumkvæði forystumanna
vinnumarkaðarins er skref í
þá átt. Aðgerðir ríkisvaldsins
eru ekki upphaf og endir alls.
Ríkisvaldið er ekki
upphaf og endir alls}Nánara samstarf
L
ögreglan gerir athugasemd við
störf fullorðins karlmanns, sem
þverbrýtur öryggisreglur með því
að vinna uppi á þaki húss án þess
að vera festur í öryggislínu. Mað-
urinn bregst hinn versti við afskiptunum og
þegar lögreglan spyr hann að nafni og kenni-
tölu neitar hann að veita þær upplýsingar. Og
hreykir sér af því í fjölmiðli, þar sem frásögn af
atburðinum er sett fram á þann hátt að enginn
á að velkjast í vafa um að nú hafi lögreglan farið
offari. Enn einu sinni.
Lögregluþjónar, sem eru á vakt í Reykjavík
að næturlagi um helgar, lenda oft í því að fólk
reynir að koma í veg fyrir að þeir geti sinnt
störfum sínum. Þeir þurfa að þola háðsglósur
og dónaskap og stundum veitist einhver kapp-
inn að þeim með höggum og spörkum.
Virðingarleysið gagnvart lögreglunni er ekkert einka-
mál pirraða verktakans á þakinu eða misdrukkinna ein-
staklinga í miðborginni. Það smitar út frá sér og nú er svo
komið að hið ólíklegasta fólk sér tilefni til að hæða lögregl-
una og spotta. Slíkt virðingarleysi grefur smám saman
undan lögreglunni og afleiðingarnar eru ófyrirséðar.
Í Morgunblaðinu í gær skrifaði Ómar Smárason grein
um lögregluþjóna. „Neikvætt viðhorf fólks gagnvart lög-
reglunni veldur mér áhyggjum. Það hlakkar jafnvel í fólki
þegar lögregluþjónn gerir mistök sem verða þess valdandi
að honum er vísað frá starfi tímabundið, eins og gerðist í
frægu atviki sem átti sér stað í verslun 10-11,“ skrifar Óm-
ar. Hann bendir á að lögregluþjónar gegni lyk-
ilhlutverki í því að gæta öryggis okkar borg-
aranna og barna okkar.
Við verðum að gæta að viðhorfi okkar gagn-
vart lögreglunni. Auðvitað er hún ekki yfir
gagnrýni hafin. En sú gagnrýni verður að vera
málefnaleg hverju sinni, en ekki ráðast af pirr-
ingi misviturra manna.
Við höfum aldrei haft vopnað lögreglulið. Nú
eru glæpir orðnir harðari en áður og glæpa-
hópar vígbúast. Því heyrast þær raddir, að lög-
reglan verði að vopnast, ella sé öryggi hennar
og borgaranna ógnað.
Besta vopnið í fórum lögreglunnar er stuðn-
ingur almennings. Flest fullorðið fólk hlýtur að
sjá nauðsyn þess að lögreglan geti unnið starf
sitt og fylgt eftir þeim reglum sem þjóðfélagið
hefur sett sér. Virðingarleysið gagnvart lög-
reglunni byrjar kannski í smáu; með dónalegum köllum
þegar einhver áflogaseggur er handtekinn í miðborginni.
En ef virðingarleysið fær að vaxa og dafna óáreitt, þá
missir lögreglan helsta vopn sitt. Lögreglulið, sem ekki
nýtur stuðnings almennings, endar áreiðanlega með að
búast raunverulegum vopnum.
Þeir góðborgarar, sem hreykja sér af því að hafa gert
lögreglunni lífið leitt, ættu að leiða hugann að því að þeir
eru að grafa undan henni og um leið auka líkurnar á að
börn þeirra njóti ekki sömu forréttinda og þeir: Að alast
upp í samfélagi þar sem lögreglan á almennan stuðning og
þarf ekki að bera vopn við dagleg störf sín. rsv@mbl.is
Ragnhildur
Sverrisdóttir
Pistill
Í liði með lögreglunni
Soltinn og grimmur
björn úr híðinu
FRÉTTASKÝRING
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
H
vers vegna er Rússum
svo mjög í mun að
knésetja Georgíu? Ef
til vill vilja þeir
tryggja að ekki verði
neitt af því að vestræn fyrirtæki leggi
olíuleiðslu frá Kaspíahafi um landið
til að gera Vestur-Evrópu óháða
leiðslum um rússneskt land, nokkru
norðar. Eða að um er að ræða lið í út-
þenslustefnu sem sumir segja að
verði af sögulegum ástæðum alltaf
eins og partur af pólitísku erfðaefni
ráðamanna í Moskvu. Nú eigi að end-
urreisa heimsveldið og berja niður
óþægasta grannann, öðrum til við-
vörunar.
Eða allt þetta í senn. Sumir stjórn-
málaskýrendur fullyrða að Vest-
urveldin geti fáu svarað. Bandaríkja-
menn þurfi t.d. svo mikið á Rússum
að halda í deilunum við Írana um
kjarnorkuvopnatilraunir hinna síð-
astnefndu og á fleiri sviðum að þeir
geti í reynd ekki gert neitt til að
stöðva Rússa.
Ef til vill hugðust Georgíumenn
koma rússneska birninum að óvörum
og leggja Suður-Ossetíu undir sig á
svo skömmum tíma að Rússar gætu
engu svarað. En Mikhail Saakashvili
forseti hlýtur að hafa vitað að staðan
væri þröng fyrir Vesturveldin. Ráða-
menn í Tbilisi hafa viðurkennt að þeir
hafi ekki gert ráð fyrir svo sterkum
viðbrögðum í Moskvu. En hvað átti
að gera, sætta sig við að Rússland
nagaði svæðin tvö af Georgíu?
Rússar hafa á síðustu árum gert
allt sem í þeirra valdi stendur til að
grafa undan einingu Georgíu, kynt
undir óstöðugleikanum. Þeir hafa
veitt Abkhözum og Suður-Ossetum
ríkisborgararétt og stutt þá með pen-
ingum, stöðvað öll viðskipti við
Georgíu sem missti þannig í einni
svipan sinn stærsta markað fyrir
ávexti, vín og aðrar mikilvægar út-
flutningsvörur. Pútín notaði líka
tækifærið og lét skrúfa fyrir gassölu
um miðjan vetur.
„Við munum gera allt sem í okkar
valdi stendur til að hindra Georgíu í
að ganga í NATO,“ sagði utanrík-
isráðherra Rússlands, Sergei Lavr-
ov, eitt sinn.
Georgíumenn segja að vestrænar
þjóðir sofi á verðinum ef þær átti sig
ekki á því hve hættulegt Rússland sé
orðið. Pútín og menn hans séu af
gamla kaldastríðsskólanum, þeir ráði
yfir næst-öflugasta vopnabúri heims
og hafi nóg fé handa milli vegna
hækkandi olíuverðs. Þeir séu stað-
ráðnir í að hefna fyrir auðmýkinguna
sem Rússar hafi orðið fyrir við upp-
lausn Sovétríkjanna. Eitt af nauðsyn-
legu skrefunum sé að endurheimta
töpuð áhrifasvæði í Kákasus.
Friðkaupastefna og München
Ef þeim takist að knésetja Georgíu
án þess að umheimurinn hreyfi legg
eða lið muni eftirleikurinn verða auð-
veldur, á sama hátt og Hitler gat far-
ið sínu fram í Tékkóslóvakíu eftir að
menn reyndu að kaupa frið í Mün-
chen 1938. „Þá munuð þið á endanum
sjá rússneska skriðdreka á götum
allrar Evrópu,“ segir einn af ráða-
mönnum Georgíumanna og sparar
ekki dramatíkina.
Vitað er að forsetaefni repúblikana
í Bandaríkjunum, John McCain, er á
því að setja verði Rússum skorður,
stefna þeirra sé þess eðlis að hún geti
á endanum stefnt heimsfriði í hættu.
Og Michael McFaul, Rússlands-
sérfræðingur við Stanford-háskóla,
sem er meðal ráðgjafa Baracks
Obama, tekur undir og segir Pútín og
menn hans berjast gegn stækkun
NATO vegna þess að þeir séu steypt-
ir í mót kalda stríðsins. Þumalputta-
regla þeirra sé: „Allt sem við getum
gert til að veikja Bandaríkin er gott
fyrir Rússland.“
Reuters
Liðskönnun Mikhail Saakashvili (t.v.) Georgíuforseti og fleiri ráðamenn
ræddu í gær við hermenn í grennd við Tskhinvali, höfuðstað S-Ossetíu.
GEORGÍUMENN líta á Rússa sem
frumstæða valdafauta, sjálfan
erfðaóvininn, en eru sjálfir í augum
smáþjóða eins og Abkhaza og
Osseta jafn miklir kúgarar. Rússar
náðu Kákasus undir sig á 18. og 19.
öld, oft með klækjum en víða með
dæmalausri hörku, á svipaðan hátt
og Bandaríkjamenn beittu gegn
indíánum um sama leyti. Georgíu-
mönnum hefur löngum sviðið að
þeir skyldu, sem kristin smáþjóð,
leita skjóls hjá Rússum gegn Írön-
um, þar sem íslam var við völd. En
Rússar neyttu færis snemma á 19.
öld og innlimuðu Georgíu.
Og nú finnst Georgíumönnum að
annað stórveldi, vinaþjóðin í vestri,
sé að bregðast.
„Við litum á Bandaríkin sem
bandamann og georgískir hermenn
hafa látið lífið í Írak til að tryggja
öryggi í heiminum. En Vestur-
veldin hafa nú sýnt að þeim er sama
þótt Rússar ráðist inn í önnur
lönd,“ sagði Sandro, háskólanemi í
Tbilisi, í gær.
„ÞEIM ER
SAMA“
››