Morgunblaðið - 19.08.2008, Blaðsíða 4

Sýninga- og geymslurými Byggðasafns Árnesinga á Eyrarbakka skemmd-
ist töluvert í skjálftanum. Viðgerðum á því er að mestu lokið ef frá eru
taldar frá skemmdir á innréttingum þjónusturýmis safnsins. Húsin sjálf
sluppu að mestu við skemmdir.
Meðal þeirra muna sem skemmdust eru bollar úr hinu svokallaða Gull-
fossstelli, vínglas Brynjúlfs á Minnanúpi og peli Þorleifs ríka. Enn hefur
ekki verið gert við þá en það stendur til í haust. Engir gripir skemmdust
svo að ekki verði við þá gert. Sumir munanna eru enn til sýnis á safninu
þrátt fyrir að vera laskaðir og segir Lýður Pálsson safnstjóri þá hafa vak-
ið mikla athygli erlendra gesta.
Í skjálftanum mikla varð mest tjón í hinu svokallaða Assistentahúsi en
þar sprungu átta glerskápar sem innihéldu sýningargripi. Til að varðveita
betur gripi safnins eru skáparnir nú búnir plexigleri og fargi í sökklum
sínum. „Þeir eru mun stöðugri núna og eiga að þola mikið sterkari
skjálfta en þann sem varð í maí,“ segir Lýður.
Viðgerð nánast lokið
4 ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
RÚSSAR eru sýnilega ekkert á för-
um. Þeir áttu að fara í dag [gær,
mánudag] samkvæmt friðar- og
vopnahléssamningum sem þeir
höfðu undirritað. Þeir eru hins veg-
ar um 14 km utan við Tblisi og sitja
sem fastast,“ segir Ólöf Magnús-
dóttir sem komin er til Tblisi, höf-
uðborgar Georgíu, sem íslenskur
friðargæsluliði á vegum utanríkis-
ráðuneytisins. Ráðuneytið hefur
jafnframt lagt 3 milljónir til Rauða
krossins vegna neyðarástands í
landinu sem skapaðist í kjölfar
átakanna sem brutust út nýlega.
Gert er ráð fyrir að Ólöf verði við
störf í Georgíu í einn mánuð.
Hún segir að fjölmiðlafólki hafi
verið meinaður aðgangur að helstu
átakasvæðunum en ekki sé mikið
um ofbeldi.
„Það er hinsvegar gífurleg
spenna og tortryggni gagnvart
Rússum hérna í Georgíu,“ segir
hún.
Hætta vegna jarðsprengna
„Allt sunnan og austan við Tblisi
er opið en norðan og vestan við
borgina er hætta vegna jarð-
sprengna og þar hafa Rússar sett
upp vegatálma við helstu vegi. Það
er því erfitt að komast að þeim
svæðum sem virkilega þurfa hjálp
og það er helsta áskorunin sem
hjálparsamtök standa frammi fyrir,
þ.e. hvernig í ósköpunum á að koma
hjálpargögnum til fólks án þess að
Rússar komi í veg fyrir það.“
Ólöf segist ekki hafa orðið vör
við sært fólk eða neyð innan sjálfr-
ar Tblisi en allt aðra sögu er að
segja um svæðið í Suður-Ossetíu,
norðan við borgina.
„Fólk fær ekki mat og vatn, búið
er að loka öllum búðum og heilsu-
gæsla er ekki í boði. Þungaðar kon-
ur hafa miklar áhyggjur og hafast
við í skólum. Hreinlæti og vatn er
ekki til staðar og ástandið er því
virkilega slæmt, þótt ég hafi ekki
séð það með eigin augum.“
Ólöf er kynningarfulltrúi Barna-
hjálpar Sameinuðu þjóðanna UNI-
CEF á Íslandi og mun starfa á skrif-
stofu Barnahjálparinnar í Tblisi,
vinna úr upplýsingum sem berast
frá staðarráðnum starfsmönnum og
miðla til höfuðstöðva UNICEF og
framlagsþjóða.
Í samstarfi við Barnahjálp SÞ
hefur verið unnið að skipulagningu
viðbragðslista fjölmiðlafólks sem
hægt er að kalla til með skömmum
fyrirvara í styttri verkefni þegar
neyðarástand skapast eða þegar
sérstakur skortur er á starfsfólki á
sviði upplýsingamála.
„Gífurleg tortryggni gagnvart Rússum“
Ólöf Magnúsdóttir friðargæsluliði í Georgíu segir ástandið alvarlegt utan við höfuðborgina Tblisi
Friðargæsla Ólöf Magnúsdóttir hóf
sinn fyrsta starfsdag í gær.
Eftir Skúla Á. Sigurðsson
skulias@mbl.is
AF ÞEIM íbúðarhúsum sem urðu
fyrir tjóni í Suðurlandsskjálftanum í
maí eru 24 svo mikið skemmd að vá-
tryggingafé dugar ekki fyrir við-
gerðum. Ekki borgar sig að gera við
þau miðað við matsverð þeirra.
Verða þau bætt að fullu og að öllum
líkindum rifin að sögn Ásgeirs Ás-
geirssonar, framkvæmdastjóra Við-
lagatrygginga Íslands.
Tilkynnt hefur verið um tjón á yfir
2000 íbúðarhúsum eftir skjálftann
og stendur skoðun þeirra enn yfir.
Þónokkur útihús og sumarbústaðir
skemmdust einnig í skjálftanum.
Um 750 húsanna hafa verið könnuð
en vonast er til að tjónaskoðun ljúki
fyrir lok árs. „Þetta er gríðarleg
vinna, mikið verk og kostnaðarsamt
og þessu fylgja útreikningar og
fleira. Maður verður að vona það
besta og reyna að láta þetta ganga
sem hraðast,“ segir Ásgeir.
Ekki allir komnir heim
„Ríkisstjórnin hefur ákveðið að
greiða niðurrif og förgun á húsum
sem þarf að rífa,“ segir Ólafur Örn
Haraldsson, verkefnisstjóri Rauða
krossins yfir þjónustumiðstöðvum
vegna Suðurlandsskjálftanna. Segir
hann þetta vera mjög þarfan og veg-
legan styrk.
Ríkissjóður stendur einnig
straum af kostnaði við húsnæði sem
sveitarfélögin hafa útvegað þeim
sem ekki geta snúið til síns heima
eftir skjálftann. Ólafur segir tölu-
verðan fjölda fólks ennþá búa í slíku
húsnæði vegna skemmda eða við-
gerða heima fyrir.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Kraftmikill Suðurlandsskjálftinn 29. maí síðastliðinn var 6,3 á Richter. Skjálftinn árið 2000 mældist 6,6 á kvarðanum.
Fjöldi húsa rifinn
Ríkið greiðir niðurrif 24 húsa sem skemmdust í skjálftanum
og ekki borgar sig að gera við miðað við matsverð þeirra
Á tjá og tundri Aðkoman á Byggðasafninu var ófögur eftir skjálftann. Átta
glerskápar með sýningargripum sprungu og þónokkrir munir skemmdust.
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
GÆSASTOFNAR sem verpa hér
eða hafa viðdvöl eru sterkir, að
undanteknum blesgæsastofninum,
að sögn dr. Arnórs Þ. Sigfússonar
fuglafræðings. Stofnar grágæsa,
heiðagæsa og helsingja hafa allir
vaxið frá síðustu aldamótum. Arn-
ór telur að gott viðurværi á vetrar-
stöðvum geti skýrt þennan vöxt.
Hann telur að gæsavarp hafi geng-
ið vel í ár.
Stofnmatið á gæsastofnunum er
byggt á talningu frá því í fyrra og
frá í vor. Helsingjastofninn er tal-
inn á fimm ára fresti og talning síð-
asta vor bendir til þess að hann
hafi stækkað um fjórðung á fimm
árum og telji nú yfir 70 þúsund
fugla. Heiðagæsastofninn er áætl-
aður vera 290–300 þúsund fuglar
og áætlar Arnór að grágæsastofn-
inn geti verið 150–160 þúsund fugl-
ar.
Þessar tölur varðandi grágæsa-
stofninn eru talsvert hærri en áður
var talið. Arnór telur að fjöldi grá-
gæsa hafi verið vanmetinn, m.a.
vegna þess að vetrarstöðvar ís-
lensku grágæsanna séu víðar en í
Bretlandi. Einnig að þær hafi fund-
ið sér nýja nátttstaði á vetrar-
stöðvum í Bretlandi þar sem gæsir
eru ekki taldar.
Varp helsingja breiðist út
Flestir helsingjar hafa hér við-
dvöl á leið sinni milli vetrarstöðva
á Bretlandseyjum og varpstöðva í
Grænlandi. Nokkrir fuglar hófu
varp í Skaftafellssýslum upp úr
1990 og hefur það vaxið, að sögn
Arnórs. Hann telur að helsingjar
hafi orpið víðar hér á landi, t.d. í
Skagafirði og jafnvel víðar, þar
sem þeir halda sig innan um heiða-
gæsir. Það kemur heim og saman
við þá þróun sem hefur orðið vart
hjá helsingjastofnum sem hafa
varpstöðvar á Svalbarða eða í Síb-
eríu. Það færist í vöxt að fuglar úr
þeim stofnum fari að verpa á far-
leiðinni.
Arnór segir ekki ljóst hvað það
er sem stuðlar að mikilli fjölgun
helsingja og annarra gæsa. „Ef til
vill að þær hafi það betra yfir vet-
urinn og eins geta aðstæður á
varpslóðunum haft sín áhrif,“ sagði
Arnór.
Veiðimenn skili vængjum
Veiðitímabil grágæsa og heiða-
gæsa hefst á morgun, 20. ágúst.
Veiðar á helsingja eru leyfðar frá
1. september, nema í Skaftafells-
sýslum þar sem veiðar mega hefj-
ast 25. september. Blesgæsin er al-
friðuð og eru veiðimenn hvattir til
að kynna sér hljóð hennar og ein-
kenni til að greina hana frá öðrum
gæsum.
Arnór hefur safnað vængjum af
veiddum gæsum undanfarin haust
til rannsókna og mun einnig gera
það í haust. Hann fékk styrk út
Veiðikortasjóði til þeirra rann-
sókna. Gæsaveiðimenn eru hvattir
til að senda Arnóri gæsavængi.
Þeir geta hringt í síma 843 4924 til
að fá nánari upplýsingar um
hvernig á að skila vængjunum.
Einnig eru upplýsingar þar að lút-
andi í Veiðidagbók 2008 frá Um-
hverfisstofnun, sem allir handhafar
veiðikorta hafa undir höndum.
Gæsastofnar hér
á landi hafa flest-
ir vaxið mikið
Gæsavarp virðist hafa heppnast vel
Morgunblaðið/Ásdís
Fjölgun Grágæsum, heiðagæsum og
helsingjum hefur fjölgað mikið.
Í HNOTSKURN
»Heiðagæsastofninn semverpir hér er nú talinn
vera 290–300 þúsund fuglar.
Árlega eru veiddar um 15 þús-
und heiðagæsir hér á landi og
20–25 þúsund á vetrar-
stöðvum.
» Íslenski grágæsastofninner nú talinn 150–160 þús-
und fuglar. Um 35–40 þúsund
grágæsir eru veiddar hér á
hverju ári og um 20 þúsund úr
sama stofni á Bretlandi. Veið-
in er talið vera við þolmörk
grágæsastofnsins
»Helsingjastofninn sem hef-ur hér viðdvöl vor og
haust er talinn um 70 þúsund
fuglar. Hér eru veiddir um tvö
þúsund helsingjar á ári en nær
engir erlendis.