Morgunblaðið - 28.10.2008, Blaðsíða 17

Fréttir 17VIÐSKIPTI | ATVINNULÍF
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. OKTÓBER 2008
6:@
9)/)





    ! ""#
.A9" B 3!9/!B/)"9
:&%/;.%'
:
"
2.%'
"
2.%'
</.%'
+%'<$/2%=&7/&
4/
>;&
4"
2.%'
2?

.%'
@&.%'
1A,BC
1$D E/)E%'5'.%'
F//.%'
C(( +A& < 599)/
:&
;:G3/
:&
;A
&$AH)
<

)I
3

CJ..%'
-

/&/ 
.%'
.)/
6 < /9()
K
3:&$
$K
'
+"
4.%'
+$2 
.%'
)5/)=@
!'5


 
 

   


 





 
 




 







- /2
4/
/
L&5
0&
4/6
21&

' ' !
'' 
D
' '
 ' 
D
'!'
D
D
'*' 
D
D
D
 ' 
D
D
'' D
D
D
 
 D
 
 !
D
! D
D
* 
D
D
D
D
D
 D
D

D
D
D
D
 *
D
! !
D
D
 *
D
   D
D
 * D
D
)&4
 /2
D
D
!

D

D
D
D
D
D

D
D

D
D
M/

 /' ''  !''  !''  ''  !''  !''  D
!''  ''  ''  !''  !''  ''  ''  !''  ''  ''  !''  ''  !' '  :L
:L
:L
:L
:L
 :L
:L
B@N B@N

 

B@N E 


 

M
GO

/
C/4 
 


)L1<
M:N
   

B@N B@N
*
 




ÞETTA HELST ...
sparar. Því eldri sem viðkomandi er,
því minni áhætta á að vera í sjóðn-
um. Í mestu áhættuleiðunum var
meira af hlutabréfum en í öðrum
leiðum og í þeim sem áttu að bera
minnstu áhættuna var mest af
skuldabréfum.
Innlán framar skuldabréfum
Þegar Geir H. Haarde forsætis-
ráðherra ávarpaði þjóðina hinn 6.
október og tilkynnti setningu neyð-
arlaga sagði hann að hann vildi „taka
af öll tvímæli um að innistæður Ís-
lendinga og séreignarsparnaður í ís-
lensku bönkunum öllum er tryggur
og ríkissjóður mun sjá til þess að
slíkar inneignir skili sér til sparifjár-
eigenda að fullu.“
Yfirlýsing forsætisráðherra um að
verja uppsafnaðan viðbótarlífeyris-
sparnað var hins vegar aldrei lög-
fest. Þess í stað voru innlán sett
framar skuldabréfum í kröfuröð og
þau tryggð. Það setti samsetningu
eigna íslensku lífeyrissjóðanna í upp-
nám, enda voru skuldabréf fram að
FRÉTTASKÝRING
Eftir Þórð Snæ Júlíusson
thordur@mbl.is
SÉREIGNARSPARNAÐUR, oft-
ast kallaður viðbótarlífeyrissparnað-
ur, er ekki tryggður nema um sé að
ræða verðtryggðar innistæður hjá
bönkum. Þetta staðfestir Hrafn
Magnússon, framkvæmdastjóri
Landssambands lífeyrissjóða. Flest-
ir lífeyrissjóðanna bjóða hins vegar
margar mismunandi leiðir til þess að
ávaxta þennan sparnað, meðal ann-
ars með því að setja hann í verð-
bréfasjóði. Á síðustu árum hafa
verðbréfasjóðirnir enda gefið tölu-
vert betri ávöxtun en innistæðurnar
og því fjölmargir valið þær leiðir.
Í mörgum tilvikum tekur ávöxt-
unarleiðin mið af aldri þess sem
því jafnrétthá innlánum í kröfuröð.
Davíð Harðarson, sjóðsstjóri Ís-
lenska lífeyrissjóðsins, segir yfirvöld
hafa með þessari aðgerð breytt leik-
reglunum eftir á. „Á einni nóttu var
kröfuröð í þrotabú algjörlega breytt.
Fyrir setningu neyðarlaganna voru
skuldabréfin samhliða innlánum í
kröfuröðinni og við unnum út frá því.
En allt í einu voru innlán orðin rétt-
hærri í þrotabúi heldur en skulda-
bréfin. Með þessu er búið að snúa
kröfuröðinni á hvolf og kippa fótun-
um undan fjárfestingarstefnu lífeyr-
issjóðanna.“
Bankabréf metin verðlaus
Það sem af er árinu 2008 hafa
hlutabréf hríðfallið í verði og lífeyr-
issjóðirnir að sama skapi verið dug-
legir við að selja slíkar eignir sínar. Í
staðinn hafa þeir í flestum tilfellum
keypt skuldabréf. Þar sem íslensku
bankarnir voru langstærstu útgef-
endur skuldabréfa hérlendis var
þorri bréfa í mörgum sjóðanna
bankabréf. Samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins eru sumir lífeyris-
sjóðir að meta þau bréf verðlaus,
enda ljóst að sjóðirnir verða að gera
kröfur í þrotabú gömlu bankanna til
að fá greitt fyrir þau. Þá er alls
óljóst hversu mikið fæst fyrir þau
skuldabréf í fyrirtækjum þar sem
mörg þeirra eru enn ekki komin á
gjalddaga og óvissa ríkir um framtíð
sumra þeirra.
Viðbótarsparnaður ótryggur
Í HNOTSKURN
»Viðbótarlífeyrissparnaðurnam alls um 338 millj-
örðum króna í árslok 2007.
»Langstærsti hluti upphæð-arinnar var í vörslu lífeyr-
issjóða.
» Samkvæmt lögum þarf aðminnsta kosti helmingur
af fjárfestingum sjóðanna að
vera innan íslenska hagkerf-
isins.
 Einungis viðbótarlífeyrissparnaður í formi innlána er tryggður  Skuldabréf
voru áður jafnrétthá og innlán  Leikreglunum breytt eftir á, segir sjóðsstjóri
● Viðskipti með hlutabréf í Kaup-
höll Íslands í gær námu tæplega
14 milljónum króna. Velta með
skuldabréf nam 652 milljónum
króna. Mest hækkuðu bréf í Atorku
um 10%. Gengi félagsins stóð í
0,66 krónum. Bréf í Bakkavör
lækkuðu um 29,2% og voru þau
færð á athugunarlista vegna vís-
bendinga um ójafnræðis milli fjár-
festa. Úrvalsvísitala aðallista kaup-
hallarinnar lækkaði um 2,66% og
stóð vísitalan í 641 í lok dags. Alls
eru sex félög í vísitölunni á athug-
unarlista vegna atburða síðustu
vikna. bjorgvin@mbl.is
Bréf í Bakkavör lækka
● Í gærmorgun
varð ljóst að
Kaupþing myndi
ekki standa við
skuldbindingar
sínar vegna svo-
kallaðra sam-
úræjabréfa, sem
bankinn hafði áð-
ur gefið út í jap-
önskum jenum.
Gjalddagi bréfanna var 20. októ-
ber en bankinn hafði fengið viku
frest til þess að ganga frá greiðslum,
samtals 480 milljónum jena, jafn-
virði 630 milljóna króna. Kaupþing
varð þar með fyrsti evrópski bankinn
til að standa ekki við skuldbindingar
sínar á markaði með samúræjabréf.
Ávöxtunarkrafa skuldabréfanna fór í
nærri 451% eftir að fjárfestar gerðu
hvað þeir gátu til að losa sig við þau
á síðustu dögum. thorbjorn@mbl.is
Borguðu ekki bréfin
gangs. Þannig
eigi íslensk sveit-
arfélög til að
mynda strax um
næstu áramót að
hafa náð því
markmiði að
minnka urðunina
í 75% af viðmiðun
ársins 1995.
„Plastpokar og
filmur úr lífbrjót-
anlegum efnum munu koma þar að
góðum notum. Þessar vörur henta
vel til jarðgerðar, en niðurbrot
þeirra tekur um 10-45 daga, háð því
hvaða aðferð er notuð til jarðgerð-
arinnar. Það er mikil breyting frá
hefðbundnum plastafurðum.“
Ólafur segir að í þeirri miklu
hreyfingu sem orðið hafi í umhverf-
isátt í heiminum hafi þau hjá Plast-
prenti ákveðið fyrir nokkru að
kanna hvað fyrirtækið geti lagt af
mörkum í þessum efnum. Nið-
urstaðan hafi orðið plastpokar og
filmur úr maís. „Við höfum fengið
mjög góða dóma að utan fyrir fram-
leiðsluna. Það hamlar hins vegar
sölunni enn sem komið er að varan
er dýrari en hefðbundnir pokar og
filmur. Samkeppnisstaða þessara
náttúrulegu afurða hefur þó batnað
nokkuð, því hráefni til hefðbund-
innar framleiðslu hefur hækkað
mikið á umliðnum árum. Við erum
því tilbúin með gæðavöru en það er
undir viðskiptavinunum komið
hvort þeir vilja hana. Við bindum
vonir við að sveitarfélögin gangi
fram fyrir skjöldu og sýni gott for-
dæmi.“
Plastprent var stofnað árið 1957.
Tæplega eitt hundrað manns starfa
hjá fyrirtækinu hér á landi, í
Reykjavík og á Akureyri, og svip-
aður fjöldi hjá dótturfélögum fyr-
irtækisins erlendis, flestir í Litháen
en einnig á söluskrifstofum í Fær-
eyjum og á Skotlandi.
Eftir Grétar Júníus Guðmundsson
gretar@mbl.is
SAMKEPPNISSTAÐA iðnaðarins
hefur batnað nokkuð að undan-
förnu, að sögn Ólafs Steinarssonar,
forstjóra Plastprents. Hann segir að
staðan hafi hins vegar verið afleit í
ljósi þess gengis sem fyrirtækin
hafi búið við. „Við finnum að við-
skiptavinirnir eru að snúa sér meira
til okkar. En það er erfitt að standa
frammi fyrir því að geta ekki fengið
gjaldeyri til að kaupa hráefni til
framleiðslunnar,“ segir Ólafur.
Plastprent hóf síðastliðið vor
framleiðslu á plastpokum og filmum
úr lífrænu efni, maíssterkju, sem
brotnar niður í náttúrunni. Segir
Ólafur að þetta styrki fyrirtækið
enn frekar í samkeppninni. Líklegt
sé að áhersla á flokkun sorps muni
aukast á komandi árum, m.a. vegna
krafna Evrópusambandsins um að
dregið verði úr urðun lífræns úr-
Ólafur Steinarsson
„FJÁRHAGSLEGUR trúverðug-
leiki gufaði upp á einni nóttu,“
segir Steinar Berg Sverrisson, for-
stjóri Árdegis og eigandi Merlin,
um ástæður þess að stjórn versl-
anakeðjunnar sótti um greiðslu-
stöðvun í gærmorgun.
Verslanir Merlin voru seldar út
úr rekstrinum í fyrradag og Sverr-
ir segir að nú þurfi að fara yfir
stöðu Árdegis. „Það er alveg ljóst
að þetta hefur gríðarlega slæm
áhrif á félagið, það var mikið tap
af sölunni.“
Merlin er dótturfélag Árdegis.
Sverrir rekur einnig verslanir
Next og Skífunnar í sjálfstæðum
dótturfélögum og verslanir BT í
systurfélagi. Hann segir ekkert
hægt að segja með vissu um end-
anleg áhrif væntanlegs gjaldþrots
Merlin á starfsemina hérlendis.
Allt starf framundan miði að því
að bjarga verðmætum og tryggja
störf. Þá segir Sverrir brýnast að
fá vörur í verslanirnar fyrir jólin.
Það gangi afar illa því enginn er-
lendur aðili vilji tryggja íslensk
fyrirtæki um þessar mundir. Venj-
an er að birgjar kaupi tryggingar
fyrir því að smásalar standi í skil-
um.
Sverrir segir fall íslensku bank-
anna hafa kippt fótunum undan
söluferli á Merlin, tryggingarnar
verið felldar niður og verslanirnar
því ekki getað leyst til sín vörur.
camilla@mbl.is
Fall bankanna varð
banabiti Merlin
Óvissa um framtíð starfsemi á Íslandi
● Fjárfestarnir Anders Böös og Pat-
rik Enblad, sem juku á föstudag hlut
sinn í fjárfestingarbankanum Carn-
egie í 9,18%, vilja gera umfangs-
miklar breytingar á stjórnendateymi
bankans. Á vef Dagens Industri er
haft eftir Enblad að hann vilji að
stjórnarformaður og forstjóri
Carnegie verði látnir víkja.
Bréf Carnegie hafa lækkað mikið
undanfarna daga og í gærmorgun
lækkuðu þau um 60%. Greint var frá
því í gær að sænski seðlabankinn
hefði lánað Carnegie einn milljarð
sænskra króna vegna slakrar lausa-
fjárstöðu bankans.
gummi@mbl.is
Vilja stjórnendur
Carnegie á brott
Útflutningsfyrirtæki í sókn
„Viðskiptavinirnir eru að
snúa sér meira til okkar“