Fréttablaðið - 27.04.2009, Blaðsíða 22

14 27. apríl 2009 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is
og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
sex saman í p
akka
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
M
S
A
4
58
61
0
4
/0
9
Evrópusambandið er borð að sitja við; það er vettvangur
þar sem málum er ráðið – það er
hugsunarháttur þar sem hver og
einn lærir að taka tillit til annarra
þegar reynt er að komast að sam-
eiginlegri niðurstöðu.
Það er ekki Paradís þar sem
smjör drýpur af hverju strái og
akrar vaxa ósánir og það er ekki
Höll Réttlætisins þar sem allt er
gott og rétt og eilíft sem frá því
kemur. Og það er ekki nammibúð
þar sem hægt er að valsa um og
láta greipar sópa í trausti þess að
mamma og pabbi komi og borgi
eins og útrásarbjálfarnir héldu.
Evrópusambandið er heldur ekki
vondur kall sem rennir glyrnun-
um græðgislega yfir íslenskar
auðlindir; það er ekki kapítalískt
samsæri um að hirða af okkur síð-
ustu reyturnar (nema þá að því
leyti sem þjóðskipulag vestrænna
ríkja er slíkt kapítalískt samsæri).
Það er samráðsvettvangur; það
snýst um samstarf. Það er borð að
sitja við.
Hrörnar þöll
Það er skjól sem þjóðir Evrópu
hafa hver af annarri og veita
hver annarri. Margir Íslending-
ar drógu rangar ályktanir af því
í haust þegar EES (þar á meðal
„norrænar vinaþjóðir“) stóð með
Bretum og Hollendingum í kröfu-
gerð þeirra á hendur Íslendingum:
þá heyrðist stundum sagt að EES
væri „á móti okkur“ og því hefð-
um við ekkert þangað að sækja; og
stuðningur við aðild snarminnk-
aði í kjölfarið. Fólk virtist ekki
átta sig á því að þetta var einmitt
til vitnis um að EES stendur með
„sínum ríkjum“ gegn utanaðkom-
andi, og að Íslendingar hefðu ekki
mætt þessu viðmóti hefðu þeir
verið innan sambandsins. Útrás-
arglóparnir hefðu reyndar aldrei
fengið að valsa svona um óáreittir
heldur innan EES …
Það er önnur saga. Og þó: Í
haust hrundi ekki bara íslenskt
bankakerfi heldur líka íslenskt
hugmyndakerfi, sjálfstæðisstefn-
an, þetta einkennilega sambland
af oflæti og fákænsku sem réði
för hér á landi í stóru og smáu í
glópagullæðinu. Þessi hugmynd
hins óveraldarvana um að hann
búi yfir einhverjum sérstökum
eiginleikum sem ekki þekkist
að öðru leyti hjá mannkyninu.
Þessi derringur sem ruglað var
saman við heilbrigt stolt. Þessi
þvergirðingsháttur sem rugl-
að er saman við sjálfstæði. Þessi
fáránlega hugmynd að hagsmun-
ir mínir og Jóns og Gunnu fari
saman við hagsmuni sægreifanna.
Allur þessi taumlausi dellugang-
ur krakka með alltof mikla pen-
inga milli handanna, þegar við
Íslendingar vorum Silvía Nótt …
Samt stóð þetta allt í Hávamálum
– hefðu menn bara gefið sér tíma
til að lesa þau og hugleiða boðskap
þeirra um hógværð, kænsku og
hófsemi, ekki síst meðal annarra
þjóða: Vits er þörf / þeim er víða
ratar …
Þar stendur líka: „Hrörnar þöll /
sú er stendur þorpi á / hlýrat henni
börkur né barr“: það er að segja:
furan hrörnar sem stendur á ber-
angri, hvorki börkur né barr dugir
til að hlífa henni.
Sem sagt: skjól.
Á Markaðstorginu
Evrópusambandið er torg. Þar
stendur kelling og hrópar: „Vín-
ber! Nýjar agúrkur!“ og fögur
stúlka selur þar appelsínur eins
og beint út úr ljóði eftir Sigurð
Pálsson. Þar er íbygginn fisk-
sali, andfúll frímerkjasafnari og
manískur teppakaupmaður. Þar
sitja þarflaus karldýr yfir calvad-
osi og sagnalist. Þar eru krakkar
að býtta á kortum. Þar eru verð-
bréfasalar að yrkja sitt fé. Þar er
hist og skvaldrað og borin saman
epli og appelsínur. Og kannski
ganga þar hjá stóreyg íslenskt
hjón í alltof dýrum en númeri
of litlum leðurjökkum. Miklu er
talið varða á þessu torgi að allir
sem bjóða varning sinn geri það
á sömu forsendum og sömu kjör-
um – sitji við sama borð, uppfylli
sömu kröfur, standi jafnfætis:
þaðan koma tröllasögurnar um
staðla á skrúfum og bananabog-
um. En við vorum að kjósa um það
í fyrradag hvort við eigum þarna
heima.
Við kusum í fyrradag um
Ísland. Við kusum gegn sjálfstæð-
is stefnunni – félagi sannra Íslend-
inga – hugmyndafræðinni sem
kom þjóðinni á vonarvöl á síðasta
ári. Við kusum gegn árinu 2007,
gegn derringnum, gegn græð-
ginni, gegn bandalagi kaupahéðna
og pólitíkusa, gegn útsölu á auð-
lindum þjóðarinnar, gegn innleið-
ingu stéttaskiptingar, gegn hug-
sjóninni um misskiptingu. Gegn
hruninu. Við kusum gegn grill-
unum um Æðislegu Íslendingana
sem Allt vita og á Engum þurfa að
halda. Við kusum gegn hugmynd-
inni um Ísland sem laumufarþega
í Evrópu. Því að fullvalda telst sú
þjóð ein sem situr við sama borð
og aðrar þjóðir þegar málum er
ráðið, er þjóð meðal þjóða, ber
höfuðið hátt, veit hver hún er og
treystir sér til að taka þátt í sam-
starfi við aðrar þjóðir.
Evrópusambandið er borð að
sitja við. Setjumst …
Um þetta var kosið
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
Í DAG | Kosningarnar og EES
UMRÆÐAN
Ari Arnórsson skrifar um atvinnumál
Ég var um daginn að sinna hópi fólks í skemmti/mútuferð á kostnað bresks fyr-
irtækis.
Þau eru 3.000 – þrjú þúsund – saman í
húsi, sitja við síma og selja fyrirtækjum
gas. Að auki aka hundruð um í bílum til
að heimsækja fyrirtæki og selja þeim gas. Og svo
eru allir hinir sem selja almenningi gas. Og gleym-
um ekki að það eru sex önnur fyrirtæki líka að selja
öllum gas. Og svo er gríðarleg vinna að selja raf-
magn, aftur og aftur. Það er önnur deild. Enn fleiri
sitja og stýra öllu þessu fólki. Þetta eru ansi mörg
þúsund manns.
Starfi alls þessa fólks er aðeins einn. Að trufla
vinnandi fólk. Því sama hvað seljandinn heitir: Gasið
er það sama, kemur frá sama stað um sama rör og
kostar sama. Rafmagnið líka. Þar sem allir eru með
sama verð ræður þjónustan, segja þau. Hvaða þjón-
usta? Jú, að trufla vinnandi fólk betur en keppinaut-
arnir, gefa enn fleiri penna, flísteppi og bæklinga og
bljúgyrði en hinir. Því rörin eða gasið í þeim kemur
þjónustu fyrirtækisins ekki við. Það er annað fyrir-
tæki í því. Skilvirkni hagkerfisins ykist við
það að þetta fólk hætti störfum. Gerði ekki
neitt. Á kaupi. Fólkið sem er að búa eitthvað
til úr gasinu í alvörufyrirtækjunum hætti þá
að tapa vinnutíma í atvinnutruflarana. Enn
ykist framleiðni þjóðfélagsins ef allt þetta fólk
beindi kröftum sínum til að aðstoða frekar en
að trufla. Segjum með því að grafa skurði, eða
stunda vísindastörf. Þessi vúdútrú er viður-
kennd víðar en á Haítí. Meira að segja hér í
smáþorpinu okkar Íslandi á að framleiða vinnu með
nauðungarmilliliðun. Dæmi: Umferðarstofa skal
halda bifreiðaskrá en er bannað að veita upplýsing-
ar úr henni nema til fyrirtækja sem selja upplýsing-
arnar. Annað dæmi: „Samkeppni“ í sölu á rafmagni.
Sama rafmagninu úr sömu leiðslunni.
Þetta er annaðhvort trúarkredda eða til atvinnu-
sköpunar. Sé hið seinna rétt væri hagkvæmara
að borga einkarafmagnssölufólkinu fyrir að gera
ekkert en stunda þau skemmdarverk á hagkerfinu
sem það vinnur í góðri trú. Einmitt, trú. Þér trúað-
ir: Prófið nú að skipta yfir í jólasveininn, eða Jesú,
í staðinn fyrir vúdúið. Það veldur minna tjóni um
mánaðamótin heima hjá mér og öðrum almenningi.
Höfundur er leiðsögumaður.
Atvinnutruflarar
ARI ARNÓRSSON
Táp og fjör …
Líflegar umræður spunnust milli
leiðtoga stjórnmálaflokkanna í Ríkis-
útvarpinu kvöldið fyrir kosningarnar á
laugardag. Að öðrum ólöstuðum átti
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, for-
maður Framsóknarflokksins, setningu
kvöldsins, og mögu-
lega þá bestu í allri
kosningabaráttunni
og þó víðar væri
leitað, þegar hann
deildi við Jóhönnu
Sigurðardóttur for-
sætisráðherra um
upphaf og orsök
efnahagshrunsins.
Sigmundur
hóf leikinn á að
benda Jóhönnu
kurteislega á að Samfylkingin hefði
verið í ríkisstjórn þegar allt fór á
hausinn. Jóhanna spurði Sigmund
þá á móti hvort Framsókn hefði ekki
lagt grunninn að hruninu mikla með
setu sinni í stjórn með Sjálfstæðis-
flokknum í tólf ár. Æstist Sigmundur
nokkuð við þessar aðdróttanir,
hristi hausinn og sagði að ekki
væri hægt að kenna hönnuði
Titanic um að skipið hafi
sokkið.
… og frískir menn
Þessi yfirlýsing Sig-
mundar er býsna
einkennileg
í ljósi þess
að hönnun
Titanic var
einmitt meingölluð. Rannsóknir hafa
leitt í ljós að aragrúa af öryggisat-
riðum var kastað fyrir róða til að
þóknast eigendunum, sem vildu
fyrst og fremst tryggja að skipið
væri íburðarmikið og hraðskreitt.
Rannsóknir sýndu einnig fram á að
Titanic hafði yfir að ráða nægum
fjölda björgunarbáta fyrir fyrsta
farrými, þar sem ríka fólkið
ferðaðist, en sárafáa til handa
þeim sem minna höfðu milli
handanna og þurftu að sætta
sig við ódýrari sæti.
Kannski er þetta ekki svo
vitlaus samlíking hjá
Sigmundi þrátt fyrir
allt.
kjartan@frettabladid.isV
instri sveiflan á laugardag kom ekki á óvart, þó hún
væri aðeins minni en spár gerðu ráð fyrir. Það sem
einna helst kom á óvart var hve sterkur Framsóknar-
flokkurinn var þrátt fyrir allt. Sá flokkur klárlega
sigraði skoðanakannanirnar, þó hann hafi ekki átt
stærsta kosningasigurinn.
Útreið Sjálfstæðisflokksins kom ekki heldur á óvart og strax í
gærmorgun fóru þingmenn flokksins og stuðningsmenn að efast
um stefnu hans í aðdraganda þessara kosninga, sérstaklega hvað
varðar Evrópusambandið og evruna. Jafnvel Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir, varaformaður flokksins, var á efasemdalínunni
í gærmorgun. Það hlýtur að vera ómögulegt að vinna kosningar
á stefnu sem frambjóðendur hafa ekki trú á. Hvar svo sem fólk
staðsetur sig í stjórnmálum, þá er það söguleg stund að hægt sé
að mynda hér tveggja flokka stjórn án atbeina Sjálfstæðisflokks-
ins og að slík ríkisstjórn geti verið vinstri stjórn.
Annar sigur sem unninn var á laugardag var jafnréttissigur-
inn. Aldrei áður hafa konur verið jafn margar á Alþingi, 43 pró-
sent. Þessi jafnréttissigur er reyndar tengdur vinstri sigrinum,
þar sem Samfylking og Vinstri græn hafa lagt frekari áherslur á
fléttulista og jafna stöðu karla og kvenna á listum sínum. Enda er
jafnt hlutfall kvenna og karla í þingflokki þeirra auk þingflokks
Borgarahreyfingarinnar.
Til að sigurinn verði varanlegur þarf að gæta að því að hlut-
fallið fari ekki aftur niður í um 30 prósent. Slíkt gerist með því að
verja jafnréttið heima í flokkunum, í uppstillingunum á listum.
Þennan sigur þarf einnig að verja með því að gæta að jafnrétti í
skipan ráðherraembætta. Ef núverandi meirihluti heldur áfram
samstarfi væri annað óverjandi.
Þriðji sigurinn er sigur Evrópusambandssinna. Það er sögulegt
að nú sé meirihluti á Alþingi fyrir aðildarumsókn að sambandinu.
Ekki nóg með að aðildarumsókn sé á stefnuskrá Samfylkingar,
Framsóknarflokks og Borgarahreyfingar, heldur er einnig hópur
Sjálfstæðismanna fylgjandi umsókn. Lýðræðislega er þetta sigur
fyrir Evrópusinna sem vilja ESB-umsókn strax, hvað svo sem
Steingrímur J. Sigfússon telur að sé rétt meðhöndlun ríkisstjórn-
ar á vilja meirihluta Alþingis. Lýðræðissinnaði flokkurinn ætlar
þó ekki að standa í vegi fyrir meirihlutanum af því hann er þeim
ósammála? Það er ljóst að Evrópumálin verða Samfylkingu og
Vinstri grænum erfið í ríkisstjórnarmyndun en að sama skapi
verður nauðsynlegt að finna lausn á þeim vanda sem klýfur flokk-
ana tvo; að finna millileið á milli þeirra sem segja já og þeirra
sem segja nei. Millileiðin er ekki að segja kannski.
Það er hægt að semja um lýðræðislega málsmeðferð, líkt og
Vinstri græn hafa talað um alla kosningabaráttuna. Það er hægt
að koma á fót miklum funda- og fræðsluherferðum um kosti og
galla Evrópusambandsins. Það er hægt að halda lifandi þeirri
miklu Evrópusambandsumræðu sem kviknaði á lokaspretti kosn-
ingabaráttunnar. Það er hægt að gera svo margt, bara svo lengi
sem sótt er um aðild hið fyrsta. Það hlýtur að vera forgangsmál
þessarar ríkisstjórnar.
Alþingiskosningarnar á laugardag:
Vinstri-, jafnréttis-
og ESB-sigur
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR SKRIFAR