Skinfaxi - 01.11.1958, Síða 24

120
SKINFaXI
kafla eftir Gest. Frásögnin af prestskosn-
ingunni í sögunni Vordraumur og kaflinn
úr Tilliugalífi um kæfustuld Sveins og við-
brögð Þorvalds formanns, þá er lögreglan
grípur Svein, eru frábært lestrarefni, með
afbrigðum vel skrifað, ádeilan hnitmiðuð
og hárlivöss og persónulýsingarnar sérlega
skýrar og snjallar. I sambandi við prests-
kosninguna er rétt að taka fram, að meðan
lcosið var i heyranda hljóði, var það engan
veginn fátítt, að ríkir menn og voldugir
heittu áhrifavaldi sínu — á svipaðan eða
jafnvel sama hátt og prófasturinn hjáGesti
— við kosningar í bæjarstjórnir, sveitar-
stjórnir, til Alþingis og þá er kjósa skyldi
sálusorgara, og til að koma í veg fyrir slika
kúgun var lögleidd leynileg lcosning.
Fleiri en ein af dýrasögum Þorgils gjall-
anda — Jóns Stefánssonar — eru gott
upplestrarefni, sögurnar vel og skemmti-
lega sla-ifaðar og efni og viðmiðun hvort
tveggja nærstætt og auðskilið,þó að breytzt
Iiafi til hins betra um meðferð húsdýra
frá því að sögurnar voru skrifaðar. Áður
en lesin er dýrasaga eftir Þorgils gjallanda,
gefst tilefni til að ræða um dýravernd
og nauðsyn liennar og gera nokkra grein
fyrir brautryðjandastarfi Tryggva Gunn-
arssonar á þeim vettvangi og þeim styrk,
senx lionum var að skáldunum Þorgilsi
gjallanda, Guðmundi Friðjónssyni og Þor-
steini Erlingssyni. Guðmundur skrifaði
ágætar dýrasögur, og sögur Þorsteins í
Dýravininum og ljóð hans, Seinasta nótt-
in, Hreiði'ið mitt og Sólskríkjan höfðu víð-
tæk áhrif. Elcki er rétt að minnast svo á
þessi mál, að Jónas Hallgrímsson komi
þar ekki við sögu. Kvæði lians um x'júp-
una og grátittlinginn mega ekki gleymast,
og mundi hann einna fyrstur íslenzkra
skálda vekja nxenn almennt til meðvit-
undar um, að fleira en matarsj ónamið
á rétt á sér í viðhoi'finu til dýranna.
Einar Kvaran var mikill snillingur á
smásögur, en list lians var oft svo lmit-
miðuð og yfirlætislaus, að smásögur hans
krefjast flestar nxjög nákvæmrar og
smekklegrar túlkunar. Af slikum sögunx
nxá séi’staklega benda á Fyrirgefningu og
Þurrk, senx báðar eru stxittar og liæfa
nxjög vel til framsagnar, ef sá, er les, skilur
efnið til nokkurrar lilitar og gerir sér
grein fyrir, livað vakað hefur fyrir skáld-
inu. Axxðlesnari er Marjas, því að þar
gætir nokkurrar kínxni, og eins er um
Alltaf að tapa. Vistaskipti og Aixderson
eru og hægari viðfangs, eix báðar þær sög-
ur eru fulllangar senx lieild, og ef valinn
er sá kostur að skipta þeim á tvo fundi,
má ekki líða mjög langt á nxilli.
Fáar af sögum Guðmxuxdar Friðjóns-
sonar liæfa vel til upplestrar á samkom-
um eða fundum. Orðfæri hans og frá-
sagnarháttur er lxvort tveggja nokkuð sér-
legt og alllori'ætt þeim, senx ekki hafa
nxikið lesið af góðum bókmenntum og
öðlazt smekk á sérkennileg og íxxáttug til-
brigði tungunnar. Heppilegastar mundu
vera Gamla heyið og Skúraskin. I báðunx
þeim sögum gætir mjög ákveðinnar lieild-
ar — og viðfangsefnin hvort tveggja í
senn, almennt auðskilin og xxijög persónu-
lega túlkuð frá liendi höfundar. Ennfrem-
ur nxá benda á söguna Geiri húsmaður.
Hjá Jóni Trausta - — Guðmundi Magnús-
syni — er af mjög miklu og nxargvíslegu
að taka. Af smásögum hans nxá nefna:
Þegar ég var á fregátunni, Á fjörunni,
Steinbíturinn, Sigurbjörn sleggja, Bryddir
skór og Spilið þið kindur. Hin sérstæða