Skinfaxi - 01.08.1986, Síða 30

Hvaða fugl er þarna?
Hugleiðing um fugla fyrír göngufólk
Þorsteinn Einarsson
Vaðfuglar.
Okkur þykir undarlegt, að vísindamenn
fella vaðfugla í sama ættbálk hinnar
friðuðu dróttar og máfa og svartfugla,
en skildleikan sjá þeir vísu menn á
beina- og vöðvabyggingu. Lífsskil-
yrði, þó einkum fæðuöflunin, hafa
valdið breytileikunum, sem eru það
miklir, að okkkur furðar á að gaggandi
máfur á lofti, kurrandi svartfugl í bjargi
og kliðmjúk lóa í túni, séu frænd-
systkini.
Sameiginleg einkenni vaðfugla eru háir
fætur, mislangir, grannir goggar,
tillíktir fæðuöfluninni. Kjörlendi eru
strendur og votiendi, móar, melar, lyng-
og kjarrsvæði. íslenskir vaðfuglar
dreifast á varptímanum um norðlæg
svæði kringum hnöttinn, en að
vetrarlagi suður um allar heimsálfur.
Lífsbaráttan á hinum löngu farferðum
hefur hvatt til félagslyndis, svo að vor
og haust sjást þessir fuglar í
feiknstórum hópum. Samhæfing
innbyrðis í hópnum vekur oft furðu, en
þar mun háttbundinn flugdynur stjórna,
sem er numinn af margnæmari heyrn
fuglanna, framar hinni mannlegu.
Hreiðurgerð er fábrotin. Ungarnir fara
úr hreiðri þegar eftir klak og afla sér
fæðu sjálfir, nema ungar tjalds og
hrossagauks. Litmynstur hamsins
hefur samlíkst umhverfi varpstöðvanna.
í námd við hreiður beita vaðfuglar
framar öðrum fuglum aðferðinni að
barma sér, til þess að afvegaleiða
óvini.
Heiðlóa er auðþekkt, er hún boðar
sumarkomu. Klædd er hún þá svartri
samfellu frá augum um vanga, kverk,
bringu og kvið. Afmarkast hún af
hvítri bryddingu, sem sameinast hvítum
gumpnum. Þessa koluðu samfellu
afklæðist lóan að haustinu og verður að
framan og neðan hvítleit með mógula
bringu. Neðanverðir vængir og
vængkrikar hvítir, en hvít vængrák
sumarsins horfin. Mörgum verður á að
kannast ekki við lóu í vetrarbúningi.
Hin suðlægari
lóutegund
Efst cr Grálóa
að vetrarlagi
í miðið cr
Grálóa að sumri
Ncðst cr
Hciðlóa að sumri
Allt árið er lóan að ofan prýdd dökkum
flikrum og ljósgulum dílum, goggur og
fætur svart. Fjöldi íslenska Ióu-
stofnsins er ekki þekktur, en vitað er
um svæði á Iandinu þar sem 24 Ióupör
eru á ferkílómetra.
Hingað berst suðlægari lóutegund.
Litaskil ógleggri, svart daufara og hvítt
gulleitara.
Grálóa sést hér einnig. Auðgreind frá
heiðlóu á öllum árstímum á svörtum
blettum í vængkrikum.
Sandlóa hleypur í lotum á stuttum
rauðgulum fótum um mela og sandfitjar
snögglendis eða skýst á loft með hröðu
vængjablaki á vaggandi fjörlegu flugi
og verður þá áberandi hvítt vængbelti.
Goggur er rauðgulur, svartur í oddinn.
Litur er hið efra ljósgrár. Um háls
hefur hún hvítan hring. Neðan hans
svart belti, sem breikkar í hálstraf niður
á bringu. A enni hvít rák aftur um
augu. Neðan hennar og um augu svört
gríma.
30
Skinfaxi