Skinfaxi - 01.05.1992, Blaðsíða 26

M A T A R Æ Ð I B A R N A
Trefjar nýtast ekki líkamanum sem
orkuefni, en þær eru þó starfsemi hans
mikilvægar og gegna stóru hlutverki
fyrir starfsemi meltingarvegarins. Trefj-
ar eru í mörgum matvælum sem við
fáum úr jurtaríkinu eins og grænmeti,
ávöxtum og kornvörum.
II Prótein
Prótein eru mikilvæg fyrir uppbygg-
ingu og starfsemi líkamans og hefur
próteinskortur alvarlegar afleiðingar fyr-
ir heilsu barna. Hann þekkist ekki hér-
lendis þar sent mikils er neytt af kjöti,
fiski og mjólkurmat sent eru próteinrík
matvæli. Mataræði okkar Islendinga er
þekkt fyrir að vera próteinríkt. Prótein-
skortur er fyrir hendi þar sem fæði er
sem nýtist öll-
um líffærum hans.
Það er sem sagt aðallega
tvennt sern mælir á móti sykur- og
sætindaáti. Sykurinn inniheldur ekkert
af nauðsynlegum næringarefnum og
hann veldur meiri tannskemmdum en
annað sem við borðum.
Avaxtasykurinn og mjólkursykurinn
eru líka einfaldar sykrur, en segja má að
þær séu báðar hollari en venjulegur
sykur. Ástæðan fyrir þvf er auðvitað sú
að ávextir og mjólk veita auk orkunnar
ýmis vítamín og steinefni en sælgæti og
gosdrykkir bara orku.
Sterkjan er aðal uppspretta orku
fyrir líkamann. Stærstan hluta hennar
fáum við úr kornvörum, t.d. brauði og
morgunkorni og hún er einnig í hrís-
grjónum, kartöflum, maís og baunum.
Sterkjuna er yfirleitt að finna í mat-
vælum sent innihalda önnur nauðsynleg
næringarefni.
fábreytt og próteinið kemur aðallega úr
einni fæðutegund, en það er sums staðar
í þriðja heiminum þar sem mataræðið
byggir til dæmis á einni korntegund.
III Fita
Fita úr fæðunni er líkamanum lífs-
nauðsynleg. Áhyggjur manna beinast þó
að því a of ntikið er borðað af fitu,
en það er vegna þess að tengja má
ákveðna, algenga sjúkdóma eins og
hjarta- og æðasjúkdóma við mikla fitu-
neyslu. En það er mikilvægt að vita að
lítil börn eða börn undir 4ra ára þurfa
hlutfallslega meiri fitu en stærri krakkar
og fullorðnir. Það passar þess vegna
mín og stein-
efnaþörf líkamans
með fjölbreyttu fæðuvali
- eða með því að velja mat úr
öllunt fæðuflokkunum.
D-vítamín er það vítamín sem mest
hætta er á að okkur vanti og er þörf
okkar fyrir það ekki fullnægt í fæðunni.
Það myndast að hluta til í húð með
aðstoð sólarljóssins. Islendingar geta
auðveldlega fullnægt D-vítamínþörf
sinni með því að taka lýsi eða fjöl-
vítamín, en algjör óþarfi og jafnvel
óæskilegt er að taka hvort tveggja.
Þau steinefni sem við þurfum mest
af eru kalk og fosfat og þau fáum við
aðallega úr mjólk og mjólkurmat. Af
öðrum þurfum við minna svo sem járni
sem er að finna í mörgum matvælum,
meðal annars brauði og öðrum korn-
vörum, kjöti og ríkulegast í innmat eins
og lifur. Hérlendis fáum við mest af
járninu sem við neytum úr kornvörum,
Sykurneysla á
kostnað
næringarefna?
I Kolvetni
Kolvetnin eru sykrur, sterkja og
treíjar.
Sykrur borðum við aðallega sem
sykur og mest sem venjulegan strásykur
- í sælgæti, gosi, kökum eða sem hrein-
an strásykur eða molasykur. Sykurinn er
nær hreint kolvetni, hann inniheldur
ekkert af þeim vítamínum, steinefnum
og trefjum sem eru okkur nauðsynleg.
Ef maður borðar mikinn sykur er hætta
á að það verði á kostnað annarra efna -
við getum hreinlega borðað okkur södd
af sætindum og sleppum því þá að
borða hollan mat sem inniheldur
vítamín og steinefni. Úr
sykrinum vinnur þó
líkaminn orku
minnstu krökkunum oft betur að drekka
venjulega nýmjólk þó stóru systkini
þeirra og mamma og pabbi noti létt-
nijólk eða undanrennu.
Þegar talað er um fitu er henni
gjarnan skipt í mjúka (ómettaða) og
harða (mettaða). Mjúk fita er t.d. mat-
arolíur og lýsi en hörð fita smjör, smjör-
líki, fita í feitu kjöti og feitum mjólk-
urmat. Talið er hollara að borða mjúka
fitu á kostnað harðrar. Þetta er hægt að
gera með því til dæmis að nota olíur í
matargerð og á salöt.
IV Vítamín og steinefni
Vítamín og steinefni eru nauðsynleg
fyrir margvíslega starfsemi líkamans.
Við þurfum minna en 1 gramm af þeim
á dag, oft mikið minna, en skortur á
þeim veldur sjúkdómseinkennum
ef hann er á háu stigi.
Auðveldast er að
fullnægja víta-
26
Skinfcixi