Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1941, Blaðsíða 14

Slysahætta á stríðsímum
1 8. hefti „Víkings" er farið fram á það við
sjómenn, að þeir svari þremur spurningum við-
víkjandi tundurduflum. Þó ég sé nú orðinn
gamail og hættur að stunda sjó, langar mig
þó að verða við þessum tilmælum blaðsins,
allra helzt af því, að ég hafði nokkur kynni af
þeim í heimsstyrjöldinni 1914—1918. Þá var
ég meðal annars með að draga tundurdufl úti
fyrir Noregsströndum til hafnar (Álesund).
Við vorum að koma inn úr fiskiför, snemma
morguns seint í marzmánuði, þegar við átturn
h. u. b. 4 km. eftir að fara til Rundevita —
aðal landttöku vitans til Álesund, —- sáum við
tundurdufl á reki. Þá var aðeins að byrja að
birta af degi, en veður allgott. Við vissum af
mörgum skipum á eftir okkur, sem mundu
fara sömu leið, og vera komin á þennan stað,
áður en við værum búnir að fara til Álasunds,
til að láta herskip, er þar lá, vita um tundur-
duflið, svo það gæti tekið það.
Okkur fannst því heppilegast að draga dufl-
ið til hafnar, svo það yrði engum að tjóni. 1.
vélstjóri hjá okkur hafði fengist við tundur-
dufl, er hann var í herþjónustu og réð hann
aðförinni. Hann byrjaði á að smíða 11/2—2 m.
langan krók, með hring á annan endann, er
,,manillutóg“ var hnýtt í. Krókurinn var líkur
og þeir, er notaðir voru til að draga snurpu-
nótabáta, áður en ,,patent“-krókarnir komu til
sögunnar. Meðan verið var að srníða krókinn
höfðum við komið bátnum á sjóinn, sem var
„skekta“, liðleg og létt. Niður í hana létum
við 10 fðm. (120 m.) langt tóg. Fórum við svo
þrír í bátinn, rerum að tundurduflinu þannig,
að við höfðum vindinn á hlið, er við komum
að tundurduflinu. Á tundurduflinu eru venju-
legast þrír augnboltar, og er krælct í þá, þeg-
ar þeim duflum er lagt. Vélstjórinn krækti nú
króknum í einn af þessum boltum. Rerum við
síðan inn með tógið, og festum því um borð.
Var svo haldið til hafnar. Fyrst með hálfri
ferð, en þegar við komum inn fyrir skerin, með
fullri ferð. Afhentum við tundurduflið til her-
skipsins, er lá þar á höfninni. Reyndist þetta
tundurdufl í fullu lagi og hefði getað orðið að
slysi, ef eitthvað skip hefði rekist á það. —
Annars fannst mér, eftir því, sem ég heyrði
frá fyrra stríðinu, fleiri vera hættulaus, eftir
að þau slitnuðu upp,- en hættuleg. En engu er
í þessu efni að treysta, og sjómenn skyldu allt
af skoða tundurdufl, sem verða á vegi þeirra
hættuleg.
En það voru spurningarnar, sem ég ætlaði
að svara. Ég svara 1. og 3. spurningunni neit-
andi, en 2. játandi.
Mér finnst ekki nægileg trygging í því, að
skjóta tundurdufl í kaf, því þau geta alltaf
orðið fyrir einhverju veiðarfæri, er kemur með
það upp á yfirborðið og eins og ég tó-k fram
áður, er þeim aldrei að treysta. Miklir örðug-
leikar eru aftur á því fyrir fiskiskip að draga
þau í höfn. Til þess þarf gott veður, léttan
og liðlegan bát, 200 m. manillutóg o. s. frv.,
þessvegna þarf að hafa skip, sem sérstaklega
er útbúið fyrir þetta starf, til að hirða duflin
jafnóðum og sést til þeirra og eyðileggja þau
helzt án þess að sökkva þeim. Er vonandi að
ríkisstjórnin sjái um, að það sé gert.
★
En fyrst ég er nú byrjaður á að tala um
slysahættu á stríðstímum, langar mig lítils-
háttar að tala um öryggi fiskiskipa í milli-
landasiglingum, sem þegar eru byrjaðar aft-
ur.
Útbúnaður á bátum og flekum um borð í
fiskiskipum, er víst að mörgu leyti komið i
viðunanlegt horf. Sérstaklega ef tekið er tillit
til þeirrar ágætu bendingar, er hinn reyndi
vaskleikamaður, Sigmundur Guðbjartsson vél-
stjóri skýrir svo vel frá í 8. hefti „Víkings“.
Veit ég að sjómenn muni notfæra sér þær góðu
leiðbeiningar.
En er þetta fullnægjandi? Alls ekki.
Fullnægjandi öryggi fæst aldrei, svo grimm
er þessi styrjöld. í hinni styrjöldinni voru skip-
in hertekin, eða mönnum var gefinn tími til
að fara í bátana. En nú sækjast stríðsaðiljar
eftir mannslífum, í það minnsta Þjóðveriar,
sbr. E.s. ,,Fróða“, „Hersir-“ o. fl. Þessari morö-
fýsn er ekki hægt að sporna við, nema að
reka illt út með illu, eða reyna að halda þeim
svo langt frá sér sem mögulegt er.
Er nokkur möguleiki til þess, eins og við
erum í sveit settir, vopnlausir og höfum lýst
yfir ævarandi hlutleysi?
Ég veit, að sjómenn vorir vildu sízt af öllu
verða til að brjóta hlutleysi landsins og stofna
því í hættu. En þeir eru heldur ekki svo skapi
niður eins og fé til slátrunar, án þess að þeir
geti borið hönd fyrir höfuð sér.
Forsætisráðherra landsins, sem er lögfræð-
ingur, hefir sagt í ræðu, að til væri réttur er
héti nauðvörn. Allan rétt verður að nota og
eftir því, sem á undan er gengið höfum við
VÍKINGUR
14