Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1949, Blaðsíða 7

Eitt af því allra fyrsta, sem félagið starfaði
að út á við, var að láta semja frumvarp til laga
um atvinnu við vélgæzlu á íslenzkum skipum,
hliðstætt því, sem tíðkast meðal nágranna
þjóðanna. Var það síðan lagt fyrir Alþingi og
náði samþykki þingsins árið 1911, með nokkr-
um breytingum frá því, sem til var ætlazt í
fyrstu. Er óhætt að fullyrða, að lögin hafa orðið
til hagsbóta fyrir stéttina óg ekki síður fyrir
vélskipaútgerðina í heild, enda var þetta fyi’sta
sporið til skipulagsbundinnar og lögverndaðrar
starfsemi við vélgæzlu hér á landi.
Þetta töldum við í þá daga mikinn sigur fyrir
starfandi vélstjóra, en þó einkum fyrir fram-
tíðina, enda var þá af flestum viðurkennt, að
nauðsynlegt væri að fá löggjöf um þetta efni.
Það kom þó brátt í ljós, að eigi dugði að láta
hér staðar numið, enda ljóst frá upphafi, að
nauðsynlegt var, að menn ættu þess kost að afla
sér bóklegrar þekkingar um þessa hluti hér inn-
anlands. Félagið hóf þvl markvissa baráttu fyr-
ir því, að stofnaður yrði vélstjóraskóli í Reykja-
vík, enda svo nátengt mál lögum um vélgæzlu,
að fram hjá þessu var ekki hægt að komast
með góðu móti. Átti þetta mál þó nokkurri and-
úð að mæta í fyrstu, aðallega vegna þess, að
það hlaut að hafa þó nokkurn kostnað í för með
sér fyrir landssjóð, og sýnt þótti, að nemendur
mundu verða fáir fyrstu árin. Þetta heppnaðist
þó að lokum og lög voru sett um stofnun vél-
stjóraskóla í Reykjavík. En með því, að einn
af okkar velþekktu vélstjórum og einn af allra
fyrstu nemendum skólans, mun rita sögu hans
frá byrjun hér í blaðið, þá skal ekki frekar um
hann rætt. Það er ánægjulegt til þess að hugsa,
hve fljótt tókst að koma upp jafn góðum skóla
fyrir svo fámenna stétt. Ég held, að íslend-
ingar hafi stigið hér hlutfallslega stærra spor
en nágrannaþjóðirnar gerðu á sínum tíma, og
má vélstjórastéttin vera þakklát fyrir að svo
giftusamlega tókst til fyrir hennar tilstilli og
góðan skilning löggjafans.
Það kom strax í ljós á fyrstu starfsárum
félagsins, að tilfinnanleg vöntun varð á vél-
gæzlumönnum sökum þess, hve skipum fjölg-
aði öi-t, og hefur það raunar verið svo öll þessi
ár, sem hér um ræðir, einkum nú síðari árin.
Þó muna hinir eldri vélstjórar eftir tímabili,
sem heldur illa leit út fyrir þessari stétt um
atvinnu. Það var í hinni fyrri heimsstyrjöld,
þegar fjórtán togarar voru seldir út úr landinu
og var siglt samtímis út úr Reykjavíkurhöfn.
Þann dag voru menn hljóðir og litu ekki björt-
um augum á afkomumöguleika í framtíðinni.
Ættu menn tal við útgerðarfélögin um þessi
uiál, var viðræðan vanalega stutt og laggóð og
endaði eitthvað á þessa leið: „Skipið selt, ekki
ráðinn lengur“. Og hver fékk það, sem við-
skiptabækur sögðu til um, og munu það hafa
verið fremur smáar upphæðir hjá allflestum í
þá daga.
Þeir meðlimir félagsins, sem misstu atvinnu
Hallgrímur Jónsson
formaður félagsins í 24 ár.
sína af þessum sökum, voru flestallir miðaldra
menn og því vel starfhæfir til algengrar vinnu,
hvort heldur var til sjós eða lands, og létu þetta
áfall ekki svo mjög á sig fá og hikuðu ekki við
að ganga að hverju því starfi, sem til féllst,
en þá var lítið um atvinnu hér. En brátt fór
aftur að birta í lofti með atvinnu við vélgæzlu.
Ný skip voru keypt til landsins, og sótti þá brátt
í sama horfið og áður um vöntun á vélgæzlu-
mönnum með réttindum og líklega aldrei meira
en nú á síðustu tímum, sem fyrr segir.
Það hefur verið frá upphafi og er enn eitt
af vandamálum félagsins, á hvern hátt réttast
væri að haga afskiptum félagsins til þessa máls,
og hefur enn ekki fengizt viðunandi lausn á
því og ekki horfur á að breytist til batnaðar
í náinni framtíð, því miður. Félagið hefur verið
þeirrar skoðunar, að þeim mönnum, sem falin
er vélgæzla, sé nauðsynleg sú þekking á starfs-
inu, sem vélgæzlulögin ákveða, og undanþágur
frá þeim séu ekki æskilegar, hvort heldur sem
litið er á hag útgerðarmanna eða stéttarinnar
sem heildar. En hér var úr vöndu að ráða og
virtist ekki nema um tvær leiðir að ræða og
hvorug góð. Önnur var sú, að reynt væri að
fá til landsins útlenda menn með réttindi til
þess að fullnægja þörfinni, hin leiðin var sú,
að veita innlendum mönnum undanþágu frá vél-
gæzlulögunum. Um hina fyrri lausn málsins er
v í K I N G U R
55