Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1949, Blaðsíða 8

það að segja, að félagið hefur verið á móti því,
að sú leið væri farin, af ýmsum ástæðum. Til
dæmis hefur það verið á stefnuskrá félagsins,
að við ættum að manna skip okkar Islendingum
eingöngu og það eitt mundi verða farsælast
fyrir alla aðila. Önnur ástæðan var sú, að við
Tómas Guðjónsson
núverandi formaður félagsins.
höfum haft miður góða reynzlu af þessari lausn
málsins, og vil ég tilfæra hér dæmi, sem átti sér
stað á bernskuárum togaraútgerðarinnar hér.
Fyrsta vélstjóra vantaði á skip, og var hann
fenginn erlendis frá. Eftir fyrstu veiðiförina
sagði hann upp starfi, eða svo fljótt sem auðið
væri að fá annan í hans stað, og var þá gerð
ráðstöfun til að fá annan útlending, og hann
kom, en hinn átti að sendast heim aftur með
fyrstu ferð. En þegar sá vélstjóri, sem síðar
kom, hafði farið eina veiðiför, þá sagði hann
einnig upp starfi og varð þá að gera enn ráð-
stöfun til að fá mann í hans stað, og útkoman
varð sú, að einn vélstjóri var um borð í skip-
inu, einn á leið til útlanda, þriðji á leið til
landsins til að taka að sér starfið. Þannig voru
þrír vélstjórar á launum samtímis hjá útgerð-
inni á einu og sama skipi. Endirinn varð auð-
vitað sá, að innlendur maður tók að sér starfið
og farnaðist vel. Eins og þetta dæmi sýnir, og
svo mörg önnur mistök, sem áttu sér stað fyrstu
árin, þá urðu þau til þess, að menn töldu það
sem sjálfsagðan hlut að manna skipin innlend-
um mönnum svo fljótt sem mögulegt væri.
Hin önnur leið, sem kom því næst til greina,
var að veita undanþágu frá vélgæzlulögunum
til handa innlendum mönnum, sem líklegir þóttu
til vélgæzlu, höfðu kynnzt henni nokkuð og sýnt
áhuga fyrir starfinu, og enda þótt Vélstjórafé-
lagið væri frá upphafi fremur á móti öllum
undanþágum, þá var naumast um aðra leið að
ræða í þessu vandamáli, enda var málið sótt
af miklu kappi af útvegsmönnum, þótt undar-
legt megi virðast. Sjálfsagt hafa þeir álitið, að
það væri útgerðinni hagkvæmast að hafa rétt-
indalausa menn í sinni þjónustu. Vonandi fer
sú skoðun þverrandi meðal útvegsmanna, og á
tvímælalaust að hverfa með öllu
Það varð þó sú raunin á, að undanþáguheimild
frá lögum var lögfest að tilhlutun ríkisstjórnar-
innar og útvegsmanna. Vélstjórafélagið reyndi
eftir föngum að hafa áhrif á löggjafarvaldið
í þá átt, að undanþágur væru ekki veittar nema
nauðsynlegt væri og aðeins takmarkaðan tíma.
Félaginu varð þó nokkuð ágengt í þá átt og
gat komið því til leiðar, að ávallt skyldi leitað
umsagnar félagsins áður en undanþágur væru
veittar og hefur sú venja haldizt til þessa, og
er það nokkur trygging fyrir, að undanþágu-
heimildin sé ekki notuð'til tjóns meðlimum fé-
lagsins eða félagsheildinni. Félaginu hefur æði
oft verið mikill vandi á höndum um það, að
samþykkja undanþágur til handa mönnum, sem
litla eða enga þekkingu hafa haft á meðferð
véla, en ef til vill vitað samtímis um félags-
menn með réttindum, sem ekki hefur verið hægt
að ná til eða ekki viljað ráða sig á skip, og eins
og fyrr segir, mjög vont að sigla á milli skers
og báru í þessu máli. Sem betur fer, hafa fá
óhöpp stafað frá þessum ráðstöfunum, en þó
bendir margt til þess, að Vélstjórafélagið hafi
rétt fyrir sér í því, að mjög varhugavert sé að
haldið sé áfram á þessari undanþágubraut. Von-
ir standa nú til að úr þessu fari að rætast, því
árlega útskrifast álitlegur hópur ungra manna,
sem stundað hafa nám við Vélstjóraskólann hér,
og svo á námsskeiðum í vélfræði víða á land-
inu. Vélstjórafélagið, vona ég, að verði trútt
þeirri stefnu, sem það setti sér í upphafi að
vinna að því, að valinn maður verði í hverju
rúmi, bæði meðal siglandi vélstjóra og þeirra,
sem starfa í landi.
Við höfum frá upphafi litið svo á, að með
því að vinna að aukinni þekkingu manna á
starfinu, væri um leið hlynnt að þjóðarheild-
inni og velfarnaði hennar á þessum vettvangi,
og það geta varla verið skiptar skoðanir um
það, að vélstjórastéttin á sinn drjúga þátt í
hinni miklu og nytsömu notkun og tækni vél-
anna, bæði á sjó og landi, allt frá byrjun og
til þessa tíma, og svo mun það verða í fram-
tíðinni, að á þessari stétt hvílir mikill vandi
um gæzlu og viðhald vélanna, en ef menn hafa
jafnan hugfast að vera trúir í starfi gagnvart
sjálfum sér og öðrum, þá mun vel farnast.
56
V I K I N G U R