Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1951, Side 4

háttum og ræða við þá um sameiginleg áhuga-
mál.
Árið 1947, í júnímánuði, var eitt slíkt mót
haldið í Gautaborg í Svíþjóð. Þar komu saman
skipasmiðir frá Norðurlöndunum fimm, einnig
var þar mættur enskur skipaverkfræðingur.
Voru þarna samankomnir um 270 manns.
Tilgangur þessa móts, sem stóð í nokkra
daga, var vandamálið, hvernig fiskibáturinn
yrði bezt og haganlegast gerður.
Það er ekki ætlun mín, að fara að skrifa neitt
sérstaklega um mót þetta, því hefur áður verið
lýst allsæmilega.
En þungamiðja málsins var sú, eins og ég
áður hef drepið á hér að framan, hvernig fiski-
báturinn yrði bezt og haganlegast gerður. Þótt
margir þeirra manna, sem þarna voru mættir,
væru skólagengnir og vel lærðir á því sviði,
duldist það ekki, að þrátt fyrir þeirra reikn-
ingslærdóm töldu þeir þó öruggustu leiðina, að
kynna sér og öðrum, hvemig bátar með ýmsum
gerðum og lagi hefðu reynzt sem sjóbátar.
Það voru sérstaklega Norðmennirnir, sem
virtust taka rejmslu fyrri ára fram yfir allan
annan lærdóm.
Þeir sýndu þama mikið af skuggamyndum
og filmum af smærri og stærri bátum undir
ýmis konar kringumstæðum, og um leið lýstu
þeir bátunum á mjög skemmtilegan og grein-
argóðan hátt. Það vom að vísu fleiri en Norð-
mennimir, sem fóm að á sama hátt og þeir,
þótt við Islendingamir, sem þama vomm mætt-
ir, hefðum gleymt öllu slíku heima, eða okkur
láðst að koma með slík gögn, en óskandi væri
að það endurtæki sig ekki, því ábyggilega gæt-
um við sýnt og sagt frá góðri reynslu margra
báta heimagerðra, en slík mót sem þessi verða
ábyggilega haldin við og við, og koma þá ný
tækifæri fyrir okkur að sýna það, sem við höf-
um sjálfir gert og vel hefur reynzt.
Mér hefur oft verið það hreinasta ráðgáta,
hvernig endurbygging vélbátaflotans hér var
framkvæmd, nýsköpunin svokallaða, hvers vegna
þetta Svía-dekur átti sér stað. Var þetta van-
máttarkennd þeirra manna, sem með völdin fóru
í þessum efnum, gagnvart þeim, sem buðust til
að smíða skipin og bátana hér heima, eða hvað?
Það var að vísu hægt að viðhafa ýmsar smá-
brellur gagnvart okkar ríka landi, sem þá var,
enda tel ég að það hafi verið gert í þessum
efnum.
Ég minnist í þessu sambandi skipasmíðafund-
arins, sem haldinn var í Reykjavík í apríl 1944.
Til þessa fundar var mönnum boðið, eða rétt-
ara sagt, þeir boðaðir til fundarins. Menn eru
ekki svona almennt að taka sig upp að vetrar-
lagi frá nógum störfum og taka á sig lang-
ferðalög, nema eitthvað sé í aðra hönd, sem
kallað er, enda var þess vænst að fundarhöld
þessi mundu bera tilætlaðan árangur.
Það var sem sagt látið í veðri vaka, að í ráði
væri að smíða hér heima fiskibáta þá, sem rík-
isstjórnin hafði ákveðið að láta smíða, og til
þess að fullkomin vissa fengist um afkasta-
möguleika í þessu efni, voru skipasmíðastöðvar
þær, sem starfandi voru, beðnar að senda full-
trúa sína, ásamt nauðsynlegum upplýsingum
um afkastamöguleika og skýrslur um efnismagn
í vissar bátastærðir og helzt kostnaðaráætlun,
ef hægt væri. Allt þetta var látið í té. Bæði
héðan frá Vestmannaeyjum og víðar frá voru
lagðar fram mjög greinargóðar og ábyggilegar
skýrslur og kostnaðaráætlanir.
Hver varð svo árangur þessara fundarhalda?
1 aðalatriðnm varð hann þessi:
Það upplýstist, að hægt var að smíða og full-
gera 30—35 báta yfir árið, 30—70 smál., að
óbreyttum aðstæðum, eða með sömu afkasta-
möguleikum og þá voru fyrir hendi, án þess,
að endurbætur og viðgerðir báta og skipa, sem
þá áttu sér mikið stað, biðu á nokkurn hátt.
Það upplýstist einnig, að hægt var að fram- *
leiða þessa báta á sama verði og þá var á bát-
um, keyptum frá útlöndum, ef vörutolli af efni
og vélum í skip og báta yrði að öllu leyti af-
létt, og mátti þetta kallast sjálfsögð krafa, þar
sem vitað er að innflutt skip eru tollfrjáls.
Með þessu var einnig sannað, að hægt var,
án nokkurs sérstaks kostnaðarauka vegna við-
bóta á vinnuvélum eða slíku, að smíða hér á
landi alla þá báta, sem ákveðið var að smíða
með tilstyrk ríkisstjórnarinnar, enda bjuggust
víst flestir þeirra manna, sem þarna voru mætt-
ir, við því, að svo yrði gert, en reyndin varð
þó önnur, sem kunnugt er og landfrægt er orðið.
Hvers vegna var þá verið að boða menn til
Reykjavíkur, ef það var aðeins tilgangurinn að
fræðast af þeim? Var ekki nægjanlegt að sendja
þessar skýrslur og upplýsingar í pósti? Þettá
kann nú mörgum að þykja öfgafullt, en ég minn-
ist þess ekki, að neinar slíkar skýrslur eða kostn-
aðaráætlanir væru lagðar fram frá skipasmíða-
stöðvum í Reykjavík, sem ekki var heldur von,
því þar var engin nýsmíði um þessar mundir.
Og raunverulega aldrei, sem neinu nam, nema
bátarnir, sem smíðaðir voru seinna hjá Lands-
smiðjunni í Elliðaárvogi.
í flestum öðrum verstöðvum var aftur á móti
mjög mikið unnið að nýbyggingum. Hér í Vest-
mannaeyjum voru þessi ár stundum þrír og f jór-
ir bátar á stokkunum, auk afar mikilla við-
gerða og endurbóta á eldri bátum, og voru marg-
BB
V I K I N □ U R