Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1951, Síða 20

minor), „Prokyon" í Lille Hund (Canis major)
og A í „Orion“ (Betelgenze). Síðasta stjarnan
þekkist a’f hinum sterka rauða lit.
Ein auðkennanlegasta stjörnumyndin á fest-
ingunni er „Orion“ (Orion). Það er talið að
þeir, sem ekki við fyrstu sýn verði hrifnir af
þeirri mynd, muni seint eða aldrei læra að
þekkja stjörnumyndir. Það samanstendur af
skástæðum ferhyring af björtum stjörnum: Inn
í ferhyrningunum eru þrjár í röð (Fjósakon-
urnar), þær mynda geislandi gjörð Orions.
Nokkrar minni stjörnur undir beltinu eða
gjörðinni mynda sverð Orions. Utan um mið-
stjömuna í „Sverðinu“ er hin stórfenglega
Orions-stjörnuþak, sem alla jafnan eyjist í góð-
um sjónauka. Ef dregin er lína gegnum „Fjósa-
konurnar“ á ská niður til vinstri, lendum við
næstum á stjörninni „Sirius“, sem áður er um
talað. Veitið athygli öllum björtu stjörnunum,
sem í stórum boga umlíkja Orions-stjörnumynd-
ina. Einnig er vert að skoða stjörnu-þyrping-
una Sjöstimið, sem situr á hrygg nautsins og
Hyaderne, er myndar haus nautsins. Hin síð-
asta stjörnu-þyrping er þvíhyrnd að lögun.
Milli Orions og himinpólsins er „Kusken“
(Aurigæ), myndin fimmhyrnda. Skærasta
stjaman í þessari stjörnumynd er hin hvít-
gula stjarna „Capella“. Nú nálgast aftur „Pól-
stjarnan“, dregin er lína frá henni niður í
gegnum stjörnuna „Cassiopejæ (beta i Cass-
iopejæ). Þessi lína leiðir niður til vinstri að
aflöngum stjörnuferhirning, sem nefnist „Bor-
det“, sem myndar hluta af stjörnumyndinni
„Pegasus" (Pegasus). Ef línan er framlengd dá-
lítið niður fyrir „Pegasus“-ferhyrninginn, er
komið að stjörnumyndinni „Fiskene“ (Pisces).
Þar, sem línan sker miðbaug himinsins, er hinn
svonefndi „Jafndægra-hnútur“. Með aðstoð
stjarnanna er ekki erfitt (fyrir þá er kunna),
að finna þennan depil. Þar heldur sólin sig við
vorjafndægur.
Frá vinstri armi Pegasus-ferhyrningsins
teygja sig nokki-ar stjörnur, sem mynda stjörnu-
myndina „Androjnede" (Andromedæ); er hin
skæra stjarna „Alamak“ yzt í myndinni. Á
milli þessarar stjörnumyndar og „Cassiopeja",
er auðsær stjörnu-þríhyrningur, það er stjörnu-
myndin „Perseus“ (Persei). Undir Andromedu-
stjörnumyndinni eru tveir litlir stjörnu-þrí-
hyrningar, þar sem hinn efri nefnist „þvíhyrn-
ingurinn“, en hinn neðri er stjörnumyndin
„Vædderen“ (Arietis), sem er hin fyrsta af
tólf stjörnumyndum, er frá fornu fari nefnist
„Dýrhringur" (Zodiakus). Gegnum' þessar
stjörnumyndir fer sólin sína ársbraut á himn-
inum. Einnig sömu braut fer tunglið og hinar
stóru plánetur (mynd 4 og 5). Eftir stjörnu-
myndinni „Hrúturinn" kemur „Nautið“
(Tauri), sem áður er nefnt. Þar næst „Tví-
burarnir“ (Geminorum), sem liggja á ská upp
til vinstri frá Orion-stjörnumyndinni. Tví-
Jf/**rrte QZO
uqmtk
• • ■
tau 6/
P'2'd *• *'>*-

• tpS’fon
| • 0 \foga.
* Lyren

Albirgo
é
7-eta
; Aftair^ f
w * ötangen
0,r • '
^cta
S'ty St/erne S9/d
3. mynd.
burastjörnurnar heita Kastor og Pollux. Næsta
stjörnumynd er „Krabbinn“ (Cancri), sést
ekki auðveldlega, vegna þess að stjömurnar
eru svo daprar. Þeim mun auðvelara er að sjá
næstu stjörnumynd „Ljónið“ (Leonis), sem
undir Karlsvagninum ferðast umhverfis him-
ininn. Skrokkur Ljónsins er aflangur hyrning-
ur, þar sem framparturinn er í lögun eins og
umsnúið spurningarmerki. „Regulus". Ljóns-
myndarinnar skærasta stjarna er endastjarn-
an í spurningarmerkinu. Næst skærasta stjarn-
an, „Denebola“, er í skotti þess. Næsta Dýr-
hrings-stjörnumyndin er „Joumfruen“ (Virgo),
hennar bjartasta stjarna er „Spíka“, sem áður
hefur verið minnst á og finnst með því að draga
línu úr stöng Karlsvagnsins niður í gegnum
„Arkturus" í Bootes-stjörnumyndinni. Næsta
stjörnumynd er Vogaskálarnar (Libra), aðal
auðkenni tvær bjartar stjörnur. Hér er sólin
við haust-jafndægur. Eftirtalin stjörnumerki
Dýrhringsins segja ekki mikið til sín á þessu
breiddarstigi. Þau hefja sig ekki hátt yfir sjón-
deildarhringinn. Þau heita: Sporðdrekamerki
(Scorpion), Bogamannsmerki (Sagrittarins),
Steingeitarmerki (Capnicornus), Vatusbera-
merki (quarius) og Fiskamerkið (Tisbes). Með
þessu er umferð Dýrhringsins lokið.
Framhald.
134
V I K I N □ U R