Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1956, Qupperneq 3

af ágangi útlendra togara, einkum breskra, að víða voru
okkar fiskimenn farnir að leggja árar í bát og hættir
að sækja sín gömlu góðu mið, uppþurkuð orðin með
útlendum, og því miður oft innlendum togvörpum, að
ótaldri hinni stórkostlegu spillingu og drápi ungfiskjar-
ins með botnvörpuveiðunum, sem taka mun tugi ára
að græða.
Mér finnst í hvítbækurnar vanta kafla um hið ömur-
lega ástand þegar á árunum 1860-1870 en þá bárust
Alþingi bænaskrár allmargar, t. d. árið 1867 þrjár, þar
sem kvartað var sáran undan yfirgangi Breta og
Frakka við fiskveiðar i landhelgi íslands, og engu síður
finnst mér bera of lítið á rökstuðningi sjómanna sjálfra,
fiskimannanna, sem í eldinum standa við hina ágengu
veiðiþjófa, sem vita nákvæmlega hvar miðin eru, hvert
fiskinn á að sækja, hvað þegar unnizt hefir og hvað
eftir er að vinna eða friða af gömlum hefðbundnum
fiskimiðum við strendur Islands.
Af veikum mætti reyndi ég í framannefndri ritgjörð
minni, að safna og setja fram þeirra rök, nú fer ég
aftur af stað, og skulum við heyra hvað unnist hefir
með friðunarlínunni 15. maí til þessa, og hvað enn á
vantar til þess að við höfum náð rétti okkar öllum.
Fer ég þá sömu hringsiglingu og ég áður stefndi og
byrja á Vestmannaeyjum, en svar Helga Benonýssonar
í Vesturhúsum, að vanda skýrt og greinilegt við fyrir-
spurnum mínum, á þessa leið í 4 liðum:
1. „Hver eru áhrif friðunarinnar? Þau eru hér, að
fiskur fæst nú all mikill á sumrum, sem áður fékkst
enginn eða lítill. Annað að Vestmannaeyingar mega
þakka breyttri landhelgislínu hina góðu vertíð 1954,
vegna þess að meginn þorri aflans var í netin utan
við hina gömlu landhelgislínu, en innan hinnar nýrri
og fiskur því ótruflaður af togurum á því svæði, en
að óbreyttri landhelgi hefði lítið verið um frið með
veiðarfæri á þeim svæðum.
2. Lúðu verður meira vart á línu en áður, en hún er
ennþá smá.
3. En þetta er ekki nægjanlegt, ennþá skafa togarar
Meðallandsbugt, Selvogsbanka, Snæfellsmið, Hala-
miðin og miðin norðanlands og austan. Svo að hið
ötula fólk sem býr í fiskveiðibæjum við mið þessi,
ber ekk-i úr býtum nema lítinn hluta af því er þeim
ber, ef landhelgin næði yfir allan landgrunn. Það er
sorglegt að vita að Vestfirðingarnir við hin auðugu
fiskimið vestanlands skuli leggjast í auðn, eingöngu
vegna þess að við erum ekki nógu fastir á rétti okkar
til landsgrunnsins.
4. Það var rætt um það, þegar slysin urðu fyrir Vest-
fjörðum í vetur að þau væru íslendingum að kenna
og ef svo yrði á litið, þar sem þau eiga sér stað á
íslenzkum landgrunni, þá ber okkur að loka því svæði,
fyrst og fremst sem okkar eign og í öðru lagi sem
hættusvæði fyrir togara að vetrarlagi, vegna óveðra
og ísa, þar sem fjöldi skipa hafa farist".
Fyrir Suðurlandinu er svar Jóns J. Brunnans, Höfn
í Hornafirði, stutt og laggott á þessa leið:
„Ég hef móttekið heiðrað bréf yðar dags. 22/2. s.l.
þar sem þér farið fram á að fá upplýsingar héðan úr
verstöðinni um áhrif friðunarinnar á fiskigöngum
hér.
Sjómenn telja að árangur sé mjög mikill, sérstak-
lega varðandi ýsugöngur á grunnmiðum og smáfisk.
Hér hefir aldrei svo vitað sé aflast eins mikið af ýsu
og í vetur. Þó þyrfti landhelgislínan að ná lengra út,
og bezt hefði verið að hafa hana 12 mílur, þá hefði
hún komið að fullum notum fyrir smærri vélbátaflot-
ann, sem fiskar eingöngu á línu og í net. Annars
hefði friðunarlínan fyrir Suðausturlandi átt að drag-
ats beint frá Ingólfshöfða í Stokksnes. Þá hefðu fiski-
mið bátaflotans lent meira innan við línu, eins og ég
hefi getið um áður í bréfi til yðar“.
Fyrir Austfirði tala þeir Karl Jónsson á Eskifirði
og Friðbjörn Hólm á Seyðisfirði og eru svör þeirra
þannig:
Karl segir: „Ég hefi átt tal við skipstjóra á bátum,
sem fiskveiðar hafa stundað á miðum út af Reyðar-
firði utan landhelgislínu. Er það álit manna, að á
þeim miðum hafi fiskigengd ekki aukizt mikið á
síðustu árum. Þó er talið meira um ýsu nú en áður
var.
Eins og kunnugt er urðu hvað minnstar breytingar
á landhelgi fyrir miðjum Austfjörðum við hina nýju
landhelgislínu. Hér eru togarar úti fyrir lengst af
allan ársins hring og má segja, að ásókn þeirra utan
landhelgislínu sé meiri en var fyrir 1940.
Ennþá er erfitt að segja, hvaða áhrif friðunin
hefði haft á grunnmiðum. Þó má segja með vissu, að
fiskur hefir aukizt á Vöðlavík og menn þar hugsa
aftur til fiskveiða og útgerðar, sem lagzt hafði niður
vegna þess, að dragnótaveiðar komu í veg fyrir að
fiskur stöðvaðist á miðum.
Síðastliðið sumar var í fyrsta sinni í mörg ár dá-
góð síldveiði á Reyðarfirði og Eskifirði og er ekki
fjarri lagi að ætla, að dragnót hafi átt þátt í því,
að síldin hvarf, því að fram að 1940 mátti heita,
að sumarsíld væri árviss hér í firðinum“.
Svipað hljóð er í Friðbirni, máske heldur vonbetra,
og segist honum svo:
Hvað snei'tir áhrif friðunarinnar á fiskimiðum
okkar Austfirðinga, má fullyrða að þau eru góð.
Síðastliðið sumar 1954 var mikið um smáfisk hér
inni í Seyðisfirði svo sem var á löngu liðnum árum,
og frétti ég, að svo var einnig í öðrum fjörðum
hér eystra.
Annars er lítil útgerð hér á Seyðisfirði og mundi
ekki talin nein í öðrum verstöðum, kemur þar mest
til greina vöntun á góðu frystihúsi, sem tæki við afl-
anum. Sem betur fer mun það vandamál leysast, með
hinu nýja fiskiðjuveri sem hér er verið að byggja og
lán mun hafa fengist til þess að fullgera, jafnvel
á næsta hausti. Vona ég, að þá muni útgerð héðan
fara að aukast og verða mikil eins og hún var.
Árið 1910 voru hér 50 fiskibátar, sem stunduðu veið-
ar frá verstöðum við fjörðinn. Mikið af róðrarbát-
um, en meiri hluti vélbátar. Færeyingar voru að
vísu fjölmennir á þessum bátum, en eigi að síður var
aflinn lagður hér á land og veitti mikla atvinnu og
viðskipti.
Frá Norðurlandi hefi ég ekki frekar nú en áður
VÍKINGUR
59