Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1959, Síða 10

Þorkell máni hætt kominn
Þann 16. febrúar sl. fengu frétta-
menn tækifæri til að ræða við
Martein Jónasson skipstjóra á
togaranum Þorkeli mána. Með
honum var Þorsteinn Arnalds,
skrifstofustjóri hjá Bæjarútgerð
Reykjavíkur. Þorsteinn kynnti
Martein skipstjóra fyrir frétta-
mönnum og sagði um leið, að
hann hefði ráðizt til Bæjarút-
gerðar Reykjavíkur í marz 1956
og starfað þar síðan sem skip-
stjóri á Þorkeli mána við bezta
orðstír.
Togarinn Þorkell máni var einn
af íslenzku togurunum, sem voru
á Nýfundnalandsmiðum, þegar
fárviðrið gekk þar yfir. Til marks
um það, hve hætt skipið var kom-
ið má vitna í ummæli Marteins
skipstjóra á blaðamannafund-
inum:
Við gerðum eina tilraun til
þess að slá hann af og venda,
þegar dúraði og við vorum búnir
að berja vel klakanr. af vöntum,
hvalbak og brú, en þá kom svo
mikill halli á hann, að við hætt-
um við tilraunina. Hann lagðist
á brúargluggann. I vélinni er
hallamælir og sögðu vélstjórarn-
ir, að skipið hefði fengið 60 gráða
halla. Þetta var á sunnudags-
kvöld.
Þetta sagði Marteinn skipstjóri
og má bæta því við, að reynt var
að venda til þess að unnt væri að
slóa undan veðrinu í austur, þar
sem sjór er miklu hlýrri og ekki
eins hætt við ísingu. Með því að
andæfa upp í veðrið fór skipið
alltaf lengra og lengra inn í frost-
beltið. Má geta þess hér, að Mar-
teinn skipstjóri sagði, að ef eng-
in ísing hefði verið, þá hefði ekk-
ert gerzt. Hann sagði einnig:
— Ég tel vafalaust, að klaka-
barningur skipshafnarinnar hafi
bjargað skipinu.
Frásögn skipstjórans.
Hér á eftir fer frásögn skip-
stjórans:
— Við komum á Nýfundna-
landsmið 4. febrúar sl. og var þá
allsæmilegt veður. Við hófum þá
þegar veiðar syðst á Ritubanka
við ágætar aðstæður og fiskuðum
í þrjá daga. Þar voru íslenzku
togararnir í hnapp á litlu svæði.
Það stóðst nokkurn veginn á end-
um, að þegar við höfðum fyllt
skipið, þá skall veðrið á mjög
snögglega. Það var síðari hluta
dags 7. febr. Þá vorum við ná-
kvæmlega staddir 50 gr. 28 mín.
norður og 51 gr. vestur, en láta
mun nærri, að það sé álíka sunn-
arlega og syðsti oddi Englands.
Dýpið þarna var 155—185 faðm-
ar. — Þegar veðrið var skollið á
á laugardag, var haldið upp í sjó
og vind og skipið gert sjóklárt að
svo miklu leyti, sem hægt var.
Hann var á norðvestan og veðrið
jókst stöðugt, þegar á kvöldið
leið, og um miðnætti voru komin
að minnsta kosti 12 vindstig með
miklum sjó, frosti og byl. Veðrið
skall mjög snögglega á og hygg
ég fæstir hafi búizt við þvílíkum
ofsa, þó að loftvogin sýndi slæmt
útlit og frétzt hefði af lægðum.
En það er ekkert nýtt, að mjög
djúpar lægðir gangi þarna yfir
og hefur slíkt ofviðri ekki fylgt í
kjölfar þeirra áður. Við andæfð-
um svo þarna, hélt Marteinn skip-
stjóri áfram, og þegar kemur
fram yfir miðnætti, þá herðir
hann frostið til muna, svo skipið
yfirísast mjög fljótt. Sást það m.
a. af því, að skipið lagðist þá á
bakborðshliðina og fékk mjög
mikinn halla. Um leið voru allir
skipverjar kallaðir út til að hefja
klakabarning og litlu síðar var
bakborðsbátnum sleppt. Annars
er tímaskynjun manns ekki svo
örugg á slíkum stuudum og þori
ég ekki að segja neitt ákveðið um,
hve lengi skipið lá á hliðinni eða
hve langan tíma tók að losa björg-
unarbátana o. s. frv. Það sem mér
hefur e. t. v. fundizt 10—20 mín.,
hefur kannski ekki verið meira
en 1—2 mínútur. Þegar við höfð-
um sleppt bakborðsbátnum, rétti
skipið sig aftur um stund, en litlu
síðar virtist það leggjast til hinn-
ar hliðarinnar og slepptum við
þá líka stjórnborðsbátnum. Til að
losa bátana þurfti að leysa fest-
ingarnar og skera á talíurnar og
þá ultu þeir í sjóinn.
— Svo líður nóttin og skipverj-
ar berja klaka þrotlaust í reiðan-
um, á stjórnpalli og hvalbak og
notuðu til þess öll tiltæk verkfæri,
spanna, járnbolta, sleggjur o. f 1.,
en ekki höfðum við neinar axir,
sem tvímælalaust eru bezt til þess
fallnar að berja klakann. Þær
verða áreiðanlega hafðar með í
næstu túrum. Skipshöfnin sýndi
mikla hörku og dugnað við þetta
starf, enda var hún samvalin, allt
vanir sjómenn og þrekmiklir.
Þrátt fyrir klakabarninginn fékk
skipið hvað eftir annað hættuleg-
an halla ýmist á bak eða stjórn og
var þá horfið að því ráði að log-
skera bátauglurnar (eða davíð-
urnar) í sundur. Það gerði fyrsti
vélstjóri, Þórður Guðlaugsson.
Ekki var hann bundinn við þetta
starf, en þurfti að leita lags, er
hallinn var sem minnstur. Miðað
42
VÍKINGUR