Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1961, Page 6

af kemur nokkur hluti skrokks-
ins upp úr sjónum, áður en hann
fer aftur í kaf. Þegar náhvalur-
inn syndir, er skögultönnin lá-
rétt, hún ætti því að koma upp
úr sjónum, þegar hvalurinn kem-
ur upp til að anda, en það gerir
hún ekki. Venjulega sést tönnin
ekki, fyrr en búið er að drepa
hvalinn og hann er halaður upp
á ísinn. En þegar margir hvalir
eru þar sem hola eða vök er í
ísnum, sjást oft margar skögul-
tennur standa upp úr sjónum,
það sýnir að hvalirnir eru upp
á endann í sjónum. Stundum
halda þeir sér lengi við í þessari
stöðu. Það sem á við um skinnið,
spikið og kjötið af hvíthvalnum
á einnig við um náhvalinn, þar
er enginn munur á hvað bragð-
ið snertir.
Þó börnin leiki sér, hundarn-
ir spangóli, reykinn frá eldstæð-
um kvenna leggi út á sjó, og þó
skip dæli út olíu, þá láta ná-
hvalurinn og hvíthvalurinn sig
það engu skipta.
I leit sinni að fæðu fer hvít-
hvalurinn langt upp eftir fljót-
um á vissum stöðum þó vatnið
sé gruggugt, eins og t.d. við Fort
Churchill, við sunnanverðan
Hudsonflóa. Þangað fara hundr-
uð hvíthvala í ágúst og elta fisk-
inn upp eftir fljótinu. Allmargir
íbúar eru nú í Churchill og
skipakomur þangað, lokræsi
tæmast út í fljótið, og blandast
rennsli þeirra saman við leirinn
í vatninu. Þarna er tækifæri til
að veiða hvíthvalinn hundruðum
saman í net á hverju ári, því
hann sér ekki hið grófgerða
efni í netunum. Þrátt fyrir þetta
kemur hvalurinn þangað á
hverju ári.
Aðalóvinur beggja þessara
hvalategunda er hinn hræðilegi
háhyrningur, hann er hin mikla
ógnun við öll stærri dýr Norður-
íshafsins. Ekki er nein vissa fyr-
ir því, að háhyrna hafi nokkurn
tíma ráðizt á og drepið veiði-
mann í kajak, en fullvíst er, að
hver einasti kajakmaður er
hræddur við hana og flýtir sér
í land samstundis, ef hann sér
hana. Einu sinni er vitað til
þess, að kajakmenn sáu háhyrn-
ur nálgast, en höfðu engan
möguleika til að ná landi. Þeir
komust að borgarísjaka og gátu
komizt á kajaknum upp á jaka-
fótinn, sem stóð langt út, undir
yfirborði sjávarins. Hinar stóru
háhyrnur gátu ekki náð til
þeirra. Mennirnir sögðu að ein
háhyrnan hefði haldið sig þar
nærri í nokkrar klukkustundir,
synt fram og til baka og gefið
þeim gætur. Stundum lézt hún
vera þreytt af að bíða og fór í
burtu, en kom aftur skömmu
seinna til þess að vita, hvort
henni hefði tekizt að blekkja þá
og lokka burt frá jakanum og
áleiðis til lands.
Þegar háhyrnan kemur, reyna
náhvalurinn og hvíthvalurinn að
komast undan samstundis. Ef
háhyrnan er ein síns liðs, eltir
hún aðeins einn náhval, sem oft
reynir að komast þangað, sem
grunnt er við land. Þá reynir há-
hyrnan að ná til fórnardýrsins
með sérstakri aðferð. Hún slær
með hinum volduga sporði, og
þegar náhvalurinn finnst seinna,
sést, að hann er alltaf hrygg-
brotinn, þar sem háhyrnan hitti
hann. Oftast er háhyrnan í litl-
um hópum. Þegar hún eltir ná-
hvalavöðu, þrýsta háhyrnur sér
að hvorri síðu eins náhvals og
brjóta hvert rif í síðum hans. Að
því búnu elta þær fleiri náhvali.
Þótt náhvalur sé þannig rifbrot-
inn, drepst hann ekki strax,
hann syndir í hring ofansjávar,
og spýr blóði þegar hann andar.
Háhyrnan heldur áfram þar
til hún þykist hafa drepið nægi-
lega marga náhvali þá snýr hún
sér að feng sínum. Háhyrnan
étur aldrei náhvalskýr. Enginn
veit hvers vegna. Þó hún hafi
drepið kúna eða brotið í henni
rifin, þá þefar hún aðeins af
henni og fer síðan í burtu. Þá
geta Eskimóarnir hirt hana.
Háhyrnan hefur hárbeittar
tennur. Þegar hún hefur drepið
hval, finna Eskimóar oft stór
flykki af skinni, spiki og kjöti á
floti, helzt lítur út fyrir að flykk-
in hafi verið skorin sundur með
beittum hníf. Vísindamenn, sem
séð hafa hvalflykkin, hafa oft
varla trúað því, að háhyrnubiti
væri um að kenna.
Háhyrnan er auðþekkt af hinu
háa, hvassa horni, sem hún hef-
ur upp úr bakinu og á litnum,
sem er svartur og sumstaðar
hvítur. Hún ræðst jafnvel á
stærstu hvali með offorsi, sem
orð fá ekki lýst. Hún hefur ár-
ásir sínar á stóru hvalina með
því að rífa úr þeim stykki við
munnvikin. Fórnardýrið rekur
út úr sér tunguna af kvölum. Þá
ræðst háhyrnan að tungunni,
sem er mjúk og auðunnin: hin
geysistóra skepna er dauða-
dæmd.
Ekki er nein furða, þó hinir
stóru hvalir verði ofsalega
hræddir, ef þeir verða varir við
þessa ræningja hafsins. Ef kálf-
ar eru með þeim, þá taka þeir
þá milli bægslanna og flýja í of-
boði. Við höfum nokkrum sinn-
um séð stórhveli æða á kletta-
grynningar, sem sjór flaut að-
eins yfir. Hraði þeirra var svo
mikill, að þeir komust yfir, en
sjórinn varð rauður af blóði
í slóð þeirra vegna sára, sem
þeir hlutu á klettunum.
Höfundar: Peter Freuchen og
Finn Salomonsen í bókinni The
Arctic Year. — Grímur Þorkelsson
tók saman.
_o-o-o-
Læknastúdent var eitt sinn spurð-
ur að því á prófi, hve mikinn
skammt af tilteknu lyfi þyrfti að
gefa sjúkling til þess að lækna til-
tekinn sjúkdóm.
— Sex kúbik, svaraði stúdentinn.
Tveim mínútum síðar tók hann
sig á og sagði:
— Afsakið, má ég endurskoða
svar mitt?
Prófessorinn leit á úr sitt og
svaraði:
— Velkomið, ungi maður. — en
ég verð því miður að tilkynna yður,
að sjúklingurinn yðar er dáinn fyrir
nákvæmlega einni mínútu.
6
VÍKINGUE