Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1974, Blaðsíða 2

að þylja meira, þú kannt það,
sem eftir er eins og hitt.“
Þar með var fermingarundir-
búningnum lokið.“----------
Frásögn þessi kann að þykja
langsótt, sem inngangur að því,
sem hér fer á eftir. En segir ekki
í kvæði Arnar Arnarsonar,
Hrafnistumenn:
,,En þótt tækjum sé breytt
þá er eðlið samt eitt,
eins og ætlunarverkið, er sjó-
mannsins beið.“
Hefir að öðru leyti nokkuð
breytzt, sem rýrir í megindrátt-
um eðli þeirra vandamála sem nú
blasa við: Það vantar menn á sjó-
inn.
Enginn sá, er kunnugur er
vandamálum sjávarútvegsins all-
ar götur frá því uppúr 1950
kemur á óvart það ástand, sem
hin síðari ár hafa skotið upp
kollinum á ný.
Aðstæður í okkar einhæfu at-
vinnuháttum hafa og getað skap-
azt eftir því hvernig veðrabrigð-
in eru í þeim efnum hverju
sinni.
Og nú kreppir skórinn að all
óþyrmilega.
N efnclarskipun.
Nefnd er skipuð, aðeins til
þess að „kanna“ höfðatölu þeirra
manna, sem skortir á til að
manna sérstaklega hina smærri
báta. Hvaða afrek vinnur slík
nefnd, að henni ólastaðri, hvern
skrollann skiptir máli í raun og
veru hvort hún finnur út vöntun
á nokkrum tugum manna fleiri
eða færri.
Málið er í aðalatriðum einfalt:
Það vantar menn á sjó og til
fiskvinnslu.
En þegar kemur að kjarna
málsins til raunhæfrar úrlausn-
ar: Hvar liggur vandinn. Hvað
bera menn úr býtum? Hvaða
nettótekjur renna raunverulega í
vasa þeirra manna, sem óþving-
aðir vilja leggja á sig erfiða ver-
tíðar sjósóknir. Mega þeir vænta
þess að uppskera ríkulegan ávöxt
ómælds erfiðis og áhættu lífs og
lima? Hreinar tekjur sem veita
þeim aukið efnahagslegt öryggi
— og það sem einna mest er um
vert; öruggari framtíð í þeim
efnum, að þeim sé gert kleift að
skipuleggja og leggja drög að
tryggari og varanlegri lífsaf-
komu, þ. á m. koma sér upp þaki
yfir höfuðið með þeim skilyrðum
að halda því án þrúgandi áhættu
lítt yfirstíganlegra erfiðleika.
Eins og áður var sagt er það
áhyggjuefni, hve erfiðlega geng-
ur að manna fiskiflotann og með
versnandi horfum mun slíkt
ástand eiga eftir að skaða þjóð-
arbúið um ómældar fjárhæðir.
Lítum þá aðeins á ungdóminn í
dag. Það leynir sér ekki að sá
afturkyrkingur sem í svo mörg-
um var í gamla daga fyrirfinnst
varla nú og innan við fermingu
hefir hann eflaust ekki síðri skil-
yrði til að leggja á sig líkamlegt
erfiði en þá var og sízt eru tæki-
færin færri til arðbærrar at-
vinnu en þá var.
Hitt er svo annað mál að for-
eldrar unglinganna, sem flestir
eru í sæmilegum tekjuskala, eru
ekkert ginnkeypt við því, að bæta
nokkrum tugum þúsunda ofaná
tekjutoppinn, sem skattgreiðslu
af þessum aukatekjum, sem þeir
vinna sér ínn til þess að fata sig
og létta á heimilinu á annan hátt.
Þess utan stuðlar þetta beint
og óbeint að því, að fæla ungling-
ana frá því, að hefja nógu
snemma þátttöku í atvinnulífinu
og kynnast því, sem gæti um leið
orðið til þess, að þeir fyndu sjálfa
sig í lífrænum og jákvæðum fag-
störfum, sem gætu komið þjóðar-
búinu að hagkvæmara gagni en
hið margumtalaða langskólanám,
sem ótvírætt stefnir að því að
yfirfylla þann „vinnumarkað",
— ef hann er ekki þá þegar að
verða fullmettur.
Það leikur ekki á tveim tung-
um, að margt þarf og verður að
gera til endurbóta í þessum efn-
um og sennilega fyrst og fremst
með sterkum áhrifum á almenn-
ingsálitið í þá átt, að góð verk-
menntun er sízt ógöfugri né
óvænlegri til velgengni í lífinu en
eingöngu hin bóklega og reynsl-
an hefir þegar sýnt ótvírætt að
þar eru alls ekki allir nú, frekar
en áður, á sinni „réttu hillu“ í
lífinu.
Og, sem betur fer hygg ég vís-
ir vera að myndast í þessum efn-
um, meðal þjóðarinnar, sem væn-
legur er til bóta:
Almenningsálitið er að taka
breytingum, enda þótt hægt fari.
Hjálpar þar drjúgt til aukin
tekjuvon af sjómennsku og ann-
arri atvinnu bundna sjávarút-
veginum.
En að sjálfsögðu þarf þarna
að verða ör þróun og hraðari
breyting.
Um þetta mætti skrifa langt
mál, því efnið er mikið og marg-
þætt.
En víkjum nokkrum orðum að
sjálfum sjómönnunum.
Því skal ekki á móti mælt, að á
síðustu tímum hefir verið komið
allverulega til móts við áratuga
kröfur þeirra um aukin skatt-
íríðindi og munar sennilega mest
um 8% frádrag á heildartekjum,
auk nokkurs frádrags, ef sjór er
stundaður að staðaldri 6 mánuði
eða lengur ár hvert.
Þó er ekki þar með sagt að
ekki megi betur gera en orðið er,
ef slíkt skal að raunhæfu gagni
koma.
Og ekkert þýðir að ónotast við
sjómenn út af því, þótt þeir
hætti sjómennsku og hverfi í
land til þægilegri starfa, eða
bregða þeim um þegnskaparleysi
af þeim sökum.
Það ber engum öðrum fremur
skylda til að stunda sjóinn. Það,
sem stýrir í þeim efnum, er ekk-
ert annað fremur en það, hver
hin raunhæfu laun og lífsþægindi
eru.
Og þetta þurfa allir ábyrgir
aðilar að gera sér að fullu ljóst.
Ég leyfi mér að taka hér ein-
falt en ljóst dæmi:
Tveir fjölskyldufeður, annar
sjómaður, en hinn landmaður.
Sjómaðurinn er oft samanlagt
2—3 mánuði af árinu í landi og
notar þá og nýtur þjóðar heimil-
isins þennan tíma á sama hátt og
VÍKINGUR
2