Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1984, Qupperneq 43

„Broström”
Útgerðarstórveldi sem hrundi
Fyrir 119 árum keypti fátæk-
ur jámbrautarstjóri, Axel
Broström sér tvisiglt hafskip
(galeas) og byrjaöi aö flytja
járn á Vánern. Skipiö kostaði
2000 rikisdali (sænska).
Þetta litla seglskip var upp-
hafiö aö stærstu útgerðar-
samsteypu, er nokkurn tima
hefur litið Ijós undir sænskum
fána. Stærst og umfangsmest
varö samsteypan 100 árum
síðar. 1968 voru skipin flest,
eöa 78 undir sænskum fána.
Tonnatalan 1.458.711 tonn
dw. 997.439 lestir brúttó.
1974 varö tonnatalan
2.252.498 tonn dw. (þá voru
mörg tankskip i flotanum, en
fjöldinn komin á hraða niöur
leið). Skipafélög samsteyp-
unnar voru 11 undir sænskum
fána, auk rúmlega 20 undirer-
lendum fánum „flag of con-
venience" (þægindafána).
Gróflega má segja, að hruna-
dansinn sl. 10 ár hafi krafist
jafn mikilla fórna og eitt
hundrað ára uppbygging, eldri
kynslóðanna. Auk skipaflot-
ans, átti Broström: Eriksberg
skipasmíðastöðvarnar, hálfa
skipasmíöastöðina í Uddev-
sinna. Æsku sinni eyddi hann
á erlendum heimavistarskól-
um. Síðar vann hann á skrif-
stofu hjá stóru erlendu út-
gerðarfyrirtæki, til að nema út-
gerðarrekstur til fullnustu.
Dan Axel átti erfitt með að feta
í fótspor foreldra sinna og
uppfylla strangar kröfur móður
sinnar, Ann-ldu, meðan hún
var enn á lífi. í staðinn reyndi
hann að finna lifsfyllingu í aö
njóta ómælt af skemmtanalifi
hinnar auðugu yfirstéttar
þeirra tima, enda skorti ekki
gullið. 24 ára gamall ákvað
hann þó að fara að ósk fjöl-
skyldunnar, og kvæntast konu
úr „réttri“ stétt. Sú útvalda var
Ulla Holm, dóttir auðugasta
fataframleiðanda i Gautaborg.
Á sjöunda áratugnum, var
sagt að þýðing Broströms fyrir
atvinnulifið í Gautaborg, yrði
aldrei of hátt metin. Minning-
arnar um hinar mikilfenglegu
skirnir skipanna ásamt
óhóflegum veizlum, er þeim
fylgdu, voru mjög umtalaðar,
sem vera bar. Hin áberandi
stétt útgerðarmanna kunni að
meta glæsileikann, við þessi
tækifæri, á glæsilegu hóteli
alla, talsvert í Volvo, Park
Avenue Hotel (fyrir veizlurnar)
og fl. og fl. Gamli Axel lagði
grunninn og var skipstjóri á
fyrsta skipinu. Sonurinn Dan
Broström, byggði upp mest af
útgerðinni. Dan var þingmað-
ur, og barðist mjög fyrir al-
mennum kosningarétti, og
völdum, alþýðunni til handa.
Hann lifði í sparsemd, og hat-
aði allt, sem hét óhóf, og
óþarfa eyðsla. Dan Broström
lézt i bifreiðarslysi árið 1925,
55 ára að aldri. Sonurinn Dan
Axel Broström (3. kynslóö)
var þá 10 ára gamall. Móðir
hans, ekkjan Ann-lda sem var
mannfælin, en bæöi óhemju
ráðrik og ósveigjanleg, réði
öllu er hún vildi i fyrirtækjunum
til ársins 1942, enda aöaleig-
andi samsteypunnar. Öllu
skyldi stjórnað i anda hins
látna Dan Broström. Dan Axel
Broström tók við af móður
sinni aldraðri. Dan Axel
Broström, var talinn veiklund-
aður, ístöðulítill og áhrifagjarn.
Hann var sagður hlaðinn sál-
arflækjum, sem sagt; alger
andstæða hinna framtaks-
sömu og dugmiklu foreldra
Þrjár kynslóðir, mis vel dugandi í rekstri skipaflotans, Axel gamli Broström, þá Dan Broström
og loks Dan-Axel Broström.
Sigurbjörn
Guðmundsson
„Þetta litla
seglskip var
upphafiö aö
stærstu útgeröar-
samsteypu, er
nokkurn tíma hefur
litiö Ijós undir
sænskum fána
Víkingur 43