Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1996, Síða 59

að byggingarstarfsemi undanskilinni, er ó-
hætt að segja að fjórða til fimmta hvert starf
sé í iðngreinum sem tengjast sjávarútvegi.
Við erum að tala um u.þ.b. þrjú þúsund
störf, en þetta hlutfall hefur dregist saman á
undanförnum áratug. Astæðan er í fyrsta lagi
sá augljósi samdráttur sem orðið hefur í
skipasmíðaiðnaði. Nýsmíði skipa hefur lagst
af hér á landi, hún fluttist mest til Noregs þar
sem þessi iðnaður var niðurgreiddur um 11
prósent um langt árabil. Einnig fluttist við-
gerðavinna vegna stærri verkefna til annarra
landa þar sem launakostnaður og fram-
leiðlsukostnaður almennt hefur verið lægri.
Það spilaði líka inn í að skipasmíðastöðvarn-
ar hér voru of margar og vanmáttugar til að
takast á við stærri verkefni. I öðru lagi má
benda á sveiflurnar í efnahagslífinu hér á
landi, breytingar á raungenginu á síðasta ára-
tug voru alltof snarpar. Eitt árið voru vinnu-
skilyrði góð en annað árið var efnahagsum-
hverfið óviðunandi fyrir stöðvarnar. Þetta fór
illa með mörg innlend fyrirtæki. Fylgnin á
milli gengis sjávarútvegs og iðngreina sem
tengjast honum er mjög mikil.“
Er hin umtalaða uppsveifla í sjávarútvegin-
um undanfarin tvö ár merkjanleg í starfiemi og
afkomu fyrirtœkja í iSnaði tengdum sjávarút-
vegi í dag?
„Eg held að segja megi að vöxtur hjá þess-
um fyrirtækjum sé mjög merkjanlegur. Sér-
staklega er vöxturinn merkjanlegur þegar lit-
ið er til útflutnings fyrirtækjanna. Þrátt fyrir
að útflutningur iðnvarnings sem tengdur er
sjávarútvegi sé ekki stór í hlutfalli við heildar-
útflutning landsmanna þá eru þau jákvæðu
teikn á lofti að hann hefur verið vaxandi sem
hlutfall af útflutningi allra iðnaðarvara. Ef við
tökum t.d. tíu ára tímabil frá 1985 til 1995
þá hefur útflutningur að raungildi meira en
tvöfaldast, hann var 2,2 milljarðar árið 1995
en ekki nema rúmur milljarður 1985. Aukn-
ing útflutningsverðmæta er því mikil hjá
þessum litla hluta iðnaðarins og hann hefur
ýmsar forsendur til að stækka enn frekar. ís-
lenski heimamarkaðurinn er mjög mikilvæg-
ur, hann er bæði stór og framsækinn, um-
hverfi íslensks sjávarútvegs er mjög lifandi og
að því leyti ætti að geta þróast hér sterkari út-
flutningsiðnaður sem byggist á þeim
grunni.“
Má kannski að einhverju leyti þakka lagð í
íslenskum sjávarútvegi það að fyrirtaki hafa
fimdið hjá sér þörf til að leita út fyrir land-
steinana með framleiðslu sína, þ.e. að kreppu-
ástand hér heima hafi orðið til að efla útflutn-
ing?
„Eg veit ekki hvort hægt er að segja að ein-
hver kreppa hafi komið því til leiðar. Fyrir-
tækin hafa auðvitað þær óskir hvert fyrir sig
að vaxa og þegar þau hafa vaxið upp í vissa
stærð á heimamarkaði þá verður ekki meira
gert þar. Þá geta þau nýtt þann grunn sem
þau hafa byggt hér heima til að sækja út á er-
lenda markaði með sömu tækni, þar eru
tækifærin fyrst og fremst. En í neyðarástandi
gera menn ekki stóra hluti vegna þess að það
er dýrt að hefja umsvif á nýjum mörkuðum,
menn nýta sveigjanleikann og kraftinn sem
skapast við góð skilyrði heima til þess.“
En megnið af þessum tíu árum sem mikil
aukning hefúr orðið í útflutningi hefur verið
samdráttur í sjávarútvegi og efnahagslífinu
öllu?
„Jújú, það ríkti stöðnun frá 1987 og til
1994 en þrátt fyrir það jókst útflutningur
iðnfyrirtækja sem tengjast sjávarútvegi. Það
varð hins vegar mikil strúktúrbreyting í út-
flutningsiðnaði á þessum tíma; hátæknivörur
fengu aukið vægi en vörur byggðar á lægri
tækni hafa staðið í stað.“
Ern einhverjar tölur til sem sýna innlend og
erlend aðflóng til íslenskrar útgerðar?
„Það er ekki til mæling á því hver innlendu
og erlendu aðföngin eru til útgerðar. Það er
nokkuð erfitt að leggja mat á slíkt, því þá þarf
|$| Slippstöðin hf

HAFNARFJARÐARHÖFN
Sjómannablaðið Víkingur
59