Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1997, Blaðsíða 30

h reyst i
ímyndinni?
í hugum okkar flestra eru sjómenn sög-
unnar stórir, sterkir og hraustir einstak-
lingar. Slíka einstaklinga hlýtur að þurfa til
að stunda sjómennsku hvort sem er í
flutningum eða fiskveiðum. Áliafnir skipa
vinna margvísleg störf þar sem að baki
liggur mismikið líkamlegt erfiði. Þó yfir-
menn á skipum beri ábyrgð og andlegt
álag sé oít mikið er líkamlegt erflði þeirra
minna en t.d. háseta um borð. Ég hef það
eftir einum hásetanna sem ég hef rætt við,
að það líkamlega erfiðasta sem skipstjór-
inn geri sé að labba niður úr brti, í matsal-
inn og upp aftur!! Enda er nú svo komið
að vandamál eins og offlta hefur nú teygt
anga sína til sjómanna eins og margra ann-
arra.
Þollitlir sjómenn
Nokkrar áhafnir hafa verið sendar í
mælingar á líkamsástandi sínu, s.s. þol-
próf, blóðfitumælingu, blóðþrýstingsmæl-
ingu, fltumælingu og vigtun. Niðurstöð-
urnar hafa almennt verið slæmar því þær
sýna að hreysti sjómanna virðist ekki alltaf
vera í takt við þá ímynd sem maður hefur
á sjómannastéttinni. Þannig reynast marg-
ir sjómenn þollitlir og eiga þvx erfitt með
að takast á við það sem krefst úthalds. Lík-
amsmælingamar hafa einnig sýnt að marg-
ir sjómenn, og þá ekki síst yfirmenn, eru
oft of þungir með of háa blóðfitu (kól-
esteról), blóðþrýsting og jafnvel á lyfjum
vegna þessa.
Vorið 1996 ákváð Samskip að gera átak
í næringarmálum á skipunx sínum og var
ákveðið að fara af stað með tilraunaverk-
efni þar sem eitt af þeirra skipum tók þátt
í ákveðnum fæðisbreytingum eftir að hafa
farið í gegnum áðurnefndar líkamsmæl-
ingar. Gerður var matseðill fyrir 5 vikur og
fylgdu öllum réttum uppskriftir. Matseðl-
amir vom unnir í samvinnu mín og mat-
reiðslumanns. Við gerð matseðlanna var
tekið tillit til óska áhafnarinnar. Þegar fýrs-
ta vika nýs matseðils var tekin í notkun fór
ég í siglingu með skipinu til að fylgja mat-
seðli eftir og veita áhöfninni fræðslu um
verkefnið og næringarmál almennt.
Fæðisbreytingar
Til að draga úr fitu og þá sérstaklega
harðri fitu var dregið úr notkun fituríkra
mjólkurafurða og var t.d. hætt að kaupa
nýmjólk, en léttmjólk og undanrenna ein-
göngu notuð, bæði í matargerð og til
drykkjar. Þá var dregið úr notkun á feitu
kjöti, feitum ostum og sýrðar mjólkurvör-
ur notaðar í stað majoness. Hætt var að
nota beikon í morgunverð nema til til-
breytingar. Til að draga úr próteinneyslu
var dregið úr kjötneyslu og sérstaklega
feitu kjöti. Þetta var gert m.a. með því að
nota nýjar uppskriftir þar sem grænmeti
er haft með í tilbúnum réttum. Grænmet-
is- og ávaxtaneysla var aukin og fram-
reiðsla þeirra höfð með mismunandi
hætti. Með nýjum matreiðsluaðferðum
var hægt að draga úr notkun á feiti og feit-
30
Sjómannablaðið Víkingur