Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1997, Blaðsíða 45

Hvalveiðarnar eru líklega um-
deildasta atvinnugrein á íslandi.
Háværar deilur í útlöndum hafa
teygt anga sína hingað til lands og vakið
upp spurningar um réttmæti þess að
veiða hvali. Vegna afstöðu Alþjóðahval-
veiðiráðsins og ;if ótta við hefndaraðgerð-
ir friðunarsamtaka var hvalveiðum hætt.
Nú þegar rætt er um að hefja þær á ný ótt-
ast ýmsir innlendir aðilar að friðunarhóp-
arnir geti truflað afurðasölu á mikilvægum
mörkuðum erlendis og jafnvel haft áhrif á
v;txandi ferðamannastraum.
Þeir sem hefja vilja hvalveiðar benda á
mikil útflutningsverðmæti í hvalaafurðum
og að mörg mikilvæg störf tengist ltval-
veiðum. Einnig er höfðað til rannsókna á
stærð ýmissa hvalastofna sem taldir eru
þola veiðar. Einnig er bent á að ef hvala-
stofnar stækki óheft sé matarþörf hval-
anna geysilega mikil og muni fara vaxandi
í framtíðinni.
Rökin eru því margvísleg með og á
móti. Hitt er þó ljóst að öll umræðan ein-
kennist ;tf taugatitringi og öfgum eins og
því miður vill oft brenna við þegar rætt er
um friðunar- og vemdunarmál, hvort sem
um er að ræða dýrategundir eða ósnortið
land. Hagsmunir og ótti stangast á.
í landinu eru enn góðir og gegnir hval-
veiðimenn sem höfðu góð tök á veiðiskap
sínum. í þeim hópi er Kristján Þorláksson
sem er nú kominn á efri ár. Hann á merka
veiðimannasögu að baki.
Ég er fæddur á Súðavík 19- júní 1909 og
Jrar ólst ég alfarið upp. Bærinn hét Neðri-
Saurar en bæjarhúsin eyðilögðust í snjó-
flóðunum 1994. Faðir minn var Þorlákur
Hinrik Guðmundsson sem fæddur var
1877. H;um gekk gjarnan undir nafninu
Hrefnu-Láki vegna þess að segja má að
hann hafi verið brautryðjandi í hrefnu-
veiðum. Móðir mín hét Marsibil Þorsteins-
dóttir. Hún var dóttir Þorsteins Ámasonar
í Hvítársíðu í Borgarfirði. Hún var fædd
1874. Við systkinin vomm fjögur. Elstur
var Guðmundur, fæddur aldamótaárið, en
hann lést aðeins tvítugur. Margrét var
næstelst, fædd 1902. Hún dó fýrir fjómm
ámm. Karl var fæddur 1906 en ég er
yngstur.
HVALVEIÐARNAR BYRJA
Það var svo árið 1949 sem ég byrjaði á
hvalveiðunum hjá Lofti Bjarnasyni. Það
var Önnur vertíðin sem hvalveiðarnar
vom stundaðar frá Hvalstöðinni í Hval-
firði. Þá var ég háseti. Það voru alfarið
Norðmenn sem vom með bátana. Ég var
fyrst á Hval 1 en skipstjóri var Kristian
Engeli. Hann hafði verið skipstjóri í Suður-
íshafinu í yfir Jirjátíu ár. Nú var hann orð-
inn of gamall og fékk ekki lengur að fara í
íshafið. Allir yfirmennimir voru norskir,
einnig vélaliðið, vélstjórar og kyndarar.
Matsveinninn var líka norskur.
Árið eftir var ég einnig með Kristian og
Jiá á Hval 2, en árið 1951 var ég ráðinn
skytta á Hval 4. Ég hafði aðeins litla
reynslu af að skjóta hrefnu því að pabbi
skaut alltaf sjálfur. Ég skaut fvrstu hrefn-
una vorið 1950. Þá var pabbi orðinn veik-
ur en hann þjáöist af magakrabbameini.
Hann var mjög þjáður af því. Þegar hann
gat ekki farið sjálfur fómm við út bræð-
umir, ég og Karl. Þá skutum við hrefnu út
af Álftafirðinum. Það var fyrsta lirefnan
sem ég skaut.
Haustið 1951 fór ég í Stýrimannaskól-
ann og var eftir það stýrimaður og skytta.
Fyrst Jiegar ég varð skytta á Hval 4. var
Þorsteinn Þórðarson skipstjóri. Hami var
einn af kennurum Stýrimannaskólans. Á
sama tíma byrjaði Agnar Guðmundsson
sem skytta og skipstjóri á Hval 2. Þegar
Agnar hætti varð Jónas Sigurðsson skip-
stjóri og skytta á Hval 2. Síðar var hann
með Hval 5 Jiegar hann var keyptur. Jónas
var kennari við Stýrimannaskólann og
varð síðar skólastjóri.
Átið 1952 þcgar ég lauk prófi frá Stýri-
mannaskólanum varð ég stýrimaður og
Sjómannablaðið Víkingur
45