Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1997, Qupperneq 53

aðeins þegar við sáum að háhyrningamir
réðust á hana. Það var alveg hryllilegt að
sjá aðfarirnar og boðaföllin voru alveg
rosaleg þegar háhyrningarnir réðust á
hrefnuna. Hún stökk upp hvað eftir ann-
að, þurrkaði sig alveg upp úr sjónum en
háhymingamir fláðu af henni spikið. Síð-
ast þegar hún stökk var ekkert eftir nema
blóðstykki. Háhyrningarnir fláðu hana
gjörsantlega.
Þegar við höfðum horft á þetta hífðum
við okkar hrefnu upp og fluttum okkur
til talsvert langt frá þeim stað sem við
vomm á. Þar lögðum við hrefnunni á ný.
Svo héldum við inn fyrir aftur og þá vom
háhymingamir að synda út til baka, allur
hópurinn.
Nú var pabbi tilbúinn að skjóta. Þegar
einn háhyrningurinn kom í færi skaut
pabbi. Hinir tóku á rás og syntu í kafi.
Þeir vom á skammri stundu komnir um
mílu í burtu þegar þeir komu upp aftur.
Skutullinn steindrap þann sem pabbi
skaut. Við innbyrtum hann og skámm.
Kjötið var selt ásamt hrefnukjötinu inni á
ísaflrði. í maganum á þessum háhymingi
voru ein þrjú geysistór kjötstykki. Þau
vom vegin og reyndust vera hátt í 70 kíló
á þyngd. Þetta vom alveg óskemmd kjöt-
stykki. Rengistykki sem var í maganum
var á annan metra á lengd og um fet á
breidd. Háhyrningurinn hafði gleypt
stykkið eftir að hafa flegið það utan af
hrefnunni.
Auk hrefnukjötsins var hálf hnísa í
maga háhyrningsins, afturpartur af
hnísu. Af þessu má sjá að háhyrningar
em gráðugir og geta gleypt mikið. Þetta
var talsvert stór háhymingur. Ég giska á
að hann hafl verið ein 30 fet á lengd.
Við vomm vanir því að þegar háhym-
ingar sáust í Djúpinu var það samtímis
því að síld gekk þar inn. Það kom reynd-
ar oft fyrir. Það sama gilti uni hrefnuna,
hún fylgdi á eftir síldintii. En eftir að há-
hyrningurinn var búinn að sveima um
svæðið hvarf hrefnan fyrst á eftir. Tvisvar
man ég eftir að hræ af hrefnum rak inn
við Vatnsfjarðarnes sem höfðu augljós-
Iega verið drepnar af háhyrningum. Hræ-
in vom illa útleikin. Það var því augljóst
að hrefnurnar vom hræddar við háhym-
ingana og flúðu þá.
MARGT ATHYGLISVERT Á HAFINU
Ég sá tvisvar rjúpur í hóp á haflnu vest-
ur af landinu og alveg norður undir
Dohrnbanka. Þær flugu í stefnu á ísland.
Við sóttum mikið þangað þegar við vor-
um að veiða búrhvalinn. Rjúpumar vom
nokkuð margar saman í hópum. Þær
komu fljúgandi í stefnu á landið. Það
vakti upp spurningar hjá okkur hvort
þær fljúgi að einhverju leyti á mOli land-
anna. Það er ekki svo langt á milli.
Eitt sinn sáurn við stóra vöðu af tún-
fiski í norðvestur af Snæfellsnesi. Norð-
mennimir þekktu túnflskinn því að þeir
vom vanir að sjá mikið af honum í Suður-
íshaflnu. Vaðan óð eins og síldartorfa
með bakuggann upp úr. Öðm hvoru
kíktu þeir upp úr sjónum. Þetta voru
stórir fiskar. Torfan var áreiðanlega 60-70
faðmar í þvermál. Þetta var því stór vaða.
Ég var reyndar búinn að sjá túnflsk
áður en það var árið 1944 þegar mikið
gekk af túnflski inn Djúpið. Bátamir vom
þá flestir að veiða hafsíld í reknet í Djúp-
inu. Þeir náðu þá í nokkra túnflska en ég
man ekki hvort þeir fengust í reknetin
eða hvernig þeir veiddust. En túnfiskur-
inn hélt sig mikið í kringum reknetabát-
ana. Þeir sem veiddust vom seldir hingað
suður.
Einnig var stundum rnikið af beinhá-
karli. Við sáum þá oft frá hvalbátunum.
Það var að minnsta kosti tvö eða þrjú
sumur sem mikið var af beinhákarli þeg-
ar komið var nokkuð vestur fyrir Jökul-
gmnnið, það er að segja 50-60 sjómílur í
norður frá Snæfellsnesi. Þá sá maður
ugga við ugga, alveg breiður af beinhá-
karli.
Þegar ég sagði honum Inga H. Bjama-
son efnaverkfræðingi í Hvalstöðinni frá
beinhákarlinum'bað hann mig að skjóta
einn ef ég fengi tækifæri til og koma með
bita af lifrinni í land.
Ég náði beinhákarli strax í næsta túr.
Þá var ég á leið í land með tvær langreyð-
ar. Ég lagði skipinu að einum hákarlinum
og skaut hann. Það var feiknastór gaur.
Við ætluðum fyrst að reyna að taka hann
inn á dekkið og settum hlauparann á
hann sem lá í blökk hátt uppi í mastrinu.
Við festum í sporðinn og hífðum hann al-
veg upp í blökkina en jtó var hausinn
niður í sjó. Þetta var svona stór hákarl.
Við létum hann því síga niður aftur og
settum á hann hvalkeðjur eins og við not-
uðurn til að draga hvalina á síðunni í
land.
Svo héldum við af stað og vorunt bún-
ir að sigla nokkuð lengi. Þá kom einhver
úr vélaliðinu sem hafði ætlað að skoða
hákarlinn en sá hann ekki. Þegar hann
kom inn í brúna spurði hann um hákarl-
inn. Ég sagði að hann væri á síðunni en
fór samt að gá. Hann hafði þá slitnað frá.
Sporðurinn hafði slitnað af.
En það merkilega gerðist að þegar við
fómm út aftur í næsta túr sigldum við
beint fram á hann jxir sem hann var á
reki um 50 sjómílur út af Snæfellsnesi.
Veðrið var gott og stillt svo að við gátum
Iagt að honum. Það var gert gat á hákarl-
inn og teknir úr honum tveir kassar af lif-
ur. Nóg var af henni í honum. Það virtist
vera mest lifur í öllu kviðarholinu, en
hún er öðmvísi en í öðmm hákörlum.
Hún er stinnari og hörð viðkomu. Ég veit
ekki hvort hægt er að vinna þessa há-
karlaiifur.
SUNDURLYNDI UM BORÐ í HVAL-
BÁT
Ég get látið fjúka með frásögn til gam-
ans frá því að ég var með Norðmönnun-
um. Þegar Hvalur 1 kom frá Noregi árið
1949 vom auk skipstjórans tveir norskir
stýrimenn, en þá kom þeim svo illa sam-
an honum Kristian Engeli skipstjóra og 1.
stýrimanni. Það varð til þess að sá síðar-
nefndi fór heini í fússi. Annar stýrimaður
var roskinn maður og vön hvalaskytta og
hann tók við sem 1. stýrimaður.
Aðdragandinn sem fyUti mælinn var að
eitt sinn var skipstjórinn búinn að skjóta
hval. Annars gekk honum stundum illa
að skjóta. Það þurfti því að skjóta um-
skoti. Það var kallað umskot ef það hittist
ekki nógu vel í fyrsta skoti. Þá var skotið
öðmm skutli.
Ég var í brúnni hjá skipstjóranum. Ein-
hver hásetinn varð að vera í brúnni við
stýrið þegar skotinn var hvalur. Fyrsti
stýrimaður var frammi á bakkanum að
undirbúa umskotið. Skotlínan var alltaf
splæst við hankann á skutlinum. í þetta
sinn hnýtti stýrimaðurinn skotlínunni í
skutulinn með pelastikki. Skipstjórinn
hristi höftiðið stórhneykslaður og sagðist
aldrei hafa séð aðrar eins tiltektir fyrr.
Hann væri þó búinn að skjóta 5000 hvali
í Suður-íshafinu. Skipstjórinn sagði að að
það væri ekki hægt að ganga svona frá
skotlínunni og kallaði það til stýrimanns-
ins, en hann sagðist hafa skotið álíka
rnarga hvali í Suður-íshafinu og iðulega
liefði verið gengið frá skotlínunni með
pelastikki. Hann sagði að það væri óþarfi
Sjómannablaðið Víkingur
53