Náttúrufræðingurinn - 1962, Qupperneq 15

NÁTT Ú R U F RÆÐI N G U R IN N
61
V A
kjarni; p. by. korn hjá
svipu; lilutverk óþekkt;
4. mynd. Trypanosomi-
dae. A. Herpetomonas,
sníkjudýr í meltingaríær-
um ýmissa dýra, einkurn
skordýra. B. Leishmania,
svipulaust sníkjudýr í
veljum ýmissa hryggdýra,
veldur skæðum sjúkdóm-
um í mönnum. Berst með
flugum, en í innyflum
jreirra eru dýrin ójrekkj-
anleg frá Herpetomonas.
C. Crithidium, í melting-
arfærum skordýra. D. 'J'ry-
panosoma, veldur m. a.
svefnsýki i mönnum og
skepnum. — ba. gr. enda-
korn svipu; //. svipa; nn.
me. bifhimna.
Ýmsar tegundir Trichomonas lifa í meltingarfærum manna og
valda oit óþægindum. Ein tegund lii'ir í kynfærum kvenna og veld-
ur bólgum. (6. mynd.)
Nokkrar tegundir svipudýra iila í meltingarfærum termíta. Ter-
mítarnir eru skordýr, sem lifa í flóknunr félagsbúum, svipað nraur-
um, og eru því stundum kaliaðir lrvítir nraurar, þótt Jreir séu
óskyidir maurum. Termítarnir lil'a á tré, en lrala enga nreltingar-
vökva, senr vinna á jrví. Svipudýrin nrelta timbrið fyrir termítana,
en fá að launum nrat og húsaskjól. Þessar tegundir svijrudýra geta
lrvergi þrifizt rrema r termítum og sömuleiðis veslast termítarnir
upp, ef þeir verða af svijmdýrunum.
Kragasvipttdýrin, Choanoflagcllal.a (7. mynd), lral'a eina svipu og
sitja oltast föst á stilk, stundum í klösunr. Þau hafa frymiskraga
utan um svipuna. Með svipunni nrynda þau strauma í vatninu, senr
þau lifa í, og taka ujrjr fæðu utan á kraganum en skila úrganginum
inni í kraganum. Af kragasvipudýrunr eða skyldum dýrum lrafa
Euglena hefur ljósnæman díl (e.), eins og margir grænir svipungar. E. Peranema
trichophorum, hefur aldrei blaðgrænu. Kokið (gu.) er styrkt stoðþráðum (rod.),
og getur opnazt og lokazt. res. forðanæring. /•'. Copromonas, lifir í saur froska.
c.vac. herpibóla; f.vac. vökvabóla með næringu (meltibóla); mi. kjarni. x 1700.
F' Copromonas í pörun.