Náttúrufræðingurinn - 1962, Blaðsíða 28

74
NÁT T ÚRUFRÆÐINGURINN
2. mynd. Teikning, er sýnir myndun malaráss, þar sem jökull gengur út í
vatn. Jökullinn er hopandi, en gengur þó dálítið fram vetur hvern og myndar
þá urðargarð. A schematic fig. showing a receding inland ice front, annual
moraines and an esker. — Úr Magnusson — Granlund — Lundqvist 1957.
eða stuttur hryggur, og sé jökullinn hopandi, myndast ár hvert nýr
hóll eða hryggjarstúfur bak við þann, er myndaðist árið á undan,
svo að smárn saman myndast röð af nreira eða nrinna sanrtengdunr
hólum eða þá alveg samlrangandi hryggir eða ásar, þar senr þó oft
nrá greina milli lrinna árlegu viðbóta. 2. mynd sýnir rnyndun slíkra
ása, og 3. mynd dæmigert (týpískt) þversnið gegnunr ás. Venjulega
er setið mjög greinilega vatnsnúið, bæði rnölitr og sandurinn, og
allvel sortérað og lagskipt, og lrallar lögunum niður til beggja liliða
svo senr teikningin sýnir. Skálin, senr sýnd er í kollinum, er eftir
jaka, sem strandað hefur og bráðnað þarna. Svipuð jökulker nrá
víða sjá á Skeiðarársandi, þar senr jakar hafa strandað í jökulhlaup-
um. Oft eru slík ker meðfram malarásunum og tjarnir í (9. nrynd).
Strikalínan sýnir upprunalegt þversnið ássins nreðan veggir jökul-
ganganna enn héldu að honum. Þegar jöklar lropa af flatlendi, er
algengt að lón myndist franran við þá, og r slíkum lónum geta
hæglega myndast malarásar, en sjaldan verða þeir mjög langir.
Malarásar geta einnig myndast ofan á jökli, í farvegum leysing-