Náttúrufræðingurinn - 1962, Side 40

84
NAttúrufræðingurinn
svæði liafi jafnan verið jökullaust á síðasta jökulskeiði. Vík ég
nánar að þessu síðar.
Þennan varnagla her ekki að skilja svo, að ég telji jökla Iiala
orðið nokkrum mun meiri á síðasta jöknlskeiði en T. E. sýnir á
korti sínu af nágrenni Eyjaljarðar (T. E. 1959, bls. 13, og 1962, bls.
27), heldur aðeins svo, að þeir kunni að hala orðið lítið eitt meiri.
Kortið er hið markverðasta — og fyrsta kort sinnar tegundar, sem
birt hefur verið af svæði hér á landi.
Síðari og meiri hluti greinarinnar fjallar um nýjar athuganir
höfundar við Berufjörð og Hamarsfjörð eystra. Þar var ég við svip-
aðar ahuganir 5. og 6. september 1945. Af þeim hef ég sömu sögu
að segja og T. E. um allt láglendið á utanverðu nesinu milli nefndra
fjarða. Þessu láglendi, sem er einkar greinilegur strandflötur, er
vel lýst með orðum T. E.: „Þarna morar allt af hvössum bríkum,
strýtum og görðum. Meðal garðanna . . . eru áberandi berggangar,
sem standa eins og hlaðnir garðar marga metra upp úr umhverf-
inu.“ Hvorugum okkar tókst að finna þar nokkrar jökulrákir. Og
enn get ég tekið undir eftirfarandi staðhæfingu T. E.: „Jökull skil-
ur ekki við undirlendi, sem hann skríður yl'ir, í svona étnu ástandi,
heldur eru verksummerki hans sléttar, fágaðar og oftast ísrákaðar
klappir."
Al' þeim forsendum, sem hér voru teknar upp og mjög saman
dregnar, dregur T. E. þá ályktun, að á síðasta jökulskeiði hafi utan-
vert nesið rnilli Berufjarðar og Hamarsfjarðar verið jökullaust,
skriðjöklarnir, sem gengu út firðina, hafi ekki náð saman framan
við fjallgarðinn, sem þar liggur á milli, heldur hafi Berufjarðarjök-
ullinn endað innan við Teigarhorn og Hamarsfjarðarjökullinn
nálægt Harnri.
Þetta er í alla staði eðlileg ályktun af athugunum T. E. En ég
hef gert þarna eina athugun, sem bendir til annars:
Fram af meginfjalllendinu, sem skilur margnefnda firði gengur
lág hálendisálma, sem nefnist Hálsar, áfram út eftir nesinu langleið-
ina út að Djúpavogi. Uppi á henni nálægt. vatnaskilum á skemmstu
gönguleið milli bæjanna Teigarhorns við Berufjörð og Háls við
Hamarsfjörð, eru skýrar jökulrákir á klöppum í h. u. b. 100 m hæð
yfir sjó. Rákirnar eru tvíátta: Eldra kerfið — nokkuð máð gTÓp —
stefnir á Papey (þ. e. litlu austar en suðaustur) og hið yngra —