Náttúrufræðingurinn - 1963, Blaðsíða 44

38
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Á Suðurskautslandinu finnast ekki nema þrjár blómplöntur. Finn-
ast þær aðeins fyrir norðan 64. breiddarbaug, á skaganum, er gengur
í áttina til S-Ameríku. Plöntur þessar eru tvær grastegundir af ætt-
kvíslinni Deschampsia og smávaxin jurt að nafni Colobanthus
crassifolius D-Urville. Annars staðar á Suðurskautslandinu finnast
aðeins þörungar, fléttur og mosar. Af leifum þessara jurta mynd-
ast örþunnt jarðvegslag, einkum á varpstöðvum fuglanna og í grennd
við þær. Gerlagróður í þessum jarðvegi virðist vera mjög svipaður
og á öðrum stöðum á hnettinum. Meira að segja hafa fundizt þarna
köfnunarefnisbindandi gerlar. Um sveppi er aftur á móti mjög lítið.
Þörungarnir eru sá flokkur plantna, sem mest er af á Suður-
skautslandinu. Venjulega finnast þeir skammt frá ströndinni, og
þeir vaxa bæði á landi og í tjörnum. Oft eru þeir við ísrendur,
þar sem raka er að finna af völdum sólbráðar. Meira að segja geta
sumir þeirra vaxið á sjálfum ísnum og lita þeir hann þá stundum
grænan eða rauðan. Mest áberandi eru blágrænþörungar og græn-
þörungar, en af kísilþörungum er einnig mikið, aðallega í tjörnum.
Harðgerðustu plönturnar á Suðurskautslandinu eru flétturnar.
Teygja þær sig lengra en aðrar plöntur inn á hina líflausu eyði-
mörk. Finnast þær á fjallatoppum langt inni í landinu. Fléttuteg-
undirnar eru af ættum, sem algengar eru annars staðar á jörðinni.
Af lægri dýrum er mjög lítið á Suðurskautslandinu. í tjörnum
finnast frumdýr, hjóldýr og ormar, og auk þess ein rækjutegund,
Branchinecta granulosa Daday. Sniglar eða fiskar finnast þar ekki.
Á landi finnast nokkur skordýr, köngulær, maurar, lýs og stökk-
skottur. Um helmingur þessara dýrategunda eru sníklar á fugli
eða á sel. Stærsta landdýrið er fluga \/2 cm á. lengd, Belgica ant-
arctica.
Úr jarðsögu.
Enda þótt Suðurskautslandið sé svo fátækt af lífi í dag og hafi
sýnilega verið það í milljón ár, þá hefur það ekki alltaf verið
þannig. í jarðlögunum undir hinni þykku íshellu hafa fundizt
steingerðar leifar af jurtum og dýrum, sem sýna, að þarna hefur
á löngu liðnum tímum verið frjósamt land og hlýtt loftslag, líkt
og nú gerist í tempruðu beltunum. Þarna hafa meira að segja
fundizt allt að 4 m þykk lög af steinkolum og eru þau talin vera
um 250 milljón ára gömul. Líka hafa fundizt frá þessum tíma trjá-