Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1996, Qupperneq 21

Náttúrufræðingurinn - 1996, Qupperneq 21
Jarðhiti í hofsjökli ARI TRAUSTI GUÐMUNDSSON egar Hofsjökull var kannaður með íssjá fyrir rúmum áratug kom í ljós að hugmyndir manna um að undir honum væri falið stórt eld- fjall voru réttar. Helgi Björnsson jökla- fræðingur hefur ritað um undirlög Hofs- jökuls, m.a. í Náttúrufræðinginn (60. árg. 3. hefti) og lýsir þar eldstöðinni. í henni er geysistór askja en auk þess hefur hún ýinis önnur einkenni megineldstöðva, eins og t.d. súrt berg sem sést m.a. í Hásteinum. Þeir eru brött jökulsker hátt í jöklinum (1. mynd). Jarðhita er að finna í mörgum megineldstöðvum, sbr. háhitasvæðin í Öskju og Hengli. Unt jarðhita í Hofsjökli hafa menn þó ekki vitað með vissu. Hvergi sáust hans merki í mælingaferðum vegna íssjármælinganna né heldur sxðan, í ferðum sem farnar hafa verið m.a. á vegum Orku- stofnunar til að fylgjast með afkomu Hofs- jökuls. Reyndar kom lilaup fyrir nokkrum árum í kvísl úr norðanverðum Hofsjökli (Skálakvísl, austan við Krókfell) með greinilegri lykt af brennisteinsvetni (Þor- kell Guðbrandsson, Sauðárkróki, munnl. uppl.) en mælingar á uppleystum efnum í árvatni hafa ekki bent til jarðhita undir Hofsjökli. Gufuhola FINNST Harðsnúinn hópur fjalla- og vélsleðamanna á Akureyri hefur sótt mikið í hálcndið upp af Eyjafirði og til stóru jöklanna inni á Ari Trausti Guðmundsson (f. 1948) lauk cand.mag.- prófi í jarðeðlisfræði frá Oslóarháskóla 1973 og nam jarðfræði við Háskóla íslands 1983-1984. Hann var kennari við Mcnntaskólann við Sund 1974-1988. Ari Trausti hefur m.a. unnið við dagskrárgerð fyrir útvarp og sjónvarp frá 1978 og ritað kennslubækur í stjörnu- fræði og jarðfræði. miðhálendinu. Hafa ferðalangarnir ekið þvers og kruss um Hofsjökul, skoðað jökul- sker og umhverfi jökulsins. Snemma árs 1994 óku nokkrir þessara manna fram á gat í jöklinum, rétt austan við línu milli Nyrðri- og Syðri-Hásteina. Þar eru efstu drög Þjórs- árjökuls. Sagðist einum þeirra, Magnúsi V. Arnarssyni, svo frá að þeim hafi sýnst gufa standa upp af gatinu, sem var um 4 metrar í þvermál. Hafði Magnús m.a. samband við Odd Sigurðsson jarðfræðing á Orkustofn- un, en hann hefur einmitt umsjón með afkomuathugunum á Hofsjökli, og skýrði honum frá fundinum. Kom helst annað af tvennu til greina; að þarna væri jarðhiti undir eða að loftsteinn hefði fallið á jökul- inn nokkru áður en menn komu þarna að. Fyrri kosturinn þótti heldur ólíklegur þar eð ísinn var ekki siginn umhverfis gatið eins og títt er um slíka jarðhitastrompa. Hinn kosturinn þótti enn ólíklegri enda gatið þröngt og djúpt og gufumyndunin umtals- verð. Holan KÖNNUÐ LAUSLEGA Svo vildi til að höfundur þessa pistils ætlaði í leiðangur á Hofsjökul með umræddum Akureyrarhópi til að kvikmynda klifurferð eða uppgöngu á Syðri-Hásteina fyrir sjón- varp. Kom þá fram, meðan á undirbúningi ferðarinnar stóð, að nokkrir úr hópnum hefðu ekið frant á umrædda holu. Var haft samband við Odd á Orkustofnun vegna leiðarvals og samdist okkur svo um að leið- angurinu myndi koma þar við og reyna að kanna aðstæður betur. Leiðangurinn kom að holunni 18. mars 1994. Vel gekk að finna hana en lítt sást þó til gufu enda hvasst. Var augljóst að þarna var um alllanga jökulsprungu að ræða, ekki Náttúrufræðingurinn 66 (1), bls. 19-21, 1996. 19

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.