Náttúrufræðingurinn - 1986, Side 22

til með að liggja. Þegar gliðnunin vex
innan þessa beltis sameinast sprung-
urnar í eina meginsprungu. Sums stað-
ar á Þingvallasvæðinu er þessi samein-
ing langt á veg komin eða þegar lokið,
en annars staðar, svo sem í framhaldi
af Sleðaásgjá, er hún skammt á veg
komin.
NIÐURSTÖÐUR
Helstu niðurstöður greinarinnar eru
þessar:
1) Meðalstefna sprungnanna er N30°
A.
2) Meðallengd um 100 sprungna er 620
m, minnsta lengd 57 m og mesta lengd
7,7 km (Almannagjá).
3) Mesta vídd er 68 m á Hrafnagjá, en
þar á eftir kemur Almannagjá með
mestu vídd 64 m.
4) Mesta lóðrétta færslan (sigið) er 28
m á Almannagjá og þá átt við sigið
miðað við brúnir sprunguveggjanna.
Sé miðað við landið rétt austan við
Almannagjá er mesta sigið um 40 m.
5) Allar stóru sprungurnar eru mynd-
aðar við samvöxt smærri sprungna sem
upphaflega voru hliðraðar og stundum
skástígar.
6) Tvær tilgátur eru settar fram sem
skýring á tilurð sprungnanna. Fyrri til-
gátan reiknar með að gangar sem ekki
ná að brjóta sér leið til yfirborðs, valdi
togspennu á yfirborðinu sem leiði til
sprungumyndunar. í þessari tilgátu er
þó gert ráð fyrir að stærstu sprungurn-
ar (svo sem Almannagjá og Hrafna-
gjá) séu tengdar reki á gosbeltunum.
Seinni tilgátan tengir sprungumyndun-
ina og sigið á Þingvallasvæðinu við
þrýstingsbreytingar í kvikuþrónni und-
ir Hengilsþyrpingunni.
ÞAKKIR
Ég þakka Vísindasjóði fyrir styrk til
úrvinnslu á gögnum frá Þingvalla-
svæðinu.
HEIMILIDIR
Ágúst Guðmundsson. 1980. The Vogar fis-
sure swarm, Reykjanes Peninsula, SW-
Iceland. — Jökull. 30: 43—64.
Ágúst Guðmundsson. 1984a. Tectonic
Aspects of Dykes in Northwestern Ice-
land. — Jökull. 34: 81—96.
Ágúst Guðmundsson. 1984b. A Study of
Dykes, Fissures and Faults in Selected
Areas of Iceland. — Ph.D. ritgerð, Uni-
versity of London, England: 268 bls.
Axel Björnsson, Gunnar Johnsen, Sven
Sigurðsson, Gunnar Þorbergsson & Ey-
steinn Tryggvason. 1979. Rifting of the
plate boundary in north Iceland 1975-
1978. — J. Geophys. Res. 84: 3029—
3038.
Bernauer, F. 1943. Junge Tektonik auf
Island und ihre Ursachen. — í: O.
Niemczyk (ritstj.), Spalten auf Island:
14—64. Wittwer, Stuttgart.
Brander, J.L. R.G. Mason & R.W. Cal-
vert. 1976. Precise distance measure-
ments in Iceland. — Tectonophysics.
31: 193-206.
Broek, D. 1978. Elementary Engineering
Fracture Mechanics. — Sijthoff &
Noordhoff, Alphen aan den Rijn: 437
bls.
Decker, R.W. Páll Einarsson & R. Plumb.
1976. Rifting in Iceland: measuring
horizontal movements. — Vísindafélag
fslendinga, Greinar 5: 61—71.
Duffield, W.A. 1975. Structure and origin
of the Koae fault system, Kilauea vol-
cano, Hawaii. — U.S. Geol. Surv. Prof.
Paper 856: 12 bls.
Eysteinn Tryggvason. 1968. Measurement
of surface deformation in Iceland by
precision leveling. — J. Geophys. Res.
73: 7030-7050.
Eysteinn Tryggvason. 1974. Vertical crus-
tal movement in Iceland. — í: Leó
Kristjánsson (ritstj.), Geodynamics of
Iceland and the North Atlantic Area:
241-262, Reidel, Dordrecht.
16