Náttúrufræðingurinn - 1986, Qupperneq 31

Tafla 3. Samanburður á selatalningu á landi og úr lofti, á nokkrum stöðum. — of numbers of seals seen on land with a binocular (25x) and from an aircraft, sites. Comparison on the same
Staður Fjöldi sela, talning:
Sites Numbers of seals seen:
á landi úr lofti
on land from air
Markarfljótsós 42 49
Grundarfjörður 50 62
Hindisvík 182 183
Vogasker 100 167
eyjar eða sker, sem landselirnir kæpa
á. Dæmi um hið fyrrnefnda er Kaldár-
ós og dæmi um hið síðarnefnda eru
Hvalseyjar. Við Faxaflóa og á suður-
ströndinni virðist því vera nægilega
mikið um heppilega kæpingarstaði, til
þess að mikill selafjöldi þrífist þar.
Sama er að segja um Breiðafjörð en
þar er urmull eyja og skerja eins og
alþekkt er. Kæpir landselurinn þar
nær einungis í klettafjörum, að Bæjar-
vaðlinum á Rauðasandi undanskild-
um. Á Vestfjörðum er frekar lítið um
hentuga staði og selafjöldi í látrum að
sama skapi minni. Á Ströndum og í
Húnaflóa að Skaga eru slík skilyrði
aftur á móti víða, og selafjöldinn mik-
ill. Við önnur strandsvæði eru heppi-
legri kæpingarstaðir fyrir landsel ekki
eins algengir og selafjöldinn því lík-
lega minni þar af leiðandi, en þar sem
á annað borð eru slík skilyrði, er jafn-
an landselur í meira eða minna mæli,
t. d. í Bakkahlaupi og Héraðsflóa.
Umferð manna og húsdýra skiptir
líklega miklu máli. Miðað við aðrar
selategundir, þolir landselur nærveru
mannsins mjög vel. Afar sjaldgæft er
þó, að hann kæpi eða liggi uppi þar
sem er regluleg umferð manna. Einnig
hef ég orðið vitni að því að sauðkindur
hvekkja landseli og þeir steypa sér í
sjóinn, ef þær nálgast þá. Svo virðist
sem landselir þarfnist þess að hvílast á
þurru reglulega. Truflun af völdum
umferðar við látur landsela er í Dan-
mörku talin hafa valdið fækkun þeirra,
vegna aukningar í kópadauða (Heide-
Jörgensen 1979).
Hversu mikilvægt það er, að góð
skilyrði til fæðuöflunar séu nálægt látr-
um og hversu mikil áhrif þetta kann að
hafa á fjölda og dreifingu landsela við
ströndina, er erfitt að segja um.
Sjávarspendýralíf er jafnan fjölsk-
rúðugt þar sem hafsvæði eru frjósöm
og fiskgengd mikil, ef önnur umhverf-
isskilyrði lienta, samanber mergð
hvala og sela í Norður- og Suður-
höfum. Utbreiðsla landsela hér við
land er einnig þannig í megin atriðum,
að mest er um þá við þau strandsvæði,
þar sem gjöful eru fiskimið. Hvort sem
það er svo fiskgengdin ein sér eða
heppileg skilyrði til kæpingar að öðru
leyti, sem ráða hér um, er erfitt að
meta.
Utbreiðsla landsels og útsels (sjá Er-
lingur Hauksson 1985a), bendir ekki
til þess að landselurinn hverfi algjör-
lega þar sem útselurinn nemur land.
Hér skarast útbreiðsla þessara teg-
unda mun meir en gerist víða annars
staðar, t. d. við Bretlandseyjar (sjá
Summers 1979). Einstaklingar þessara
tegunda halda sig þó í aðskildum hóp-
25