Náttúrufræðingurinn - 1964, Blaðsíða 4

50
NÁTT Ú RU F RÆÐ I N G U RI N N
taldar á, að staðið hafi ai: sér ísöldina á Norðurlöndum og víðar.
Eftir öðrum leiðum en þeim, sem hér voru farnar, höfðu aðrir
grasafræðingar (Iáive & Löve 1956) komist að líkum niðurstöðum
um ísaldarstöðu íslen/.kra plantna, þótt skiptar væru skoðanir um
nokkrar einstakar tegundir. í ritgerð minni voru alls 107 tegundir
gerðar að umtalsefni, sem eftir útbreiðsluháttum þeirra hefðu með
meiri eða minni líkum getað lifað af jökultímann hér á landi.
Gengið var þar út l'rá nokkrum hópi harðgerðra tegunda, sem talið
er víst, að lil'að liafi jökultímann í Skandinavíu, vesturarktískar
tegundir, en bætt þar við öðrum þeim, sem líka eða sömu útbreiðslu
höfðu í megindráttum, enda þótt allmargar þeirra væru láglend-
istegundir, og sumar jafnvel af suðlægari uppruna. En geta má
þess, að taldar eru nokkrar líkur um meginþorra þessara plantna,
að þær hafi staðizt ísöldina, annað ltvort í Skandinavíu, Græn-
landi eða Ameríku. Af þessari kenningu leiðir vitanlega þann mögu-
leika, að miklu fleiri tegundir hali getað lifað jökultímann, þótt
jrær hafi ekki einangrazt á auðu svæðunum. Gerði ég ráð fyrir, að
minnsta kosti helmingur af flóru landsins væri ísaldarflóra, og taldi
Jró líklegt, að fulllágt væri reiknað, en ekki skal fjölyrt meira um
jrað hér.
Eitt hinna margnefndu miðsvæða er Eyjafjarðarsvæðið, eða nán-
ar tiltekið svæðið milli Skjálfandaflóa og Bárðardals að austan og
til Skagafjarðar að vestan. Ýmsir vísindamenn höfðu á það bent, að
nær hvergi á landinu væri eftir landslagi meiri h'kur á, að verið
hefðu auðir tindar og ofanverðar hlíðar á jökultíma. Fjöll eru há
og brött allt út til hafs, og allt fjalllendið mun hærra en miðhá-
lendið að baki jress. Á Jressu svæði hafði líka fundizt óvenjulega
margt miðsvæðaplantnanna, og einnig var Ijóst, að vaxtarstaðir
þeirra voru margir mjög dreifðir um héraðið og langt á milli.
Árið 1959 birti dr. Trausti Einarsson ritgerð „Studies of tlie
Pleistoeene in Eyjafjörður." Ræðir hann þar jarðmyndanir og land-
slagsmótun við Eyjafjörð á síðtertiærum tíma og ísöld. í ritgerð
jressari sýnir hann fram á með svo víðtækum rannsóknum, að naurn-
ast verður vélengt, að býsna stór svæði, samfelldar hlíðar, fjallhrygg-
ir og einstakir hnúkar við Eyjafjörð liafa verið íslaus, þegar jöklar
ísaldar náðu hámarki sínu. Gerir hann þar glögga grein fyrir jtykkt
meginjökulsins út eftir héraðinu. I>á leiðir hann og rök að jrví, að
á síðasta ísaldarskeiði hafi auðu svæðin verið enn stærri og margir