Náttúrufræðingurinn - 1964, Blaðsíða 22

68
N Á TT ÍJ R U F RÆ Ð IN G U RI N N
og 6 í fram-Eyjafirði og 2 í Hrísey. Eru þá aðeins 11 fundarstaðir
neikvæðir.
í öðrum flokki eru tegundir, sem algengar eru um útsveitir hér-
aðsins en ófundnar eða sárasjaldgæfar, er innar dregur. Þær eru alls
5 að tölu. Vera má að útbreiðsla þeirra standi að einhverju leyti í
sambandi við loftslag, og þar sé um að ræða tegundir, sem einkum
sækist eftir haflofti. En hinu verður ekki neitað, að ylirleitt hafa
láglendistegundirnar meiri útbreiðslu að tiltölu um norðanvert
svæðið en fjallaplönturnar, og væri ekki fráleitt að hugsa sér það
vegna þess, að auðu svæðin náðu á jökultíma miklu nær sjó á út-
skögunum en inn í héraði.
í þriðja flokki eru tegundir með samfelldu útlrreiðslusvæði ná-
lægt miðju héraði. Af þeim er engjavöndur (Gentiana detonsa)
strjálastur. Hin samfelldu vaxtarsvæði hans eru einungis á Ár-
skógsströnd og við Hörgá báðum megin, nokkra kílómetra upp frá
ósunum, og á litlu svæði við fjarðarbotninn. Allt er þetta í nánum
tengslum við jökuleyjarnar, en utan þeirra svæði finnst hann aðeins
við Hólavatn í F.yjafirði og í Hrísey. Villilín (Linum catharticum)
er aigengt á Látraströnd (1) og síðan um miðhéraðið frá neðan-
verðum Hörgárdal og Möðruvallasókn og inn um neðanveiðan
Eyjafjörð, allt í nánum tengslum við eyjarnar 8 16—17 og 20—21.
Einu fundarstaðirnir, sem eru utan þessa svæðis, eru svo nærri
því, að vel getur verið um samfellda útbreiðslu að ræða. Loks er
Maríulykill (Primula stricta), sem vex á samfelldu svæði frá því
skammt utan við Hörgárósa og síðan inn með firðinum, inn fyrir
fjarðarbotninn, yfir í Kaupangssveit og lítið eitt inn með Eyja-
ljarðará. Hann vex þannig við hlíðafætur eyjanna 16, 20 og 21.
Annars skal jrað fram tekið, að ef kunnugt væri, að Maríulykill
hefði nokkurs staðar tilhneigingu til að dreifast með mönnum, væri
hann sú tegund af miðsvæðapliintum Eyjafjarðar, sem ég gæti helzt
grunað í því efni.
Um 5 síðustu tegundirnar, 38—42, er áður rætt, og skal Jrað ekki
endurtekið. I stuttu máli sagt er útkoman af Jjessum athugunum
sú, að miklu flestar hinna 77 miðsvæðategunda, sem fundizt hafa
í Eyjafirði, sýna svo óumdeilanleg tengsli við jökuleyjarnar, að
ólíklega gæti verið um hendingu eina að ræða. Einkum Jrykir mér
tvennt athyglisvert í þessu sambandi. Eftir að kemur inn fyrir
Kerlingu í Eyjafirði, og eyjarnar taka að verða Ireði fáar og strjálar,