Náttúrufræðingurinn - 1964, Blaðsíða 21

NÁT T Ú R U F RÆ ÐINGURINN
67
Ennfremtir austur uni Akureyrarhólma og nyrzt í Kaupangssveit. Á þessu svæði
er útbreiðslan samfelld og í nánum tengslum við eyjasvæðin 16, 20—21. Ófund-
inn utan Jressa svæðis.
38. Kræklurót (Corallorhizn trifida) (0—300 m). Víða um allt héraðið.
39. -42. Loks eru 4 tegundir, sem erfitt er að draga ályktanir frá, meðal
annars vegna ]>ess, að nafngreining einnar þeirrar, dökkhæru (Luzula
sudetica), er vafasöm. Bláhveiti (Roegneria borealis var. islandica) breið-
ist út meðfram ám, en hefur tæpast fundizt ciðruvísi 1 liéraðinu. Hinsvegar
benda vaxtarstaðir Jress í Skagafirði ótvírætt til tengsla við auð svæði. K jarr-
h v e i t i (Roegneria canina) hefur fundizt í Leyningshöíjim, Sörlatungu og
Mciðruvöllum í Hörgárdal. Tveir síðari staðirnir eru í nánd við eyjarnar 16 og
17, og Leyningshólar eru skógarsvæði, þar sem tegundin gæti verið innflutt á
síðari árum, þótt ég telji líklegra, að hún sé þar sem gamlar leifar miklu víð-
ari útbreiðslu. Og loks er það Stefánshveitið (R. doniana v. Stefans-
sonii) frá Stóruvöllum í Bárðardal, sem að vísu er í námunda við eyju 6. Ég lief
sleppt öllum 7foegne)7>/-1egun(1 ununí vegna Jress, hve nafngreining a. m. k.
bláhveitis og Stefánshveitis er enn óviss frá ýmsum stöðum. Mætti þannig
Stefánshveitið vera mun algengara en fundarstaðir þess benda enn til. En raun-
ar eru fáar tegundir líklegri til að hafa lifað af jökultímann.
Láglendistegundir jrær, sem til miðsvæðisplantnanna heyra, eru 42
alls. Samanburður á útbreiðslusvæðum þeirra er nokkru örðugri en
með fjallaplönturnar, sem vaxa beinlínis á svæðum þeim, er alltaf
hafa verið jcikullaus. Láglendisplönturnar hafa leitað niður frá
þessum svæðum, hafi jrær vaxið þar fyrrttm. Þegar rætt er lrér um
eyjasvæði í sambandi við þær, er átt við hlíðar jreirra fjalla, sem
auðu svæðin eru á. Verður Jiví samanburðurinn við jrau svæði og
hin, sem engin bein tengsli Jtafa við jökuleyjarnar. Mér virðist
nokkurnveginn augljóst, ef sýnt verður, að plcintur jressar vaxi eink-
um í nánum tengslum við jökuleyjarnar, þá sé sennilegra, að þær
liafi dreifzt þaðan, heldur en að þær hafi borizt til héraðsins með
öðrum hætti og valið sér bólfestu á þessum stöðum frernur öðrum.
F.ftir útbreiðsluháttum má flokka Jáglendisplönturnar í þrjá
flokka. í fyrsta flokki eru Jrær tegundir, sem aðallega finnast á
dreifðum fundarstöðum og samfelld útbreiðsla er engin eða lítil,
þær eru 27 alls, og fundarstaðir Jreina allra 185. Af Jreirn eru 49 eða
rúm 26% utan þeirra svæða, sem talizt gætu til eyja, en við það er
þó að athuga, að 18 Jreirra eru á svæðinu Ólafsfjörður til Fljóta, 6
eru í Kaupangssveit og 4 í Hörgárdal svo nærri eyjasvæðum, að vel
mætti telja þá fundarstaði þar til. Af þeim fundarstöðum, sem fjar-
lægastir eru eyjasvæðunum, eru 3 í Vaðlaheiði og Svalbarðsströnd