Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 3

Þorkell Þorkelsson:
Geysir og aðíærsluæðar hans
í Náttúrufræðingnum, 1. hefti 1949, skýrir eðlisfræðingurinn Þor-
björn Sigurgeirsson frá athyglisverðum hitamælingum, sem hann
gerði á síðastliðnu sumri í Geysi. í sama hefti gerir og prófessor
Trausti Einarsson grein fyrir því, á hvern hátt þessar mælingar
styrki þær kenningar, sem liann hefur sett fram um liveragos. Hvor-
ugur þessara fræðimanna gerir samt tilraun til þess í ritgerðum
sínurn að samræma áðurnefndar hitamælingar við þær skoðanir,
sem eftir mínurn dómi útskýra bezt hveragosin. Mér virðist því
ástæða til að setja hér fram nokkrar athugasemdir, svo að sú hlið
málsins verði einnig rædd í jressu sambandi.
Mér var það þó þegar Ijóst, er ég las ritgerðir þessar, að eigi er
nóg að ræða þetta mál fram og aftur, heldur er nauðsynlegt að gera
nýjar mælingár í Geysi til upplýsingar á ýmsum atriðum, sem mér
viiðast enn ekki nógu ljós. Ég bjóst við því, að ég myndi geta komið
þessu í veik í sumar, en ég er orðinn ókunnugur viðskiptalífi nú-
tímans, og sú hefur raunin á orðið, að ég get ekki fengið þau tæki,
sem ég þarf að nota við mælingarnar, svo fljótt, að hægt verði að gera
þær á yfirstandandi surnri. Óvíst er, að ég verði þess megnugur að
gera mælingarnar á næsta sumri, þótt ég nú lxafi fullan huga á því,
en sumt, er segja þarf, má að mínum dómi eigi bíða lengui', án þess
að á það sé minnzt.
Sú var tíðin, að menn létu sér eigi annað til hugar korna en að allt
vatnið í Geysi kæmi inn um botn hverapípunnar, en hún er um
22 m á dýpt og 21/2—3 m í þvermál. En fyiir nálega 40 árurn (1910)
dró ég þá ályktun af hitamælingum Bunsens í Geysi og af öðrum
athugunum, að um þær mundir er hann gerði þessar mælingar, þ. e.
fyrir 100 árum, þá hefði aðalvatnsmagnið og gufan streymt inn í
hverapípuna 9 metrum frá botni hennar eða um það bil.
10