Náttúrufræðingurinn - 1949, Qupperneq 23

LEYNDARDÓMUR GAUKSINS
165
egginu en gauksunginn, en í reyndinni myndi afleiðingin verða sú,
að gauksegginu yrði alls ekki ungað út, því að útungunar- eða ásetu-
lineigð foreldranna líður undir lok strax og meiri hluti unganna er
kominn úr egginu, og egg, sem enginn ungi kernur þá þegar úr, eru
því fjarlægð úr Ineiðrinu sem (tviðkomandi hlutir. Það væri því
mjög mikilsvert fyrir gaukinn, að útungunartími hans væri að
minnsta kosti jafn útungunartíma fósturforeldranna, og þó enn
betra, að hann væri heldur styttri, því að það getur lient, að egg
fósturforeldranna séu farin að verða svolítið unguð, þegar gaukur-
inn verpur eggi sínu í lneiðrið. í reyndinni er það líka svo, að
útungunartími gaukseggsins nemur ekki nema tólf dögum, og regl-
an er því sú, að gauksunginn komi einum tii tveimur dögum fyrr
úr egginu en íóstursystkini hans.
— Hjá dílagauknum í Suður-Evrópu, sem ær af svipaðri stærð og
fósturforeldrarnir, sem liann' kýs sér, vex nú gauksunginn upp við
hlið fóstursystkina sinna. Aukafyrirhöfn sú, sem hann veldur fóstur-
foreldrum sínum í santbandi við fæðuöflun, nemur i kringum 15%
og er því mjög óveruleg, og er þá reiknað með, að fóstusystkinin séu
5—6. Allt öðru vísi er þessu liáttað hjá gauknum okkar, sem að
minnsta kosti krel'st jafnmikillar fæðu og öll 5—6 fóstursystkini hans.
Uppeldi hans við hlið fóstursystkinanna myndi þýða, að fósturfor-
eldrarnir yrðu að afla 100% eða tvöfallt meira magns af fæðu en
ella. Þar sem það er mjög vafasamt, hvort foreldrarnir myndu geta
uppfylltþessar kröfur, og þar sem hinn hraðvaxandi gauksungi krefst
auk þess í stöðugt ríkara mæli alls þess rúms, sem hreiðrið hefur
upp á að bjóða, er það augljóst mál, að annar hvor aðilinn verður
verður að víkja, annaðhvort gauksunginn eða ungar fósturforeldr-
anna. Þar sent fyrri möguleikinn stríðir bersýnilega á mótr tilgangi
náttúrunnar, hefur hún gert ráðstafanir til að tryggja gauksungan-
um völdin í hreiðrinu strax frá byrjun. Þegar nokkrum klukku-
stundum eftir að gauksunginn kemur úr egginu, vaknar í hinu bera,
blinda, heyrnarlausa og tæplega þumalnaglar stóra ungakríli alls-
táðandi eðlishvöt, sem gerir unganum fært að varpa út úr hreiðrinu
öllu, sem er þar utan hans. Að mínu áliti telst það til hinna
ógleymanlegustu atburða, sem nokkrum náttúrufræðingi getur
hlotnazt að verða sjónarvottur að, að sjá með eigin augum, hvern-
ig þessi ósjálfbjarga vera verður að verkfæri hinna ósveigjanlegu
náttúruafla, og leysir af hendi hlutverk, sem fæstir myndu ætla, að
hún væri fær um. Undrandi sjáum við, hvernig hin litla aflrauna-