Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 39

NÝR HELLIR í HEKLUHRAUNI
181
í tveimur næstu Hekluferðum mínum þenna vetur ha£ði ég með-
í'erðis járnstöng til að kanna með hraunvakirnar. Hún var sívöl, 2 m
löng (upp að handfangi, sem var þverbeygt), 11 mm að þvermáli og
vó 1.6 kg.
í fyrri ferðinni, 1. febrúar 1948, vorum við Trausti Einarsson
samferða og gengum upp með nýja hrauninu að norðan, en hreppt-
um illviðri og ófærð, svo að við komumst skammt, og ég fann enga
vök, þar sem stönginni yrði við komið.
í síðari ferðinni, 22. febrúar, vorum við margir saman, og kann
ég ekki að nafngreina nema suma. Við gengum syðri leiðina, um
Höskuldsbjalla, og skammt norður af honum hitti ég á vök í nýja
hrauninu, svipaða þeirri, sem liér var lýst að framan, en nokkur
hundruð metrum vestar. Fleiri vakir voru á þessum slóðum, og
virtist allt liraunrennslið fara fram í smáum kvíslóttum álum, ýmist
neðanjarðar eða ofan. í þeirri vökinni, sem ég skoðaði bezt, streymdi
kvikan vestur út undan sprunginni hraunklöpp, hafði flætt lítið eitt
upp neðst í vökinni, og var jiar hálfstorkinn helluhraunspollur
með digrum reipum á nyrðri skörinni, en hvarf síðan aftur um 30
m neðan við upptök undir harðstorkið Jiak úr mjög úfnu hrauni.
Vakarbarmarnir voru ekkert upp orpnir, en flatar traustlegar skarir
að kvikunni. Vökin var um 1 m að breidd næst upptökum og glóði
Jiar öll, en hemaði og myndaði reipi fáum metrum neðar.
Ég stakk nú járnstönginni í vökina, rak hana 150 cnt niður í
kvikuna og fann ekki botn. Stöngin gekk vel í, en þó var viðnámið
nú greinilega meira en í fyrra skiptið. Ég gizkaði á, að ég liefði
beitt 10 kg krafti að með talinni þyngd stangarinnar. Þarna tók ég
ekki eftir, að seigari börkur væri á yfirborði kvikunnar, en viðnámið
virtist lieldur fara vaxandi, er dýpra kom. Ég mun liafa verið þó
nokkrar sekúndur, ef til vill 10—20, að reka stöngina niður. Því
næst sleppti ég henni fáeinar sekúndur til að atliuga straumlagið
eins og í fyrra skiptið. Virtist mér hún þá taka að hallast upp i
strauminn, og er það merki þess, að straumur sé hraðari niðri í
djúpinu en uppi við yfirborð, en ekki var þetta vel greinilegt.
Þegar ég ætlaði að kippa stönginni upp úr aftur, var hún fastari
fyrir en mig varði. Ég rykkti og togaði af öllu afli, en gat lítið bifað
lienni upp á við. Stangarendinn hitnaði ískyggilega í höndum mér,
og ég var að því kominn að gefast upp. En í því komu ferðafélag-
arnir til hjálpar. Þeir toguðu í mig og síðan liver í annan eins og
þeir Einbjörn og Tvíbjörn forðum. Leikurinn barst undan straumi