Náttúrufræðingurinn - 1950, Qupperneq 47

R I T S T J Ó R A R A 1515
100
Hins vegar hefur aðal sérfræðingur okkar um íslenzkt fuglalíf, dr.
Finnur Guðmundsson, lagt til, að rjúpan verði ekki alfriðuð, a. m. k.
ekki næstu árin, þar eð hann telur líklegt, að aðrar orsakir geti ráðið
meiru um fækkun rjúpunnar en veiðarnar. Víðtækar og nákvæmar
rannsóknir í öðrum löndum liafa leitt í ljós, að fjölgun og fækkun
rjúpunnar gengur í nokkuð reglulegum sveiflum og er ástæða til að
ætla, samkvæmt j)essum rannsóknum og athugunum á sveiflum ís-
ienzka rjúpnastofnsins síðnstu áratugina, að rjúpnastofninn muni
aukast hér næstu árin án aukinna friðunarráðstafana. Vill dr. Finn-
ur fá úr þessu skorið og hefur Menntamálaráðuneytið fallizt á rök
hans.
Það er í sjálfu sér mjög gleðilegt, að margir skuli sýna áhuga fyrir
þessu rjúpnafriðunarmáli. Án almenns áhuga fyrir náttúruvernd
verður náttúruverndarlöggjöfin að litlu gagni. Þó verð ég að segja,
að sumt í þessum blaðaskrifum um rjúpuna helur vakið nokkra
furðu mína. Svo virðist, sem ýmsir hafi fengið' þá flugu í höfuðið, að
Finnur Cíuðmundsson vilji rjúpuna okkar feiga einhverra ástæðna
vegna. Þetta er auðvitað helber misskilningur. Finni er áreiðanlega
ekki síður en öðrum náttúruunnendum annt um, að rjúpunni verði
ekki eytt. Hann hefur m. a. reynt að kveða niður þá trú, sem verið
hefur og er enn nokkuð algeng, að rjúpan okkar flytjist stundum
til Grænlands og |)ví sé ekkert unnið við að vernda liana gegn drápi
hér. Fyrir Finni vakir auðvitað ekkert annað en það, að koma frið-
unarlöggjöf okkar á skynsamlegan, vísindalegan grundvöll. „Nature,
to be commanded, must be obeyed“, sagði Francis Bacon á Ifi.
öld, og þau oi'ð eru 'enn í fullu gildi. Vel má vera, að rjúpnadráp af
mannavöldum sé afdrifaríkast um fækkun íslenzka rjúpnastofnsins.
en það er samt mjög æskilegt að fá örugga vitneskju um það, hversu
mikinn þátt náttúrlegar sveiflur eiga í fjölgun og fækkun rjúpunn-
ar. Finnur Guðmundsson telur — og hefur gildar ástæður fyrir þeirri
skoðun — að rjúpunni muni fjölga á næstu árum án aukinna friðun-
arráðstafana, en verði rjúpan alfriðuð nú þegar, verður ekki úr því
skorið, hvort náttúrlegar sveiflur eiga þátt í fjölguninni, nema lrið-
unartímabilið verði það langt, að það nái yfir næstu sveiflulægð, en
til þess er 5 ára friðun of stutt, þar eð sveiflutíminn virðist vera
10—12 ár. Og spá mín er sú, að fjölgi rjúpunni verulega næstu 5 árin
verði erfitt að l’á lriðunartímabilið framlengt j)au ár í viðbót, sem
þyrfti til að ganga úr skugga um réttmæti skoðana fuglafræðinganna.
Þegar rjúpunni fer að fjölga hætta nefnilega flestir að hugsa um