Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1957, Page 24

Náttúrufræðingurinn - 1957, Page 24
180 NÁTTÚRU FRÆÐIN GURINN Síðar í bókinni (bls. 935—936) ræðir hann um fjörumóinn á Álfta- nesi og á auðsæilega erfitt með að koma áðurnefndri skoðun sinni um fjörumóinn heim við vatnsþverrunarkenninguna, sem þá var ofarlega á baugi meðal náttúrufræðinga. Þótt undarlegt megi virðast, minnist Þorvaldur Thoroddsen ekki á fjörumó í ritum sínum um sjávarstöðubreytingar á íslandi, og ekki getur hann hans heldur í Ferðalrók sinni, en í I.ýsingu íslands víkur hann að því á einum stað (II bls. 296) að sums staðar reki mó úr mýrum, sem nú séu undir sjávarborði. Þeir fræðimenn, sem á 20. öldinni hafa fjallað um afstöðubreyt- ingar láðs og lagar á Suðvesturlandi, hafa flestir minnzt á fjöru- móinn og telja hann flestir vera sönnun þess, að land hafi sigið síð- an hann myndaðist. Hefur G. G. Bárðarson ritað einna ítarlegast um þetta. Hann er sá fyrsti, mér vitanlega, sem notar orðið fjöru- mór í ritum sínum, en þetta orð er ekki að finna í orðabók Sigfúsar Blöndals. Líklega hefur Guðmundur lært þetta orð við Faxaflóa. Áður en hann fór að skrifa nm fjörumó hafði Helgi Jónsson, grasa- fræðingur, bent á að fjörumór við Borg á Mýrum væri „dannet af Landplanter og lignede i alle Retninger Törven i Moserne" (Jóns- son 1913, bls. 4). Prófessor Trausti Einarsson er á öndverðri skoð- un í ritgerð þeirri, er hann birti í Skírni 1946. Hann ber þar brigð- ur á að fjörumórinn sé venjulegur mýramór og telur, að hann hafi myndazt við botnfall jurtaleifa í strandmýrum og strandlónum, og að lurkar, sem fundizt hafi í honum, geti verið aðkomnir. Hann skrifar þess vegna: „í legu fjörumósins er ekki fólgin nein sönnun fyrir landsigi" (op. cit. bls. 166). Afstöðu láðs og lagar við Suðvest- urland telur liann hafa verið óbreytta í þúsundir ára. Þessu hvor- tveggja hefur Ólafur Friðriksson (Ólafur við Faxafen) andmælt á prenti, en aðra veit ég ekki hafa ritað um fjörumóinn síðan Transti birti sínar greinar. Þegar mér fyrir nokkrum árum bauðst tækifæri til að fá nokk- ur sýnishorn af mó aldursákvörðuð með mælingum á geislavirku kolefni (Carbon14), ákvað ég þegar, að eitt af þeim fyrstu skyldi vera sýnishorn af fjörumónum í Seltjörn á Seltjarnarnesi, því mér var það ljóst, að fátt væri þýðingarmeira til fróðleiks um afstöðubreyt- ingar láðs og lagar hérlendis en aldurinn á elzta fjörumónum. Ég liafði áður athugað lauslega fjörumó bæði á Seltjarnarnesi og Akra- nesi og sannfærzt um, að á báðum stöðunum væri fjörumórinn „ekki

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.