Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1957, Qupperneq 33

Náttúrufræðingurinn - 1957, Qupperneq 33
MÓRINN í SELTJÖRN 189 kyrra sjávarstaða, sem er skilyrði fyrir myndun þessara malarhjalla, orsakast af jafnvægi milli jafnvægisleitinna (ísóstatískra) breytinga á hæð landsins og sjávarborðsbreytinga vegna mismunandi vatns- magns heimshafanna (eustatískra breytinga). Og hvað er nú um skeljalögin í Saurbænum, sem G. G. B. (1921) telur hafa myndast áður en sjór tók að hækka við strendur lands- ins í ísaldarlokin. Samkvæmt aldrinum á fjörumónum geta þessi lög vart verið yngri en 15 000 ára og líklegt er, að þau séu enn eldri. Þess var áður getið, að fyrir 9000 árum hafi sjávarstaða við Reykjanes verið orðin nokkrum metrum lægri en nú. En það ber jafnframt að hafa það hugfast, að hinni jafnvægisleitnu hækkun landsins er ekki þar með lokið. Þeim, sem ritað hafa um afstöðubreyt- ingar láðs og lagar hér við land, hefur oftast láðst að taka tillit til eu- statísku breytinganna, þ. e. breytinga á rúmmáli heimshafanna vegna breytinga á vatnsmagni því, sem bundið er í jöklum jarðarinnar. Vegna rýrnunar jökla á lilýviðrisskeiðinu hélt sjávarborðið áfram að hækka þar til fyrir um 4000 árum og var þá orðið a. m. k. 20 m hærra en það var fyrir 9000 árum. Á þeim svæðum, þar sem afstaða láðs og lagar er nú svipuð og fyrir 9000 árum, hefur landið því raun- verulega risið um 20 m á þessu tímabili. Hvenær þeirri landhækk- un lauk, er erfitt að segja með vissu, en líklegt þykir mér, að henni hafi verið að mestu lokið fyrir a. m. k. 6000 árum. „Landsig“ við strendur íslands þarf því ekki nauðsynlega að túlkast sem ísóstatískt sig nema sannanlegt sé, að það hafi átt sér stað eftir að sjávarhækk- un lauk. Spyrja má því, livort hið umdeilda landsig við Faxaflóa sé ekki eingöngu afleiðing sjávarhækkunar. Ekki treysti ég mér til að skera úr um það, hvort hér hefur orðið sjávarstöðubreyting síðustu aldirnar eður ei. Ég hef ekki rannsakað það neitt sjálfur. Trausti Einarsson hefur réttilega vakið athygli á því, að oft er erfitt að greina afleiðingar landsigs við strendur frá afleiðingum landbrots. Hins vegar bendir Ólafur við Faxafen ekki síður réttilega á það, að ef um langvarandi landbrot er að ræða við strönd, er það venju- lega merki þess, að landið sé að lækka, og í heild virðast mér þyngri rök mæla með en móti því, að landið sé enn að síga við Faxaflóa. Seltjarnarmórinn virðist mér hins vegar taka af allan vafa um það, að land hefur lækkað eitthvað síðan hann hætti að myndast, og þar eð sjór mun heildarlega hafa frernur lækkað en hækkað síðan, iilýt-
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.