Náttúrufræðingurinn - 1957, Blaðsíða 50

Finn iir Guðmnndsson:
Islenzkír fuglar XIV
Kría (Sterna paradísaea)
Máfaættinni (Laridae) er venjulega skipt í tvær deildir, liina
eiginlegu máfa (Larinae) og þernur (Sterninae). Þernur eru að ýmsu
leyti frábrugðnar hinum eiginlegu nráfum. Þær eru nreðal annars
miklu lágfættari og smáfættari en máfarnir, og nefið er oftast beint,
þ. e. efri skoltur er aldrei krókboginn í oddinn, eins og á flestum
nráfum. Stélið er oftast klofið eða áberandi sýlt. Alls eru taldar 42
tegundir af þernum í heiminum, þar af eru 10 tegundir verpandi
í Evrópu, en aðeins 1 tegund hér á landi, og er það krían. Önnur
tegund hefur þó sézt og náðst lrér í nokkur skipti síðustu árin, en
það er sótþernan (Chlidonias niger).
Á fyrstu öldum íslands Iryggðar bar krían annað nafn en nú.
Hún gekk þá undir nafninu þerna og hefur það nafn lraldizt í ör-
nefnunr, eins og t. d. Þerney, Þernunes, Þernuvík og mörgum fleir-
um. f öðrum norrænunr málum liefur þernunafnið lraldizt allt fram
á þenna dag (sbr. tarna á sænsku, terne á norsku og dönsku og terna
á færeysku), en íslendingar hafa lrins vegar varpað þessu forna nafni
fyrir horð og tekið upp hljóðnefnið kría í staðinn. Kríunafnið
virðist lrafa verið orðið rótgróið hér á landi þegar á öndverðri 16.
öld, en vel má vera, að það hafi verið orðið ríkjandi allmiklu fyrr.
Eg lief valið þann kost að takmarka kríunafnið við þá einu tegund,
sem er varpfugl hér á landi, en kalla Iiinar tegundirnar þernur.
Fullorðnar kríur vega 100—120 g. Krían er því fremur lítill fugl,
en þar sem hún er bæði mjög vængjalöng og stéllöng og auk þess
fiðurmikil, sýnist hún öllu stærri en hún í raun og veru er. Litar-
munur eftir kynferði er enginn, en karlfuglar eru ívið stærri en
kvenfuglar.
I sumarbúningi eru fullorðnar kríur ljóssteingráar með svarta
hettu á höfðinu, og nær hún frá enni aftur á hnakka. Þær eru dekkst-
ar á baki, herðum og vængjum, en ljósastar á kverk og næstunr