Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1974, Page 65

Náttúrufræðingurinn - 1974, Page 65
N ÁTTÚRUFRÆÐIN GURIN N 59 fells og Forvaðakjafts hálffyllist af djúpu, þunnfljótandi hraunflóði og verður til mikil „hrauntjörn“, 6—7 km löng og 2—3 km breið. Eru Skógarbjörg, Eyjan og fleiri hraunpartar leifar þessarar hraun- fyllingar. En hraunið hefur ekki allt stöðvast þarna, heldur runnið áfram norður árfarveginn, að líkindum allt norður á Jökulsársanda. Einhvern tíma síðar hefur svo hlaðist ofan á allt saman mjög stór- gerður hnullungamelur og sléttað yfir dalinn, og er þessi framburð- ur nú varðveittur með hjálp klettaundirstöðu í breiðum melhjöll- um. Áin hefur svo á ný brotið sér leið í gegnum þetta og sópað ofan af mörgum gígum og hraunpöllum. Um upptakastað þessara síðari hraunflóða gæti sýnst nokkuð á huldu. Grjótháls, jökulsorfin hraundyngja, er að vísu upp og suður af Svínadal og kallast hér Svínadalsháls. Hafa þaðan runnið miklir grágrýtisstraumar fyrir ævalöngu, en ekki finnast neinar minjar Eyjuhraunsins í Svínadalshálsi. Að vísu er að finna ofan á Eyjunni i/9—l km norður af Svínadalstúni lága klettastapa úr ljósgráu, smá- blöðróttu basalti með feldspatdílum upp í 6 mm, sem eru allt að 8—10% af brotsári. betta er gerólíkt Eyjuhrauninu og liggur ofan á, en hefur brotnað upp og nálega allt sópast burtu. Líklega er þetta hraun runnið frá ókunnri eldstöð norðvestan í Svínadals- hálsi. Vafalaust hefur eitthvert hraun runnið frá eldstöðvunum hér í dalnum, en mesti hraunstraumurinn virðist hafa komið um farveg Jökulsár sunnan um Forvaðakjaft, þrengslin, sem verða í árdaln- um milli Svínadals og Hólmatungna. Hraunleifar í suðurhluta Jökulsárgljúfra Ung hraun eru þó lítt áberandi í allt að 7 km löngum árdalnum sunnan við Forvaðakjaft, heldur ber mest á fornum grágrýtisstöll- um. Rúman kílómetra suður af Forvaðakjaftsgígum eru þó Klappir í Hólmatungum úr ungu hrauni. Hér er þó flest á kafi í geysilöng- um malarhjalla. í Sveig milli Þórunnarfjalla er svo Langabjarg, mikill flötur úr þessu hrauni, þakinn stöllóttum melhjöllum. Austan ár eru samsvarandi hraunleifar aðeins Vígabjarg og Rétt- arbjarg í Forvöðum, hamrar þekktir úr ferðamannalýsingum. Björg- in eru 20—25 m há út að ánni, bjargfóturinn úr fallegu stuðlabergi, um 4 m háu, en efri hlutinn úr sveipóttu kubbabergi. Bungótt
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.