Samvinnan - 01.03.1944, Blaðsíða 13

3. HEFTI
SAMVINNAN
^ a rruzr
Óbrotgjarnt gler
Eftir Lanrenve N. Lalton
í framtíðinni mun glerið verða notað sem bygging-
arefni í stórum stíl ásamt hertu tréni, almíni og öðr-
um léttum málmum.
Á síðustu árum hafa vísindamenn framleitt hvert
kynjaefnið af öðru.
Eitt slíkra kynjaefna er gler, sem enginn kísill er í.
Með röntgengeislum hefur loks tekizt að komast til
botns í því, hvað gler er í raun og veru. Þetta harða,
brotgjarna efni er að mestu leyti úr lofti. Um 95
hundraðshlutar af rúmfangi þess er súrefni eða ildi,
en aðeins einn hundraðshluti er kísill, sem hefur ekki
annað hlutverk en að binda súrefniseindirnar og
þjappa þeim saman í gler.
Það var þegar ljóst, að önnur efni geta komið þar í
staðinn fyrir kísilinn. Nú eru ljósgler í flugmynda-
tækjum úr nýrri glertegund, sem gerð er úr tungspati
og efni því, er tantalum nefnist.
Enn fremur hefur að mestu leyti verið komið í veg
fyrir hinn gamla agnúa glersins, að það endurkasti
nokkru af ljósgeislum í stað þess að hleypa þeim öll-
um í gegn. Flúorsýrugufa er látin verka á yfirborð
glersins og myndar hún örþunna, gegnsæa himnu úr
flúorkalsíum á því, sem hindrar því nær alveg endur-
kast. Slíkt gler hleypir því meira ljósi í gegnum sig
eða verður ljósnæmara en venjulegt gler, og kemur
það einkum að góðu haldi í myndatækjum og sjón-
aukum.
Með nákvæmum útreikningi á efnasamsetningu
glersins má ýmist láta það stöðva eða hleypa í gegn-
um sig ákveðnum bylgjulengdum ljósgeislanna. Til
dæmis eru ljóskúlur, sem notaðar eru til þess að sótt-
hreinsa loftið í skurðarstofum í sjúkrahúsum, gerðar
úr gleri, sem hleypir í gegnum sig sóttkveikj ueyðandi
geislum. Önnur tegund glers skilur hina ósýnilegu
hitageisla úr sólarljósinu, svo að sólskinið lýsir að-
eins, en vermir ekki gegnum gluggann, þótt um há-
sumar sé.
úr erlendum og innlendum greinum um
félagsmál og stjórnmál, vísindi og tœkni,
atburði og einslaklinga.
Hleðslusteinar úr gleri eru eitthvert bezta bygging-
arefni, sem hægt er að hugsa sér. Bæði kemst birta í
gegnum þá og auk þess eru í þeim speglandi fletir, er
beina ljósinu upp á við, svo að það fellur á loftið og
efri hluta veggjanna. Á þann hátt nýtist dagsljósið
betur og birtan verður þægilegri en frá venjulegum
gluggum. Enn fremur er svo um búið, að ekki sést inn
um veggina, þótt birta falli í gegnum þá. Þeir ein-
angra gegn öllum veðurbreytingum, og bendir allt til
þess, að þeir verði mikið notaðir í íbúðarhús eftir
stríðið.
Gömlu gluggarúðurnar hafa líka tekið breytingum.
Þær eru nú gerðar úr tvöföldu gleri með algerlega
þéttu og þurru loftrúmi á milli. Þessi breyting á að
geta sparað um 30% af upphitunarkostnaði á heimil-
unum.
Glervefnaður er sú nýjung, sem mesta undrun og
eftirtekt hefu r vakið. Úr bráðnu gleri eru dregnir
hárfínir þræðir og undnir í hespur, sem síðan er
spunnið úr í venjulegum spunavélum og ofin úr
teppi, fataefni og alls konar dúkar. Er glerþráður nú
þegar mjög notaður í gluggatjöld, dyratjöld, leiktjöld
og enn fremur sem einangrunarefni í rafmagnstæki,
flugvélar, herskip o. þvl.
Síðast, en ekki sízt, er farið að nota glerþráð í stað
manillahamps, sem nú er næsta torfenginn, svo að
kaðlar eru meira að segja búnir til úr gleri.
Ein tegund af nýju gleri virðist eiga gamla og æv-
intýralega sögu að baki. Þegar Tíberius var keisari í
Rómaveldi, veitti hann eitt sinn áheyrn glergerðar-
manni, er sýndi honum undraverða nýlundu. Gler-
gerðarmaðurinn tók glerílát úr vasa sínum og grýtti
81