Samvinnan - 01.12.1947, Blaðsíða 24

JÓLASÁLMARNIR
(Framhald af bls. 6)
var það, að prestur nokkur, kunningi
hans, fann árið 1850, í þýzku tímariti,
krossfarasöng, sem álitið var að sung-
inn hefði verið á miðöldum af kross-
farendum, er voru á leið til Jerúsalem.
Naumast reyndist þetta þó rétt við
nánari rannsókn, en því var allmennt
trúað þá, og lagið var talið mjög gam-
alt. Var söngur þessi mjög sunginn á
Þýzkalandi um þær mundir. Séra Feng-
erde, en svo hét presturinn, söng kvæð-
ið fyrir Ingemann, við undirleik dótt-
ur sinnar, og bað hann að snúa því á
dönsku. En þar sem Ingemann leizt
ljóðið eigi þægilegt til þýðingar, gerði
hann þá úrlausn, að hann stældi það
og orti þennan fagra sálm við kross-
farasönginn.
Jólasálmar eru til eftir Matthías
Séra Matthias Jochumsson.
Jochumsson sem eru svo sérkennilegir,
að eigi hefir þótt fært að taka þá inn
í sálmabók vora, eins og til dæmis
þessi, sem séra Haraldur Nielsson tók
þó í sálmakver það, sem hann gaf út
1924 (77 sálmar):
Guði dýrð og foldu frið
flutti drottins englalið,
frið og blessun, fyrir dag,
fyrir nótt og sólarlag,
frið á milli morgna og kvelds,
milli krafta, lífs og hels.
Frið og sátt með fullri tryggð,
frið um alla jarðarbyggð.
Syng nú hærra, heilög drótt,
hærra, hærra þessa nótt,
hærra, drottins dýrðar her,
daufum eyrum hlustum vér.
Ennþá vantar ást og grið,
ennþá ró og sálarfrið;
enn sem fyrri, himinn hár,
hrópar til þín synd og fár,
ánauð, blindni, ógn og blóð.
— Ennþá hærri friðarljóð!
Syng þú hærra, sæl og há
sveitin drottins himnum frá;
syng svo hátt, að hver ein sál
heyri Drottins friðarmál;
Syng svo hátt að hverja þjóð
hrífi drottins sólarljóð!
Margt óskáldlegra stendur enn í
sálmabók vorri. En kannske hefir
sálmabókarnefndin ekki kunnað við
'þessa lögeggjan séra Matthíasar til
englanna, senr sennilega er bæði frum-
leg og fágæt í sálmakveðskap. Líta
má þó einnig á hana sem „hróp af
heitum dreyra“, og vissulega er það
bæn frjálsborins anda.
Hér kemur annar jólasálmur efíir
séra Matthías, sem ekki hefir þótt tæk-
ur í sálmabók:
Nú hljómar dýrð frá himui og jörð
með hósíanna og þakkargjörð.
Þvf irindum strax vort bræðralag
og bjóðum Jesú góðan dag.
Vér hneigjum þér, ó, blessað barn!
Þú bendir yfir lífsins hjarn,
svo kuldinn ber oss kærleiksarð
og klakinn snýst í aldingarð.
Þú brosir, jörð og himinn hlær,
og hjarta hvert af gleði slær,
þú talar, böl og beiskja fer;
þú bendir, allir lúta þér.
Þú blessar, heift og hatur flýr,
þú liorfir, syndin burtu snýr;
þú kallar, dauðir kasta hjúp;
þú kennir, lífsins skína djúp.
Þín kærleikstrú er lífsins ljós,
vor líkn og frelsi, vizka, hrós;
ó, gef þú mér þann gæfuhag
að geta fæðst með þér í dag.
Þess skal geta, að sálmarnir eru
báðir styttir, og síðasta erindið sett
saman úr tveimur.
NN ER EFTIR að minnast á
nokkra jólasálma, sem teknir voru
inn í sálmabók vora 1945, en það er
jólakvæði Stefáns frá Hvítadal: „Gleð
þig særða sál,“ kvæði Guðmundar
Guðmundssonar: „Kom blessuð, ljóss-
ins hátíð“, og sálmur Jakobs J. Smára:
„Ó, Jesúbarn."
Öll eru þessi ljóð fallegur skáldskap-
ur, en reynslan á eftir að sýna, hvort
þeir koma til að vinna sér jafnmikið
rúm og helgi í liugum manna og sumir
hinna eldri sálma.
Þegar litið er yfir sögu jólasálmanna
í sálntabókmenntum vorum, þá eru
þeir lengi framan af heldur fáskrúð-
ugir og furðu snauðir af fegurð og
andríki. Má það merkilegt heita, að
skáld eins og Hallgrímur Pétursson,
skyldi aldrei yrkja jólasálm. En á öid
rétttrúnaðarins snerist hugsunin miklu
meir um fórnardauða Krists en fæð-
ingu hans og líf, og það var meira hugs-
að um reiði guðs en kærleika hans og
velþóknun yfir mönnunum.
En þó jólasálmar vorir væru lengi
í fátæklegum búningi, eins og þjóðin
sjálf, sýnir það þó mikla tryggð við
jólasöngvana, hvernig þeir hafa öld
frarn af öld verið sungnir með hinu
santa lagi, eins og kynslóð nam þá af
kynslóð. Orðavalið hefir fríkkað eftir
því sem smekkvísi og skáldleg tilfinn-
ing hefir þróast, en sá undirstraumur
trúartilfinningarinnar, sem söngurinn
túlkar og gefur sinn sérstaka hátíð-
arblæ, virðist ltafa verið líkur í ald-
anna rás.
Með jafn innilegri hátíðartilfinning
ltafa ntenn áður fyrr sungið: „In dulci
jubilo“, eins og vér syngjum nú: „Sjá
hintins opnast hlið“. Geðblærinn ltef-
ir verið líkur. Því að þegar öllu er á
botninn livolft, er það söngurinn frem-
ur en orðin, sem bezt túlka fögnuð
hjartans.
Og jólasöngurinn hefir orðið fagn-
aðarstefið í krossgöngu þjóðarinnar,
„eilífa lagið
við pílagrímsins gleðisöng."
,J}jóst þú virkilega þessa holu tilV'
24