Samvinnan - 01.08.1950, Blaðsíða 6

Margföldunartaflan
Smásaga eftir ÖRN SNORRASON
VI N U R M I N N, sem er barnakennari,
sagði mér þessa sögu:
Eg var við kennslu í smáþorpi á Norður-
landi fyrir nokkrum árum, og þar sem ég
var eini kennarinn við skólann, hafði ég
auðvitað titilinn skólastjóri, mér, og þó eink-
um konu minni, til mikillar ánægju.
Börnin komu tíu ára í skólann til mín,
og þá voru þau flest orðin nokkurn veginn
læs, en á hinn bóginn kunnu þau harla lítið
í reikningi, svo að mikill hluti kennslutím-
an; fór í þá námsgrein.
Reikningur hefur ekki alltaf verið mín
sterka hlið, og oft hef ég rekið mig á þá stað-
reynd, að svo er ávallt um fleiri, ekki sízt
blessuð börnin, sem pínd eru miskunnarlaust
með þessum skrælþurru og steindauðu tölum,
þangað til sálin í þeim er orðin eins og lang-
ur talnadálkur og hjartað eins og ógreiddur
reikningur. Þó er það sérstaklega eitt, sem
alltaf hefur verið mér þyrnir í augum og
bein í hálsi, og það er hin bannsetta marg-
földunartafla. Það er lagt fyrir okkur kenn-
arana að kenna börnunum töfluna, svo að
þau kunni hana utanbókar, en mér hefur
alltaf verið ljóst, hvílík misþyrming það er
á blessuðum börnunum að þrýsta Jreim til
að læra alla þessa runu án nokkurrar hjálp-
artækm.
Mikill hluti skólabarnanna þennan vetur
hafði enn ekki lært töfluna, og Jtau, sem
áttu að hafa lært hana, kunnu hana illa eða
ekki, svo að ég ákvað að reyna að framkvæma
það, sem lengi hafði verið ætlun mín að
gera, ef tækifæri byðist.
Öllum er ljóst gildi söngsins í kennslunni,
því að þar er gleðin samferða. Það, sem mér
hafði dottið í hug að gera, var að kenna
börnunum margföldunartöfluna undir lög-
um, sem þau kynnu, láta þau syngja hana.
Trésmiðurinn í þorpinu var formaður
skólanefndar, og fór ég til hans, því að mér
fannst hyggilegra að gera þetta ekki algjör-
lega upp á mitt eindæmi.
„Hafið þér nokkuð á móti því, að ég láti
börnin syngja margíöldunartöíluna?"
Hann ýtti gleraugunum upp á ennið og
leit á mig. „Syngja?"
>.Já, ég álít, að Jrað verði léttara fyrir þau
að læra hana, ef þau syngja hana. Hafið þér
nokkuð á móti því, að ég geri tilraun með
þfctta?"
„A ég að spónleggja þennan skáp, sem þér
báðuð mig um eða bara bæsa hann?"
„Bæsa, bara bæsa. Já, hafið þér nokkuð
á móti því, að ég reyni Jretta?"
„Onei," sagði formaður skólanefndar og
tók hefilinn sinn og fór að hefla. Eg flýtti
mér út og var hinn ánægðasti.
Fyrri hluti vetrar var reglulega skemmti-
legur. Eg hef aldrei kennt reikning af ann-
arri eins ánægju, og ég veit, að börnin voru
ánægð líka. Eg hef aldrei fengið eins góðan
árangur af kennslu. Það var sungið hálfan
daginn, og er kom fram í desember, gat ég
tekið börnin upp í töflunni, hvar sem var;
þau kunnu hana öll.
HÉR fara á eftir lögin, sem ég lét börnin
nota við margföldunartöfluna:
Tvisvar sinnum taflan: Kátir voru karlar.
Þrisvar sinnum taflan: Táp og 'fjör.
Fjórum sinnum taflan: Eldgamla ísafold.
Fimm sinnum taflan: Komdu og skoðaðu
í kistuna mína.
Sex sinnum taflan Þú, vorgyðja, svífur.
Sjö sinnum taflan: Meistari Jakob.
Atta sinnum taflan: Já, flýt þér nú snót
mín.
Níu sinnum taflan: Hve sæl, ó, hve sæl.
Að vísu fóru lögin ekki alls staðar vel við
textann, t. d. var Kátir voru karlar heldur
stutt, svo að tvisvar tíu varð útundan, en
það var svo auðlært, að það gerði ekkert til.
Eins þurfti líka að draga talsvert sums staðar
eða hlaupa á atkvæðum, en börnin urðu
fljótt leikin I þessu og höfðu ánægju af.
Ég lét reikna mest í tímunum framan af
vetri, en eftir nýárið lét ég krakkana hafa
heimadæmi.
Eitt kvöld í janúar sat ég heima við skrif-
borðið og leiðrétti stíla. Konan var frammi
í eldhúsi að baka kleinur. Allt í einu heyrði
ég einhvern hávaða frammi, og konan kom
inn og sagði, að læknisfrúin vildi tala við
mig.
„Hún er víst reið út af einhverju," bætti
hún við.
Ég stóð á fætur, lagaði hálsbindið mitt og
þurrkaði svitann af skallanum.
„Hvað eruð þér að kenna börnunum?"
hreytti frúin út úr sér, um leið og hún snar-
aðist inn úr dyrunum.
Ég vissi ekki, hvaðan á mig stóð veðrið.
„Hvað ég kenni þeim? Ja, það er nú ýmislegt.
Hvað eigið þér við?"
„Kennið þér börnunum að syngja marg-
földunartöfluna?"
„Já, ég geri það, og þér megið trúa því, að
það er miklu léttara fyrir þau, því að. .. .“
„Léttara! Fussum svei! Hvernig haldið þér
að sé að eiga heima I sama húsi og krakki,
sem syngur hálfan daginn Komdu og skoð-
aðu í kistuna mína, Meistari Jakob, Kátir
voru karlar og þess háttar lög? Nei, strák-
urinn er að gera mig snarbrjálaða."
„Já, ég skal viðurkenna, að það er dálítið
óheppilegt með Jón litla, því að hann er
svo skrækróma og ekki lagviss, en skóla-
nefndarformaðurinn hefur nú. ...“
„Þér ættuð bara að skammast yðar að
geta ekki kennt eins og maður. Ég heimta,
að þér látið krakkana hætta þessu söngli,
annars skal ég klaga yður fyrir fræðslumála-
stjóra."
„Já, en frú mín góð, Montessori segir
einhvers staðar, að það sé. ... “
„Mér er alveg sama, hvað hver segir! Þér
skulið láta börnin hætta þessu eða hafa verra
af!“
„Það er sjálfsagt, frú, að ég reyni að breyta
til, en annars er haft eftir Pestalozzi, að það
sé ekki.... “
„Mér er alveg sama, hvað einhverjir pestar-
gemlingar segja! Þér skuluð venja börnin
af þessu, eða ég tek til minna ráðal“
Hún strunsaði út, og ég elti hana út á
götu. „Heyrið þér, frú,“ sagði ég, en hún
virti mig ekki viðlits. Ég beið, þangað til
hún var horfin fyrir húshorn, en þá kallaði
6