Samvinnan - 01.08.1950, Blaðsíða 23

SVIPIR SAMTÍÐARMANNA:
ADENAUER
Þjóðverji af gamla skólanum
stjórnar nýju Þýzkalandi
VALDAMESTI stjórnmálamaður hins
nýja vesturþýzka sambandsríkis, dr.
Konrad Adenauer, er gott sýnishorn margs
þess, sem var bezt í hinu gamla þýzka ríki.
Maðurinn, sem valinn hefur verið til æðstu
forráða þeirra 46 milljóna manna, sem
byggja Vestur-Þýzkaland, býr yfir miklu af
þeirri hagsýni, iðjusemi og hugrekki, sem
lyfti þýzku þjóðinni á árunum 1869—1914
upp úr deilum og sundurlyndi ósamstæðra
smárikja til þess að verða ein af fyrirþjóð-
um Evrópu. Doktor Adenauer var 24 ára
þegar nýja öldin reið í garð og hann var 42
ára þegar Þýzkaland keisarans var lagt að
velli. Það fer því að vonum, að hjá honum
megi finna ýmsar hugmyndir hins gamla
Þýzkalands, og þá einnig rangan skilning á
öðrum þjóðum, en þar er áreiðanlega að
finna eina meginástæðu þeirra hörmunga,
sem Þýzkaland hefur orðið að þola. Af þessu
leiðir, að fulltrúum Vesturveldanna þriggja,
sem hersitja vestur þýzka rikið, finnst erfitt
að eiga skipti við hann. En fram hjá þeim
skiptum verður samt ekki siglt, því að enn
í dag er Adenauer heilsteyptasti stjórnmála-
maðurinn, sem komið hefur fram á sjónar-
sviðið í Þýzkalandi eftir stríðið.
17’ ANSLARINN er samt sem áður engan
l.a. veginn týpiskur fulltrúi þess ríkis, sem
er að vaxa upp úr rústum styrjaldarinnar.
Almenningur í Vestur-Þýzkalandi er áhuga-
lítill um stjórnmál og stefnur eru á reiki.
Adenauer er áhugasamur og öruggur og
heldur fast á stefnu sinni. Þegar hin ýmsu
pólitísku öfl, sem nú leika lausum hala, hafa
fullmyndað flokka og stefnur, má búast við
því að aðstaða hans veikist og þetta geti orð-
ið honum að falli. Dr. Adenauer er aðeins
bráðabirgða-kanslari, en þar sem stjóm
hans situr á þeim tíma, er Vesturveldin
eru að taka ákvarðanir um framtíð Þýzka-
lands, og Þjóðverjar sjálfir verða að ákveða,
hvort þeir fallast á þær ákvarðanir eða ekki,
er stjórn hans og persónuleiki miklu áhrifa-
meiri en gert var ráð fyrir í september 1949,
er sambandsstjómin í Bonn var sett á lagg-
imar. Tvennt hefur einkum styrkt aðstöðu
hans. Kanslarastarfið er í dag miklu valda-
meira embætti en ætlað var þegar stjórn-
laga þingið, undir forsæti Adenauers, gekk
frá stjórnarskrá hins nýja ríkis. Þetta hefur
m. a. orðið vegna þess, að í dag er skipting
Þýzkalands staðreynd, sem ekki er líklegt
að breytt verði í bráðina. Bandaríkin, Bret-
land og Frakkland hafa neyðst til þess að
líta á Vestur-Þýzkaland, sem fyrstu varnar-
stöð Evrópu gegn kommúnismanum og
heimsvaldastefnu Rússa, fremur en sem
hluta lands, er þessi ríki stjóma sameigin-
lega með Sovét-Rússlandi. Af þessu, og
áframhaldi „kalda stríðsins“, hefur svo leitt,
að Vesturveldin hafa sífellt verið að láta
Þjóðverjum í té meiri yfirráð yfir málum
sínum og svo kann að fara á þessu hausti, að
þeir fái að mestu leyti í sínar hendur stjórn
utanríkismála hins nýja rikis. Þar að auki er
þess að geta, að í stjóm með Adenauer eru
ýmsir atkvæðalitlir stjórnmálamenn frá
ýmsum sambandsríkjum, sem skoða stjórn-
málin að vemlegu leyti út frá hagsmuna-
sjónarmiðum heimaríkja sinna. Þetta við-
horf sumra ráðherranna, og það, að þeir eru
óvanir stjórnarstörfum, hefur orðið til þess
að styrkja persónulegt vald Adenauers enn
meira. Og þar sem Þýzkaland hefur engan
utanríkisráðherra, samkvæmt samningi her-
námsveldanna um stjórn landsins, hefur
hann enn styrkt aðstöðu sína með því að
tala fyrir munn Þjóðverja í ýmsum mikil-
vægum málum, í viðtölum við erlend blöð
um stöðu Þýzkalands, og í viðræðum við
erlenda sendimenn. Þetta hefur ekki alltaf
verið að skapi hernámsstjóranna þriggja, en
það hefur lyft Adenauer heima fyrir og gert
hann að stjórnmálamanni á alþjóðlegan
mælikvarða.
A LIT VESTURVELDANNA þriggja á
Adenauer og stjórn hans hefur ekki
hækkað á því ári, sem liðið er, síðan hann
fékk stjórnartaumana í sínar hendur. Þá var
það nokkuð almenn skoðun meðal stjórn-
málamanna á Vesturlöndum, að í Adenauer
hefði Þýzkaland eignast afburða stjórnmála-
mann, einmitt þegar það þtxrfti þess mest
með. En síðan hafa ýms atvik, sem smátt og
smátt leiddu til háarifrildis milli sambands-
stjórnarinnar og hernámsstjóranna, orðið til
þess að þeir álíta nú, að þrái Adenauers og
ráðríki sé veruleg hindrun á vegi betri sam-
búðar Þjóðverja og Vesturveldanna. Þar við
bætist, að dr. Adenauer, eins og margir aðr-
ir Þjóðverjar, hefur sérstaka ást á stórum, en
lausknýttum, pólitískum hugsjónum, en
Bretar og Bandaríkjamenn eiga erfitt með
að fella þessa háfleygu dagdrauma inn í
neyðarástand þjóðarinnar í dag. Adenauer er
samt maður, sem ekki er hægt að komast
hjá að taka eftir. Þegar hitnar í glæðunum í
Bundestag -—- sambandsþinginu — og
kommúnistar, jafnaðarmenn og hægrimenn
henda hnútum um þveran salinn, situr hann
hreyfingar- og svipbreytingarlaus hægra
megin við forsetann og lætur ekki vita, hvort
honum líkar betur eða verr. Augnaráðið er
kuldalegt og röddin hvell. Hann er ekki
ræðuskörungur og ekki áheyrilegur. Póli-
tískt vald hans er meira á sviði baktjalda-
brellna, útreikninga og áætlana um flokka-
samsteypur eða splundrun þeirra. Maðurinn
lítur út eins og 19. aldar maður og Þjóðverj-
ar bera traust til slíkra manna, vel minnugir
þess, að 20. öldin hefur ekki verið þeim sér-
lega hliðholl það sem af er.
A Ð ÚTLITINU TIL er hann eins og mik-
ill, vitur leiðtogi, kallaður til þess að
frelsa þjóðina undan oki hemáms. Hann er
74 ára gamall, en beinn í baki og gengur
teinréttur. Hann klæðist látlaust, oftast
dökkum fötum, fallega sniðnum og úr góðum
efnum. Hann er kurteis í framgöngu, þótt
ekki innilegur, en í samræðum ekki þolin-
móður við andstæðar skoðanir og þá kemur
í ljós, að viðhorf hans til furðulega margra
vandamála er furðulega þröngsýnt. I þessu
landi svartamarkaðsbraskara og spillingar,
sem sigldu í kjölfar ósigursins, eru heima-
lifnaðarhættir forsætisráðherrans til fyrir-
myndar um einfaldleik og íburðarleysi.
Hann býr yfirlætislaust í nágrenni Bonn,
sem er orðin höfuðborg hins nýja ríkis. Enda
þótt umhverfið sé frægt fyrir góð vín, er
Adenauer sem næst bindindismaður ogtóbak
notar hann ekki. Hann er kaþólskur og
kirkjurækinn. Viðhorf hans til trúarskoðana
annarra, eins og stjómmálaskóðana þeirra,
er meira en lítið þröngt. Það er erfitt að láta
sér verða hlýtt til hans, en erfitt að virða
hann ekki.
(Framh. á hls. 28)
23