Samvinnan - 01.08.1950, Blaðsíða 16

"HIMINN UNDIR OG OFAN Á”
MÖRG af helztu stjórnmálablöð-
um Norðurálfu og Vesturheims
flytja á degi hverjum ritstjórnargrein-
ar, sem eru skemmtilega fjarri böl-
sýni, stjórnmálaþrasi og væringum
samtímans. Þegar menn hafa lesið
greinar um Kóreustyrjöldina, kalda
stríðið í Öryggisráðinu, erfiðleikana
á samstarfi Vestur-Evrópuríkjanna,
framkvæmd Atlantshafssáttmálans og
árangur Marshall-hjálparinnar, á rit-
stjórnarsíðum New York Times,
Manchester Guardian eða London
Times, koma menn að smágrein síð-
ast í ritstjórnargreinaflokknum, sem
er annarrar ættar og annars eðlis Þar
er á einfaldan og aðlaðandi liátt lýst
samskiptum mannsins við náttúruna.
Ekki námugreftri hans, olíuborun-
um eða öðrum athöfnum, sem breyta
útliti jarðkúlunnar og herja úr iðr-
um hennar verðmæti, sem notuð eru
til styrjalda jafnt sem friðsamlegrar
uppbyggingar, heldur því, sem augað
nemur úti í náttúrunni á hverri árs-
tíð. Þar er rætt um þær blómateg-
undir, sem fyrst skjóta kollinum úr
moldinni eftir vetrardvalann, bent á,
hvenær hver trjátegund verði allaufg-
um, hvenær fiðrildin taka að strjúka
grastoppana, og rætt unr samband lífs-
ins í náttúrunni og veðurfarsins, hvað
hver vika, hver nránuður ársins, flytji
með sér af verðnrætum, senr ekki
verða látin í aska eða skráð á fram-
leiðsluskýrslur, en hafa samt ómetan-
legt gildi fyrir lrvern einstakling, senr
gengur um land sitt með opin augun
og sér annað og meira en steinlagðar
götur, hús, bifreiðar og önnur mann-
virki.
Sum þessara blaða irafa lraldið þess-
unr sið í áratugi. Þau mundu ekki
hafa gert það, ef þessi skrif liefðu
ekki fundið hljómgrunn í brjóstum
alþýðunnar, einkum á tímum erfið-
leika og andstreynris, bæði í heima-
garði og á alþjóða vettvangi. Það er
alveg vafalaust, að þessi skrif hafa
stuðlað að því, að fjöldi manna hefur
eignazt dýrmætar minningar úti í
náttúrunni. Þau hafa vakið áhuga
fyrir því, senr þar er að gerast, lyft
huganum upp yfir stríðsfregnirnar á
öðrum síðum blaðanna og ys og þys
16
hversdagslífsins lreima fyrir, nrinnt á,
að lífið er ekki allt „kalt stríð“ og að
vandamál mannlífsins alls verða ekki,
þrátt fyrir allt, leyst í salarkynnum
Sameinuðu Þjóðanna í Lake Success
eða á viðræðufundum Evrópubanda-
lagsins eða hefðarmannanna í Komin-
form, heldur miklu fremur í brjósti
hvers einstaklings, sem minnist þess,
að lífið er stutt, en heimurinn er
óendanlega stór og dásamlegur, öll
tilveran hefur bjartari hliðar en sam-
skipti mannanna í dag gefa tilefni til
að ætla, og að „herra jarðarinnar“ er,
á hinzta degi, svo óendanlega smár og
lítilsmegandi.
AÐ er vafalaust, að þúsundir er-
lendra nranna lesa þessar hugleið-
ingar um lífið og náttúruna í þessum
víðlesnu málgögnum og hafa af því
ánægju ekki síður en heimamenn,
enda þótt mildi og harðneskja náttúr-
unnar gangi misjafnt yfir löndin og
lífið þar beri jafnan svip síns lieima-
lands. En útlendingarnir lesa skrifin
af því að þeir finna þar eitthvað, sem
svalar þeirra eigin þrá, og þeir sakna
þess, að olt er fátæklegt að þessu leyti
í þeirra eigin blöðum og bókum.
Þannig mun þessu farið með marga
íslendinga, sem eiga þess kost að lesa
góð erlend blöð að jafnaði. Sá liópur
mun þó ekki stór, hins vegar mun sá
hópur fjölmennur, sem finnur til sín
talað, þegar rætt er um lífið í náttúr-
unni, litbrigði hennar, fegurð og dá-
semdir, á óeigingjarnan hátt. Þarna
er skarð í allan okkar mikla blaða- og
tímaritakost, ófyllt skarð. Okkur
hættir allt of oft við, þegar við ræðum
um veðurfarið, gióðurinn og lífið í
okkar fagra en stundum kalda landi,
að gera það á eigingjarnan hátt, þann
hátt, sem setur asklokið upp fyrir höf-
uðið og metur allt til gagns, matfanga
eða peninga. Slíkt er auðvitað eðli-
legt og raunar nauðsynlegt, en eigi
að síður er þarna ónumið land fyrir
rithöfunda þessa lands, sem vilja að
orð þeirra fái hljómgrunn í hjörtum
fólksins. Hver vill hefja það tand-
nám?
EITT þeirra erlendu stórblaða, sem
fyrr getur, birtir oft að auki mjög
skemmtilegar og læsilegar lengri rit-
gerðir um ýmis fyrirbrigði náttúrunn-
ar. Mér er ein slík minnisstæð. Þar
var rætt um skýin, lögun þeirra, lit
og háttu, eins og þau koma fyrir sjón-
ir lítilli manneskju, sem stendur á
gróinni grund og horfir upp í ómælis-
geiminn. Það er einkennilegt, að ís-
lenzk skáld hafa lítið kveðið um feg-
urð skýsins, sem siglir um himinhvolf-
ið, stundum ljósleitt og fagurmyndað,
en grúfir líka stundum dimmt og
tröllslegt yfir byggðinni. Lýsingar á
kvöldroða og morgunroða á fjöllun-
um eru margar, en fögur lýsing skýs-
ins, sem speglast í lygnu vatninu, eða
teygir hramma sína niður undir fjalls-
hlíðarnar á undan óveðrinu, hvar er
hún? Þessi höfundur hélt því fram í
fyrrnefndri grein, að allt of margir
gengju til daglegra starfa niðurlútir
og áhyggjufullir og sæu ekki nema
steinsteypt strætið við fætur sér, en
gættu þess ekki að lyfta höfðunum —
og huganum með — til himinsins og
horfa á hið tilbreytilega og fagra
skýjafar, sem endurspeglar árstíðina
og dregur athyglina að leyndardóm-
um náttúrunnar — og alheimsins. Er
þess ekki þörf nú, að muna eitthvað
annað einhvern tíma clagsins en erfitt
brauðstrit heima fyrir og yfirvofandi
ógnir utan úr heimi? Er ekki gott að
lyfta höfðinu oftar, njóta þeirrar dá-
samlegu fegurðar, sem himinhvolfið
býður okkur á hverjum degi, í góð-
viðri og illviðri, finna andblæ árstíð-
arinnar leika um sig og minnast þess,
að þrátt fyrir allt, er tilveran dásam-
leg og líiið fagurt?
Hér á næstu blaðsíðu er mynd frá
einni af fegurstu sveitum landsins.
Þar er himinn undir og ofan á, vatn
og ský. og lítill bátur. Sá, sem hefur
lifað að sjá þessa mynd úti í náttúr-
unni, sjá allt, sem augað getur séð á
slíkri stund, hann hefur eignazt minn-
ingu, sem fylgir honum út í eilífðina.
Slíkar minningar verða margar, ef
menn horfa hátt.
„Himinn undir og ofan á“. Ljósmynd
úr Mývatnssveit eftir Mark Watson.