Samvinnan - 01.09.1950, Page 19

Norræna heimilisiðnaðarsýningin í Noregi
j FYRSTA SINN í 22 ár hefur verið
J_efnt til samnorrænnar heimilisiðn-
aðarsýningar. Var hún haldin í Lille-
hammer í Noregi nú á ofanverðu
sumri og vakti mikla athygli. ísland
tók þátt í þessari sýningu. Norska
samvinnublaðið ,Kooperatören‘ flutti
frásögn af sýningunni í ágústheftinu,
og segir þar m. a. svo:
„Þúsundir muna voru sendir dóm-
nefnd þeirri, sem úrskurðaði sýning-
arhæfni gripanna, og þeir komu úr
öllum héruðum Noregs. Þeir, sem
héldu að sérhver þjóðlegur eða róm-
antískur hlutur fengi greiða inngöngu
á sýninguna, urðu fyrir vonbrigðum.
Dómnefndin var kröfuhörð og ströng
og of kröfuhörð að áliti margra. En
hún var sammála um gerðir sínar og
þeim varð ekki um þokað. Dómnefnd-
in talaði ekki eintómt lof um muni
þátttakenda og ganrýnendur voru
harðhentir, er þeir fundu eitthvað til
þess að benda sérstaklega á.
Þjóðbúningar i hrörnun.
Um þjóðbúninga norsku á sýning-
unni var t. d. sagt, „að hvort tveggja
eftirlíkingar og tilraunir til nýmynd-
unar sýna, að þjóðbúningarnir eru í
hrörnun í vitund þjóðarinnar. Menn
hafa fjarlægst hinar gömlu „tradisjón"
og hafa augsýnilega enga eða nær enga
þekkingu á gerð hinna eldri búninga,
efni þeirra og litasamsetningum. í
dag eru gerðar vansæmandi stælingar
og ólistrænar nýmyndanir í slíkum
mæli, að það er kominn tími til að
vara við þessu. Þjóðbúningamálið
þarf að takast til gagngerðrar athugun-
ar ef ekki á að bjóða þeirri hættu
heim, að hinir fögru og þjóðlegu bún-
ingar verði gerðir að grímudansleika-
klæðnaði." — Dómnefndin telur, að
aukinn áhugi sé fyrir heimilisiðnaði
æftir styrjöldina, hins vegar sé norsk-
ur heimilisiðnaður nú grófari og ein-
faldari en fyrr og efni þau, sem völ er
á, séu hvergi nærri nógu góð.
Ullarvörur sérgrein íslands.
Þáttur íslands í sýningunni eru ull-
arvörur, sem kalla má sérgrein lands-
ins á sviði heimilisiðnaðar. Svíar sýna
flestar tegundir heimilisiðnaðar, allt
frá stólum til koparsmíðisgripa og
fallegan útsaum frá Vadstena. í Dan-
mörk ber heimilisiðnaður meiri merki
áhugamennsku en í Noregi, en eigi að
síður má sjá fagran vefnað og útsaum
á dönsku deildinni. Athygli vekur
framlag karlmannanna á dönsku
deildinni, en það er aðallega fallegar,
fléttaðar hálmkörfur. Danir leggja
mikla áherzlu á að kenna ungu kyn-
slóðinni helztu þætti heimilisiðnaðar.
Á ári hverju ganga 25000 nemendur
undir próf í 550 heimilisiðnaðarskól-
um í Danmörk. Finnar sýndu sérlega
fagran vefnað og hör og á þessu sviði
eiga Norðmenn mikið ólært.
Á sýningunni má sjá mikinn fjölda
fagurlega gerðra muna og menn geta
þar þreifað á því, hvað vörugæði eru.
Slíkir hlutir verða ekki framleiddir
með hinum niðurdrepandi vélakosti
fjöldaframleiðslunnar, heldur verða
þeir að koma úr höndum iðjusams
fólks, sem hefur ást á starfinu. .. . “
Samvinnustarfið í Noregi
AÐ VEKUR athygli erlendra
áhorfenda, sem lesa um 23. aðal-
fund norska samvinnusambandsins,
NKL, sem haldinn var í Bergen í
sumar, að tveir ráðherrar mættu á
fundinum, til þess að ræða samband
samvinnuhreyfingarinnar og ríkis-
valdsins við fulltrúana, þar var og
mættur fulltrúi frá Alþjóðasambandi
samvinnumanna og gestir frá sam-
vinnusamböndum Svíþjóðar, Dan-
merkur, Finnlands, Bretlands, Hol-
lands og Vestur-Þýzkalands. Alls sótti
900 fulltrúar og gestir þetta ársþing
norsku samvinnuhreyfingarinnar í
hinum gamla Hansa- stað.
Miklar framfarir.
Stórstígar framfarir hafa orðið í
samvinnustarfinu í Noregi á síðustu
árum. Á tímabilinu 1948—1950 gengu
43 ný félög í norska sambandið, með
samtals 12.450 meðlimi. Tala félaga í
sambandinu um sl. áramót var 1124
með 270.000 félagsmenn. Viðskipta-
velta kaupfélaganan norsku nam 525
millj. króna. Velta norska sambands-
ins nam 112,5 millj. kr., þar af um 40
millj. kr. framleiðsla í eigin verk-
smiðjum. Ýmsar aðgerðir ríkisvaldsins
á liðnum árum hafa hindrað eðlilegan
vöxt samvinnuhreyfingarinnar, svo
sem kvótar, fjárfestingartakmarkanir,
skortur byggingarefnis og ýmissa hrá-
efna. Aðstaðan fer samt batnandi og
samvinnufélögin ráðgera ýmsar þýð-
ingarmiklar framkvæmdir. Fyrir dyr-
um stendur að reisa stórt frystihús og
vörugeymsluhús í Oslo og ráðgert er
að byggja Luma-verksmiðju í Noregi,
til framleiðslu á hinum góðkunnu
Luma-glóðarlömpum.
Samvinnan og ríkisvaldið.
Samvinnumenn óska að vita, hver
aðstaða þeirra verður innan fjárhags-
stefnu þeirrar, sem ríkisvaldið markar
á næstu árum. Forstjóri sambandsins,
Sverre Nilssen, lagði áherzlu á nauð-
syn skilnings milli ríkisvaldsins og
samvinnuhreyfingarinnar, einkum í
því efni, hvaða starfsgreinar teljast
starfssvið ríkisvaldsins og hverjar
starfssvið samvinnufélaganna. „Sam-
vinnumenn kunna að meta aðgerðir
ríkisvaldsins til þess að efla hagsæ'.d
þjóðarinnar," sagði Sverre Nilssen,
„en hins vegar á samvinnuhreyfingin
kröfu á því að hljóta viðurkenningu
sem fulltrúi neytendanna."
í ræðu, sem Gerhardsen forsætisráð-
herra flutti við þetta tækifæri, sagði
hann, að ríkisstjórnin viðurkenndi
gildi neytendahreyfingarinnar. Hann
hvatti samvinnumenn til þess að auka
framleiðsluna og hann kvaðst vænta
nánara samstarfs ríkisstjórnarinnar og
hinna ýmsu greina samvinnustarfsins.
JOHANN SEBASTIAN BACH
(Framhalcl af bls. 13)
mundu verða flutt fyrir milljónir
manna í öllum þjóðlöndum. Sem bet-
ur fer eru margir listamenn í dag sem
skilja, að sú kunnátta, að geta leikið
eða sungið verk Bachs er aðeins upp-
hafið á því námi að geta flutt þau í
samræmi við eðli þeirra. Músik hans
hefur sál, sem býr að baki hins fasta
forms.
(Lausl. þýtt. Stytt).
19