Samvinnan - 01.01.1953, Side 7

SAMVINNAN
Höggsteypa og húsbyggingar
Islendingar hafa frá öndverðu verið illa hýst þjóð. Fyrr
á öldum reistu þeir að vísu híbýli, sem voru um marga
hluti athyglisverð, en staðrejmd er það, að fyrstu 900 ár
íslandsbyggðar réðu þeir ekki yfir nægilegri tækni til að
hagnýta þau byggingarefni, sem bezt eru til í landinu.
Þetta hefur leitt til þess, að nokkrar síðustu kynslóðir
hafa orðið að byggja upp húsakost þjóðarinnar frá grunni.
Er því ekki að undra, þótt mörg verkefni séu enn óleyst á
þessum vettvangi. Mikið hefur risið af íbúðarhúsum, en
þúsundir landsmanna búa enn í íbúðum, sem ekki stand-
ast kröfur tímans. Mikið hefur verið reist af byggingum
til almenningsþarfa, en skortur er á skrifstofu- og verzlun-
arhúsum, opinberum byggingum ýmiskonar, kirkjum,
samkomuhúsum og fleiru. Mikið hefur verið byggt fjuir
atvinnuvegi þjóðarinnar, en ærin verkefni bíða óleyst í iðn-
aði og landbúnaði.
Nokkur síðustu ár, sem verið hafa mikil b^^ggingaár,
hafa Islendingar í vaxandi mæli byggt vel — og dýrt.
Veðrátta og jarðskjálftahætta gera þetta að vissu marki
nauðsynlegt, en þó er það skoðun margra, að of langt sé
gengið og rík þörf sé ódýrari og skynsamlegri b}rgginga-
hátta. Hafa verið gerðar ýmsar athuganir á þessu og marg-
ar nýjungar komið fram, en stórbreytingar hafa þó eng-
ar orðið.
★
Fyrir nokkru skýrði Samband íslenzkra samvinnufé-
laga frá því, að það væri að undirbúa verksmiðju til þess
að framleiða svonefnda höggsteypu, sem erlendis kallast
„schokbeton“. Vakti sú nýjung mikla athygli, en henni
er nokkuð lýst á næstu tveim síðum þessa heftis og þar
sýnt í myndum eitt dæmi um slíka byggingu. Virðist hér
vera á ferðinni nýjung, sem hugsanlegt er, að geti haft
mikil áhrif á byggingamál þjóðarinnar og ef til vill lækk-
að byggingakostnað verulega á vissum sviðum. Mun nú
Sambandið á næstunni gera tilraunir með byggingu úr
höggstej^pu hér á landi, og fæst þá úr því skorið, hversu
rnikils má af þessari hollenzku byggingaraðferð vænta.
Það er ánægjulegt, að samvinnumenn skuli leggja lið
þeirri leit að nýjum og bættum byggingaraðferðum, sem
hér verður að gera, ef þjóðin á ekki lengi enn að búa við
ófullkominn húsakost. Samvinnufélögin sjálf þurfa mikil
hús undir starfsemi sína og reka mikla verzlun með bygg-
ingarefni. Sambandið hefur veitt þeim aðstoð í þessu efni
með því að hafa myndarlega teiknistofu skipaða færum
sérfræðingum, og stendur því vel að vígi til að hafa
nokkra forustu í þessum málum. Það hefur í vaxandi mæli
orðið hlutverk kaupfélaganna og Sambandsins að taka
mikinn þátt í nýbyggingum í landinu, hjálpa einstakling-
um og koma upp mannvirkjum, er styrkja heilar byggðir,
og hefur því ríka ástæðu til að láta til sín taka í þessum
efnum.
★
Auk þess, sem kaupfélögin og Sambandið sjálf gera á
þessu sviði, og eðlilega fellur í þeirra verkahring, eru starf-
andi fjölmörg samvinnubyggingafélög í landinu. Hefur
þegar fengizt af þeirn mikil og góð rejmsla, og mikill fjöldi
manns hefur getað eignazt þak yfir höfuðið með aðstoð
þeirra.
Fyrr á árum og fyrstu árin eftir stríð gátu samvinnu-
byggingafélögin reist heil íbúðahverfi, þar sem samvinn-
an á þessu sviði var hagnýtt til hins ítrasta við efniskaup,
sameiginlegar teikningar, vinnusparnað og á annan hátt,
er lækkaði byggingakostnaðinn. En nokkur síðustu ár hafa
fjárhagsaðstæður í landinu verið þannig, að erfitt hefur
verið að gera stórátök á þennan hátt. Þó verða samvinnu-
menn ávallt að hafa þetta mál í huga, og láta einskis
ófreistað til að gera þessum félögum kleift að láta hendur
standa fram úr ermunum og gera stór átök á sviði íbúða-
bygginga. Þyrftu samvinnumenn að ganga á undan öðr-
um við að hagnýta nýjar byggingaaðferðir og nota úrræði
samvinnustefnunnar til þess að hjálpa þjóðinni að leysa
það mikla vandamál, sem húsaskorturinn er.
3